Sunder Singh Bhandari Profile: જનસંઘની સ્થાપનાના પાયાના કાર્યકર્તાથી માંડીને ભાજપના ઉદયના સાક્ષી રહ્યા
Sunder Singh Bhandari Gujarat Governor Full Profile in Gujarati: સુંદર સિંહ ભંડારી (Sunder Singh Bhandari) એક ભારતીય રાજકારણી હતા. તેઓ ભારતીય જનતા પાર્ટીના વરિષ્ઠ નેતા અને જનસંઘના સ્થાપક સભ્યોમાંના એક હતા.તેમણે પોતાની સાદગી અને વૈચારિક સ્પષ્ટતાથી વિરોધીઓના દિલ જીતી લીધા હતા.
સુંદરસિંહ ભંડારી(Sunder Singh Bhandari) એ 1954માં જનસંઘના (Jansangh)કેન્દ્રીય મંત્રી તરીકે તેમણે રાજસ્થાન, ગુજરાત, હિમાચલ અને ઉત્તર પ્રદેશમાં સેવા આપી હતી. સઘન કામ કર્યું. 1967માં જ્યારે દીનદયાલ ઉપાધ્યાય રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ બન્યા ત્યારે તેમને મહાસચિવ બનાવવામાં આવ્યા. 1968માં દીનદયાળજીની હત્યા બાદ તેમને જનસંઘના રાષ્ટ્રીય સંગઠન મંત્રી બનાવવામાં આવ્યા હતા. તેઓ 1966 થી 1972 સુધી રાજસ્થાનથી અને 1976માં ઉત્તર પ્રદેશમાંથી રાજ્યસભાના સભ્ય હતા. 1976માં કટોકટી દરમિયાન MISA કેદી તરીકે તેઓ જેલમાં પણ રહ્યા હતા. ઈમરજન્સી સામેના સંઘર્ષમાં તેમણે ભૂગર્ભમાં કામ કરવાનું ચાલુ રાખ્યું. ગુજરાતમાં રાજ્યપાલ (Gujarat Governor) તરીકેનો તેમનો કાર્યકાળ 18/03/1999 થી 06/05/2003 સુધીનો હતો.
અંગત જીવન (Personal Life)
સુંદર સિંહ ભંડારીનો જન્મ 12મી એપ્રિલ, 1921ના રોજ રાજસ્થાનના ઉદયપુરમાં પ્રખ્યાત ચિકિત્સક ડૉ. સુજાન સિંહના ઘરે થયો હતો.
શિક્ષણ (Education)
તેઓ વર્ષ 1937-38માં કાનપુરમાંથી B.A કરતા હતા તે સમયે તેમના સહાધ્યાયી દીનદયાળ ઉપાધ્યાય સાથે નવાબગંજ ખાતે રાષ્ટ્રીય સ્વંયસેવકની શાખામાં જતા હતા. તે સમયે વિચારધારા પ્રત્યેની ભક્તિને કારણે તેઓએ લગ્ન ન કરવાનો અને ઘર છોડવાનો નિર્ણય કરીને સંઘના પ્રચારક બન્યા અને છેલ્લા સમય સુધી તેઓ સંઘના પ્રચારક રહ્યા.
રાજકીય કારર્કિર્દી(Political Career )
1940માં નાગપુરથી સંઘ શિક્ષણનો પ્રથમ વર્ષનો વર્ગ કરતી વખતે તેમને ડૉ. હેડગેવાર સાથે મુલાકાત થઈ હતી. 1942 માં તેમનું શિક્ષણ પૂરું કર્યા પછી, તેમણે મેવાડ કોર્ટમાં વકીલાત કરી. એમાં મજા ન આવી તેથી તેમણ વિદ્યા ભવનમાં ભણાવવાનું શરૂ કર્યું. આથી લોકો તેમને ‘માસ્ટર સા’ના નામથી બોલાવવા લાગ્યા. 1946 માં સુંદર સિંહ ભંડારી પ્રચારક બન્યા. સૌથી પહેલા તેમને જોધપુર વિભાગનું કામ સોંપવામાં આવ્યું. 1948 માં તેમણે ભૂગર્ભમાં રહીને, તેમણે જોધપુર અને બિકાનેર તેમજ શેખાવતી પ્રદેશમાં ભૂગર્ભ સત્યાગ્રહ કર્યો હતો.
1951માં ડૉ. શ્યામાપ્રસાદ મુખર્જીએ ‘ભારતીય જનસંઘ’ની સ્થાપના કરી અને ગુરુજી પાસેથી કેટલાક કામદારોની માંગણી કરી. તેમની વિનંતી પર, સુંદરસિંહ ભંડારીને પણ દીનદયાલ ઉપાધ્યાય અને નાનાજી દેશમુખ સાથે મોકલવામાં આવ્યા હતા. 1951 માં, તેમને રાજકીય પક્ષ ભારતીય જનસંઘની સ્થાપના માટે સંઘ દ્વારા મહત્વપૂર્ણ જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી. શરૂઆતથી 1965 સુધી, તેઓ ભારતીય જનસંઘના મહાસચિવ બન્યા અને 1963માં જનસંઘના અખિલ ભારતીય મંત્રી બન્યા. દીનદયાલ ઉપાધ્યાયના મૃત્યુ પછી, તેઓ 1968 માં જનસંઘના અખિલ ભારતીય સંગઠનના મહાસચિવ બન્યા. શરૂઆતમાં તેઓ રાજસ્થાનમાં જ જનસંઘના સંગઠન મંત્રી હતા. તેમના પ્રયાસોને કારણે 1952ની ચૂંટણીમાં રાજસ્થાનમાંથી જનસંઘના આઠ ધારાસભ્યો જીત્યા હતા. બહુ જલ્દી જનસંઘનું કાર્ય ગામડે ગામડે ફેલાઈ ગયું.
1954માં જનસંઘના કેન્દ્રીય મંત્રી તરીકે તેમણે રાજસ્થાન, ગુજરાત, હિમાચલ અને ઉત્તર પ્રદેશમાં સેવા આપી હતી. સઘન કામ કર્યું. 1967માં જ્યારે દીનદયાલ ઉપાધ્યાય રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ બન્યા ત્યારે તેમને મહાસચિવ બનાવવામાં આવ્યા. 1968માં દીનદયાળજીની હત્યા બાદ તેમને જનસંઘના રાષ્ટ્રીય સંગઠન મંત્રી બનાવવામાં આવ્યા હતા. તેઓ 1966 થી 1972 સુધી રાજસ્થાનથી અને 1976માં ઉત્તર પ્રદેશમાંથી રાજ્યસભાના સભ્ય હતા. 1976માં કટોકટી દરમિયાન MISA કેદી તરીકે તેઓ જેલમાં પણ રહ્યા હતા. ઈમરજન્સી સામેના સંઘર્ષમાં તેમણે ભૂગર્ભમાં કામ કરવાનું ચાલુ રાખ્યું, પરંતુ થોડા સમય પછી તેઓ પકડાઈ ગયા. જેલમાં પણ તેમણે પોતાની સાદગી અને વૈચારિક સ્પષ્ટતાથી વિરોધીઓના દિલ જીતી લીધા હતા. તેઓ જેલમાંથી રાજ્યસભામાટે ચૂંટાયા હતા.
1977માં જનસંઘનું જનતા પાર્ટીમાં વિલિનીકરણ થયું, પરંતુ આ ગઠબંધન ટકી ન શક્યું , અનુભવી સુંદરસિંહ ભંડારીને આનો અંદાજ હતો. તેથી તેણે પહેલેથી જ ‘યુવા મોરચા’ અને ‘જનતા વિદ્યાર્થી મોરચા’ની રચના કરી હતી. 1980માં જ્યારે ભારતીય જનતા પાર્ટીની રચના થઈ ત્યારે તેમની દેખરેખ હેઠળ નવી પાર્ટીનું બંધારણ બનાવવામાં આવ્યું હતું.
બે વખત તેમને રાજસ્થાનથી રાજ્યસભામાં મોકલવામાં આવ્યા હતા. ત્રીજી વખત તેમણે એમ કહીને ના પાડી દીધી કે હવે બીજા કાર્યકરને તક મળવી જોઈએ, પરંતુ રજ્જુ ભૈયા અને શેષાદ્રીની વિનંતી પર તેઓ ઉત્તર પ્રદેશમાંથી રાજ્યસભામાં જવા માટે રાજી થયા. કેન્દ્રમાં અટલ બિહારી વાજપેયીના નેતૃત્વમાં રચાયેલી સરકારમાં તેઓ 1998માં બિહાર અને 1999માં ગુજરાતના રાજ્યપાલ અને માનવ અધિકાર પંચના અધ્યક્ષ હતા. સુંદરસિંહભંડારીએ આજીવન ઉપદેશકની ગરિમા પૂરી કરી. વૈચારિક મૂંઝવણના કિસ્સામાં તેમની સલાહ હંમેશા કામમાં આવતી. તે બહુ ઓછું બોલતા હતા પણ તેના શબ્દો ગોળી જેવા સચોટ હતા. સંઘ, જનસંઘ અને ભાજપમાં પોતાના સંગઠનાત્મક કૌશલ્યથી સંસ્થાનું સિંચન કરનાર સુંદર સિંહ ભંડારીનું 22 જૂન, 2005ના રોજ 84 વર્ષની વયે ઊંઘમાં હૃદયરોગના હુમલાથી અવસાન થયું હતું.
Latest News Updates
