એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સ - (AQI) આજે

Ahmedabad માં AQI 135 સુધી પહોંચી ગયો છે. જે (Poor) હવા ગુણવત્તાની સ્થિતિ દર્શાવે છે. જેનું મુખ્ય કારણ PM2.5 અને PM10 જેવા પ્રદૂષકોમાં વધારો છે.

14 December Ahmedabad AQI 194 પર પહોંચ્યો, જે (Unhealthy) હવાની ગુણવત્તાની સ્થિતિ દર્શાવે છે.

ખરાબ હવા સ્વાસ્થ્ય પર ગંભીર નકારાત્મક પ્રભાવ પાડે છે, ખાસ કરીને જ્યારે હવામાં PM2.5, PM10, સલ્ફર ડાયોક્સાઇડ, નાઇટ્રોજન ઓક્સાઇડ અને ઓઝોન જેવા હાનિકારક તત્વો હોય છે.

શ્વસન તંત્ર પર અસર કરી શકે છે, જેના કારણે ફેફસામાં બળતરા, ખાંસી અને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થઈ શકે છે. અસ્થમા અને બ્રોન્કાઇટિસ જેવા રોગો વધે છે. લાંબા સમય સુધી પ્રદૂષણના સંપર્કમાં રહેવાથી ક્રોનિક ઓબ્સ્ટ્રક્ટિવ પલ્મોનરી ડિસીઝ (COPD) થઈ શકે છે. હાનિકારક કણો લોહીના પ્રવાહમાં પ્રવેશી શકે છે, જેનાથી હાર્ટ એટેક, હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને સ્ટ્રોકનું જોખમ વધી શકે છે.

લાંબા સમય સુધી પ્રદૂષણના સંપર્કમાં રહેવાથી શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડે છે, જેનાથી ચેપનું જોખમ વધે છે. પ્રદૂષણમાં રહેલા ઝેરી કણો માનસિક સ્વાસ્થ્યને અસર કરી શકે છે, જેના કારણે માથાનો દુખાવો, ચીડિયાપણું અને હતાશા થાય છે. કેટલાક સંશોધનો અનુસાર, તે યાદશક્તિ અને જ્ઞાનાત્મક ક્ષમતા પર પણ નકારાત્મક અસર કરી શકે છે.

હવાની ખરાબ ગુણવત્તા સગર્ભા સ્ત્રીઓમાં ગર્ભના વિકાસ પર નકારાત્મક અસર કરી શકે છે. બાળકોમાં ફેફસાંનો વિકાસ ધીમો પડી શકે છે અને શ્વાસોચ્છવાસની સમસ્યાઓ વધી શકે છે. પ્રદૂષિત હવા ત્વચામાં બળતરા, ખંજવાળ અને એલર્જીનું કારણ બની શકે છે. આંખોમાં બળતરા, લાલાશ અને પાણી આવવું એ સામાન્ય સમસ્યાઓ છે.

લાંબા સમય સુધી વાયુ પ્રદૂષણના સંપર્કમાં રહેવાથી ફેફસાના કેન્સરનું જોખમ વધે છે. હવાની નબળી ગુણવત્તા આરોગ્ય પર લાંબા ગાળાએ ગંભીર અસરો કરી શકે છે, જેનાથી જીવનની ગુણવત્તા અને આયુષ્યમાં ઘટાડો થઈ શકે છે. આનાથી પોતાને બચાવવા માટે, માસ્ક પહેરવુ, ઘરની અંદર હવા શુદ્ધિકરણનો ઉપયોગ અને પ્રદૂષણથી બચવા માટે પગલાં લેવા જરૂરી છે.

વધારે પ્રદૂષણના સમયે (ખાસ કરીને વહેલી સવારે અને મોડી સાંજે) બહાર જવાનું ટાળો. જો બહાર જવું જરૂરી હોય તો, N95 અથવા P100 જેવા ગુણવત્તાવાળા માસ્ક પહેરો. ઘરની અંદર રહીને કસરત કરો અને બહારની પ્રવૃત્તિઓથી બચો, ખાસ કરીને બાળકો અને વૃદ્ધો. બારીઓ અને દરવાજા બંધ રાખો જેથી પ્રદૂષિત હવા અંદર ન આવે. તમારા ઘર અને ઓફિસમાં, ખાસ કરીને સૂવાના અને કામ કરવાના સ્થળોએ એર પ્યુરિફાયર લગાવો. એર પ્યુરિફાયર ખરીદતી વખતે, HEPA ફિલ્ટરવાળા ઉપકરણને પ્રાથમિકતા આપો. જો તમને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ઉધરસ કે છાતીમાં દુખાવો થતો હોય, તો તાત્કાલિક ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો. પાણી વધુ પીઓ અને ખોરાકમાં એન્ટીઑકિસડન્ટથી ભરપૂર ફળો અને શાકભાજીનો સમાવેશ કરો, જેમ કે જામફળ, નારંગી અને પાલક.

એર ક્વોલિટી ઇન્ડેક્સ (AQI) તપાસવા માટે એપ્સ અથવા વેબસાઇટનો ઉપયોગ કરો અને તે મુજબ તમારી દિનચર્યાનું આયોજન કરો. ઘરમાં ધૂળ અને પ્રદૂષણ ઓછું કરવા માટે ઘરમાં નિયમિતપણે સફાઇ કરો. સ્નેક પ્લાન્ટ અને પીસ લિલી જેવા ઇનડોર પ્લાન્ટનો ઉપયોગ કરો, જે હવાને શુદ્ધ કરવામાં મદદ કરે છે. કારપૂલ કરો, જાહેર પરિવહનનો ઉપયોગ કરો અથવા ઇલેક્ટ્રિક વાહનો પસંદ કરો. બહારથી આવ્યા પછી, તમારા ચહેરા, હાથ અને નાકને સારી રીતે ધોઈ લો. માસ્ક અને કપડાં નિયમિતપણે સાફ કરો.

PM 2.5 અને PM 10 હવામાં હાજર કણો (Particulate Matter) છે, જે પ્રદૂષણના મુખ્ય ઘટકો છે. તેમા તફાવત મુખ્યત્વે કદ, સ્ત્રોત અને આરોગ્ય પરની અસરોમાં છે. PM 10 નો વ્યાસ 10 માઇક્રોન કે તેથી ઓછો હોય છે, જ્યારે PM 2.5 નો વ્યાસ 2.5 માઇક્રોન કે તેથી ઓછો છે, જે PM 10 કરતા વધુ ઝીણો અને ખતરનાક છે.

સ્ત્રોતોની દ્રષ્ટિએ, PM 10 રસ્તાની ધૂળ, બાંધકામ કાર્ય અને પરાગ રજકણમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે, જ્યારે PM 2.5 વાહનોના ધુમાડા, પરાળી બાળવા અને ઔદ્યોગિક ઉત્સર્જનમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે. સ્વાસ્થ્ય અસરોની દ્રષ્ટિએ, PM 10 નાક અને ગળાને અસર કરે છે, જ્યારે PM 2.5 ફેફસાં અને લોહીના પ્રવાહમાં પ્રવેશ કરે છે, જેના કારણે હૃદય અને ફેફસાંની સમસ્યાઓ જેવી ગંભીર બીમારીઓ થાય છે.

પીએમ ૨.૫ હવામાં લાંબા સમય સુધી રહે છે અને ધુમ્મસ બનાવવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે, જેનાથી સ્વાસ્થ્ય પર વધુ અસર પડે છે.