हिन्दी English ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 Trends9
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

Indian spy : ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ દરમ્યાન દુશ્મન દેશ પાકિસ્તાનમાં ઘૂસી માહિતી લાવ્યા આ ભારતીય જાસૂસ, જુઓ Photos

India pakistan War : ભારતના એવા સિક્રેટ હીરોની અહીં વાત કરવામાં આવી છે જેમણે દેશ માટે અદભૂત બલિદાન આપ્યા. અહીં એવા કેટલાક ઇન્ડિયન સ્પાય છે જેની તસવીરો અને તેમણે કરેલ કાર્યનો અહીં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.

| Updated on: May 08, 2025 | 5:17 PM
ભારતીય જાસૂસોની દુનિયા રહસ્ય, બહાદુરી અને દેશભક્તિથી ભરેલી છે. ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધો (1947, 1965, 1971, 1999) દરમિયાન, કેટલાક જાસૂસો બહાર આવ્યા જેમની ભૂમિકા નિર્ણાયક હતી, પરંતુ તેમાંથી મોટાભાગના લોકો આજે પણ ગુમનામ રહે છે.

ભારતીય જાસૂસોની દુનિયા રહસ્ય, બહાદુરી અને દેશભક્તિથી ભરેલી છે. ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધો (1947, 1965, 1971, 1999) દરમિયાન, કેટલાક જાસૂસો બહાર આવ્યા જેમની ભૂમિકા નિર્ણાયક હતી, પરંતુ તેમાંથી મોટાભાગના લોકો આજે પણ ગુમનામ રહે છે.

1 / 8
રવિન્દર કૌશિકને ભારતીય રોના સૌથી સફળ જાસૂસ માનવામાં આવે છે. તેમણે 1975  થી 1983 સુધી ભારત-પાકિસ્તાની ગુપ્તચર કામગીરીમાં ભાગ લીધો હતો. રવિન્દરે પોતાનો ધર્મ બદલીને "નબી અહેમદ શાકિર" નામ અપનાવ્યું અને પાકિસ્તાન સેનામાં મેજરના હોદ્દા સુધી પહોંચવામાં સફળ થયા. તેમણે સતત ગુપ્ત માહિતી, યુદ્ધ યોજનાઓ અને પાકિસ્તાની સેનાની તૈનાતી ભારતને મોકલી, જેનાથી ભારતને ઘણી કામગીરીમાં ફાયદો થયો. ૧૯૮૩માં તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને ૧૪ વર્ષ પાકિસ્તાની જેલમાં કેદ રહ્યા બાદ તેમનું અવસાન થયું હતું. RAW એ તેમને "બ્લેક ટાઇગર" નું બિરુદ આપ્યું.

રવિન્દર કૌશિકને ભારતીય રોના સૌથી સફળ જાસૂસ માનવામાં આવે છે. તેમણે 1975  થી 1983 સુધી ભારત-પાકિસ્તાની ગુપ્તચર કામગીરીમાં ભાગ લીધો હતો. રવિન્દરે પોતાનો ધર્મ બદલીને "નબી અહેમદ શાકિર" નામ અપનાવ્યું અને પાકિસ્તાન સેનામાં મેજરના હોદ્દા સુધી પહોંચવામાં સફળ થયા. તેમણે સતત ગુપ્ત માહિતી, યુદ્ધ યોજનાઓ અને પાકિસ્તાની સેનાની તૈનાતી ભારતને મોકલી, જેનાથી ભારતને ઘણી કામગીરીમાં ફાયદો થયો. ૧૯૮૩માં તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને ૧૪ વર્ષ પાકિસ્તાની જેલમાં કેદ રહ્યા બાદ તેમનું અવસાન થયું હતું. RAW એ તેમને "બ્લેક ટાઇગર" નું બિરુદ આપ્યું.

2 / 8
કશ્મીર સિંહ ભારતીય સેનાના ભૂતપૂર્વ સૈનિક હતા જેમની 1973માં પાકિસ્તાનમાં જાસૂસીના આરોપસર ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. તેમને લાહોર અને રાવલપિંડીની જેલમાં 35 વર્ષ સુધી ત્રાસ સહન કરવો પડ્યો. 2008 માં, તત્કાલીન પાકિસ્તાન રાષ્ટ્રપતિ પરવેઝ મુશર્રફે તેમને માફ કરી દીધા, ત્યારબાદ તેઓ ભારત પાછા ફર્યા. ભારત પરત ફર્યા પછી તેણે કબૂલ્યું કે તે RAW માટે કામ કરતો હતો.

કશ્મીર સિંહ ભારતીય સેનાના ભૂતપૂર્વ સૈનિક હતા જેમની 1973માં પાકિસ્તાનમાં જાસૂસીના આરોપસર ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. તેમને લાહોર અને રાવલપિંડીની જેલમાં 35 વર્ષ સુધી ત્રાસ સહન કરવો પડ્યો. 2008 માં, તત્કાલીન પાકિસ્તાન રાષ્ટ્રપતિ પરવેઝ મુશર્રફે તેમને માફ કરી દીધા, ત્યારબાદ તેઓ ભારત પાછા ફર્યા. ભારત પરત ફર્યા પછી તેણે કબૂલ્યું કે તે RAW માટે કામ કરતો હતો.

3 / 8
સરબજીત સિંહની 1990 માં પાકિસ્તાનમાં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને તેના પર લાહોર અને ફૈસલાબાદમાં બોમ્બ વિસ્ફોટ કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. ભારતે દાવો કર્યો હતો કે સરબજીત એક નિર્દોષ ખેડૂત હતો જેણે ભૂલથી સરહદ પાર કરી હતી, જ્યારે કેટલાક સૂત્રોએ દાવો કર્યો હતો કે તે RAW સાથે સંકળાયેલો હતો. તે પાકિસ્તાનની કોટ લખપત જેલમાં કેદ હતો અને 2013 માં જેલની અંદર સાથી કેદીઓએ તેને માર મારીને મારી નાખ્યો હતો.

સરબજીત સિંહની 1990 માં પાકિસ્તાનમાં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને તેના પર લાહોર અને ફૈસલાબાદમાં બોમ્બ વિસ્ફોટ કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. ભારતે દાવો કર્યો હતો કે સરબજીત એક નિર્દોષ ખેડૂત હતો જેણે ભૂલથી સરહદ પાર કરી હતી, જ્યારે કેટલાક સૂત્રોએ દાવો કર્યો હતો કે તે RAW સાથે સંકળાયેલો હતો. તે પાકિસ્તાનની કોટ લખપત જેલમાં કેદ હતો અને 2013 માં જેલની અંદર સાથી કેદીઓએ તેને માર મારીને મારી નાખ્યો હતો.

4 / 8
અનંત નારાયણ મિશ્રા - ધ અનસંગ હીરો (1965 નું યુદ્ધ) : ભારત-પાકિસ્તાન 1965 યુદ્ધ દરમિયાન અનંત નારાયણ મિશ્રા પાકિસ્તાનના લાહોર રેલવે કંટ્રોલ રૂમમાં પોસ્ટેડ હતા. તેઓ ગુપ્ત નેટવર્ક દ્વારા પાકિસ્તાની સૈનિકોની હિલચાલ, શસ્ત્રોનો પુરવઠો અને રેડિયો સંદેશાવ્યવહાર જેવી મહત્વપૂર્ણ માહિતી ભારતમાં મોકલતા હતા. તેમણે આપેલી માહિતીના આધારે, ભારતે ઘણા હુમલાઓનો સમય અને દિશા નક્કી કરી, જેનાથી તેને યુદ્ધમાં વ્યૂહાત્મક ફાયદો થયો.

અનંત નારાયણ મિશ્રા - ધ અનસંગ હીરો (1965 નું યુદ્ધ) : ભારત-પાકિસ્તાન 1965 યુદ્ધ દરમિયાન અનંત નારાયણ મિશ્રા પાકિસ્તાનના લાહોર રેલવે કંટ્રોલ રૂમમાં પોસ્ટેડ હતા. તેઓ ગુપ્ત નેટવર્ક દ્વારા પાકિસ્તાની સૈનિકોની હિલચાલ, શસ્ત્રોનો પુરવઠો અને રેડિયો સંદેશાવ્યવહાર જેવી મહત્વપૂર્ણ માહિતી ભારતમાં મોકલતા હતા. તેમણે આપેલી માહિતીના આધારે, ભારતે ઘણા હુમલાઓનો સમય અને દિશા નક્કી કરી, જેનાથી તેને યુદ્ધમાં વ્યૂહાત્મક ફાયદો થયો.

5 / 8
“નૂર બેગમ” – લેડી સ્પાય (1971 નું યુદ્ધ) : નૂર બેગમ પાકિસ્તાની નાગરિક હતી પરંતુ 1971ના બાંગ્લાદેશ મુક્તિ યુદ્ધ દરમિયાન ભારત માટે ગુપ્તચર એજન્ટ તરીકે કામ કરતી હતી. તેમણે સમયાંતરે ભારતને પાકિસ્તાની લશ્કરી ગતિવિધિઓ અને અત્યાચારો વિશે માહિતી આપી. તેમની માહિતીના આધારે ભારતીય સેના અને મુક્તિ બહિનીએ અનેક હુમલાઓ સફળતાપૂર્વક કર્યા.

“નૂર બેગમ” – લેડી સ્પાય (1971 નું યુદ્ધ) : નૂર બેગમ પાકિસ્તાની નાગરિક હતી પરંતુ 1971ના બાંગ્લાદેશ મુક્તિ યુદ્ધ દરમિયાન ભારત માટે ગુપ્તચર એજન્ટ તરીકે કામ કરતી હતી. તેમણે સમયાંતરે ભારતને પાકિસ્તાની લશ્કરી ગતિવિધિઓ અને અત્યાચારો વિશે માહિતી આપી. તેમની માહિતીના આધારે ભારતીય સેના અને મુક્તિ બહિનીએ અનેક હુમલાઓ સફળતાપૂર્વક કર્યા.

6 / 8
RAW ની અનામી ટીમ - કારગિલ યુદ્ધ 1999 : કારગિલ યુદ્ધ દરમિયાન, RAW ની એક અનામી ટીમે નિયંત્રણ રેખા (LOC) પાછળ પાકિસ્તાની સેનાની ઘૂસણખોરી વિશે માહિતી આપી હતી, પરંતુ તત્કાલીન સરકારે તેના પર પૂરતું ધ્યાન આપ્યું ન હતું. યુદ્ધ દરમિયાન RAW એ પાકિસ્તાની રેડિયો સંદેશાવ્યવહાર અટકાવ્યો અને ભારતને દુશ્મનના સ્થાનો વિશે સચોટ માહિતી પૂરી પાડી. આનાથી બોમ્બમારા માટે ટ્રેકિંગ અને નિશાન બનાવવામાં ઘણી મદદ મળી.

RAW ની અનામી ટીમ - કારગિલ યુદ્ધ 1999 : કારગિલ યુદ્ધ દરમિયાન, RAW ની એક અનામી ટીમે નિયંત્રણ રેખા (LOC) પાછળ પાકિસ્તાની સેનાની ઘૂસણખોરી વિશે માહિતી આપી હતી, પરંતુ તત્કાલીન સરકારે તેના પર પૂરતું ધ્યાન આપ્યું ન હતું. યુદ્ધ દરમિયાન RAW એ પાકિસ્તાની રેડિયો સંદેશાવ્યવહાર અટકાવ્યો અને ભારતને દુશ્મનના સ્થાનો વિશે સચોટ માહિતી પૂરી પાડી. આનાથી બોમ્બમારા માટે ટ્રેકિંગ અને નિશાન બનાવવામાં ઘણી મદદ મળી.

7 / 8
ભારતની ગુપ્તચર એજન્સીઓ જેમ કે RAW, આર્મી ઇન્ટેલિજન્સ (MI), નેશનલ ટેકનિકલ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન (NTRO) અને ઇન્ટેલિજન્સ બ્યુરો (IB) પાસે ઘણા જાસૂસો છે જેમના નામ ક્યારેય જાહેર કરવામાં આવતા નથી. પરંતુ યુદ્ધોમાં ભારતની જીતમાં તેમનું યોગદાન નિર્ણાયક છે. આજની પેઢીએ આ ગુમ થયેલા નાયકોના બલિદાન અને હિંમતમાંથી પ્રેરણા લેવાની જરૂર છે.

ભારતની ગુપ્તચર એજન્સીઓ જેમ કે RAW, આર્મી ઇન્ટેલિજન્સ (MI), નેશનલ ટેકનિકલ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન (NTRO) અને ઇન્ટેલિજન્સ બ્યુરો (IB) પાસે ઘણા જાસૂસો છે જેમના નામ ક્યારેય જાહેર કરવામાં આવતા નથી. પરંતુ યુદ્ધોમાં ભારતની જીતમાં તેમનું યોગદાન નિર્ણાયક છે. આજની પેઢીએ આ ગુમ થયેલા નાયકોના બલિદાન અને હિંમતમાંથી પ્રેરણા લેવાની જરૂર છે.

8 / 8

ઓપરેશન સિંદુર તેમજ ભારત પાકિસ્તાન ને લગતા અન્ય સમાચારો વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો 

ઓપરેશન સિંદૂરપાકિસ્તાનભારતીય સેના
Follow Us:
Web Stories View more
વૈભવ સૂર્યવંશી પાસે શેના માટે સમય નથી?
વૈભવ સૂર્યવંશી પાસે શેના માટે સમય નથી?
સારા તેંડુલકર અને સિદ્ધાંતનું થયું બ્રેકઅપ ! જાણો કારણ
સારા તેંડુલકર અને સિદ્ધાંતનું થયું બ્રેકઅપ ! જાણો કારણ
Video : ગરમીથી બચવા આ વ્યક્તિએ કર્યો ખતરનાક જુગાડ
Video : ગરમીથી બચવા આ વ્યક્તિએ કર્યો ખતરનાક જુગાડ
સુપર હિટ છે Jioનો 90 દિવસનો પ્લાન! અનલિમિટેડ કોલિંગ, ડેટા અને મળશે ઘણું બધુ
સુપર હિટ છે Jioનો 90 દિવસનો પ્લાન! અનલિમિટેડ કોલિંગ, ડેટા અને મળશે ઘણું બધુ
Pregnancy દરમિયાન કઇ રસી લેવી જોઈએ?
Pregnancy દરમિયાન કઇ રસી લેવી જોઈએ?
કરણ જોહરના પરિવાર વિશે જાણો
કરણ જોહરના પરિવાર વિશે જાણો
Latest Videos View more
મોરબીમાં આંગડિયા પેઢીના રૂપિયા 1 કરોડની લૂંટ, પોલીસે 2ને ઝડપ્યાં
મોરબીમાં આંગડિયા પેઢીના રૂપિયા 1 કરોડની લૂંટ, પોલીસે 2ને ઝડપ્યાં
ઇમરજન્સી સર્વિસ કે દારૂની ડિલિવરી? રાજકોટમાં બન્યો ચોંકાવનાર કિસ્સો
ઇમરજન્સી સર્વિસ કે દારૂની ડિલિવરી? રાજકોટમાં બન્યો ચોંકાવનાર કિસ્સો
ગુજરાતમાં વરસાદની સાથે સાથે વાવાઝોડું ત્રાટકશે તેવી સંભાવના
ગુજરાતમાં વરસાદની સાથે સાથે વાવાઝોડું ત્રાટકશે તેવી સંભાવના
ચંડોળા તળાવ ડિમોલિશન: બીજા દિવસે 24 ધાર્મિક સ્થળો સહિત દબાણો હટાવાયા
ચંડોળા તળાવ ડિમોલિશન: બીજા દિવસે 24 ધાર્મિક સ્થળો સહિત દબાણો હટાવાયા
દાહોદમાં માસૂમ પર દુષ્કર્મ: કોર્ટે આચાર્યને ફટકારી 10 વર્ષની સજા
દાહોદમાં માસૂમ પર દુષ્કર્મ: કોર્ટે આચાર્યને ફટકારી 10 વર્ષની સજા
અમદાવાદમાં કોરોનાના 7 નવા કેસ નોંધાતા સિવિલ હોસ્પિટલ સંપૂર્ણ રીતે સજ્જ
અમદાવાદમાં કોરોનાના 7 નવા કેસ નોંધાતા સિવિલ હોસ્પિટલ સંપૂર્ણ રીતે સજ્જ
જેતપુરમાં વરસ્યો ધોધમાર વરસાદ, રસ્તાઓ પાણીમાં ગરકાવ
જેતપુરમાં વરસ્યો ધોધમાર વરસાદ, રસ્તાઓ પાણીમાં ગરકાવ
રાંદેર સહિતના વિસ્તારમાં પાણી ભરાતા ટ્રાફિક જામ
રાંદેર સહિતના વિસ્તારમાં પાણી ભરાતા ટ્રાફિક જામ
ચંડોળા તળાવ ડિમોલિશન ફેઝ -2ના બીજા દિવસે 30થી વધુ ધાર્મિક સ્થળ તોડાયા
ચંડોળા તળાવ ડિમોલિશન ફેઝ -2ના બીજા દિવસે 30થી વધુ ધાર્મિક સ્થળ તોડાયા
હાઈવે પર જોખમી સ્ટંટ પડયા ભારી ! બાઈક ટ્રક સાથે અથડાતા યુવક ગંભીર રીતે
હાઈવે પર જોખમી સ્ટંટ પડયા ભારી ! બાઈક ટ્રક સાથે અથડાતા યુવક ગંભીર રીતે
g clip-path="url(#clip0_868_265)">