हिन्दी English News9 ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 TV9-UP
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

Indian spy : ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ દરમ્યાન દુશ્મન દેશ પાકિસ્તાનમાં ઘૂસી માહિતી લાવ્યા આ ભારતીય જાસૂસ, જુઓ Photos

India pakistan War : ભારતના એવા સિક્રેટ હીરોની અહીં વાત કરવામાં આવી છે જેમણે દેશ માટે અદભૂત બલિદાન આપ્યા. અહીં એવા કેટલાક ઇન્ડિયન સ્પાય છે જેની તસવીરો અને તેમણે કરેલ કાર્યનો અહીં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.

| Updated on: May 08, 2025 | 5:17 PM
Share
ભારતીય જાસૂસોની દુનિયા રહસ્ય, બહાદુરી અને દેશભક્તિથી ભરેલી છે. ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધો (1947, 1965, 1971, 1999) દરમિયાન, કેટલાક જાસૂસો બહાર આવ્યા જેમની ભૂમિકા નિર્ણાયક હતી, પરંતુ તેમાંથી મોટાભાગના લોકો આજે પણ ગુમનામ રહે છે.

ભારતીય જાસૂસોની દુનિયા રહસ્ય, બહાદુરી અને દેશભક્તિથી ભરેલી છે. ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધો (1947, 1965, 1971, 1999) દરમિયાન, કેટલાક જાસૂસો બહાર આવ્યા જેમની ભૂમિકા નિર્ણાયક હતી, પરંતુ તેમાંથી મોટાભાગના લોકો આજે પણ ગુમનામ રહે છે.

1 / 8
રવિન્દર કૌશિકને ભારતીય રોના સૌથી સફળ જાસૂસ માનવામાં આવે છે. તેમણે 1975  થી 1983 સુધી ભારત-પાકિસ્તાની ગુપ્તચર કામગીરીમાં ભાગ લીધો હતો. રવિન્દરે પોતાનો ધર્મ બદલીને "નબી અહેમદ શાકિર" નામ અપનાવ્યું અને પાકિસ્તાન સેનામાં મેજરના હોદ્દા સુધી પહોંચવામાં સફળ થયા. તેમણે સતત ગુપ્ત માહિતી, યુદ્ધ યોજનાઓ અને પાકિસ્તાની સેનાની તૈનાતી ભારતને મોકલી, જેનાથી ભારતને ઘણી કામગીરીમાં ફાયદો થયો. ૧૯૮૩માં તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને ૧૪ વર્ષ પાકિસ્તાની જેલમાં કેદ રહ્યા બાદ તેમનું અવસાન થયું હતું. RAW એ તેમને "બ્લેક ટાઇગર" નું બિરુદ આપ્યું.

રવિન્દર કૌશિકને ભારતીય રોના સૌથી સફળ જાસૂસ માનવામાં આવે છે. તેમણે 1975  થી 1983 સુધી ભારત-પાકિસ્તાની ગુપ્તચર કામગીરીમાં ભાગ લીધો હતો. રવિન્દરે પોતાનો ધર્મ બદલીને "નબી અહેમદ શાકિર" નામ અપનાવ્યું અને પાકિસ્તાન સેનામાં મેજરના હોદ્દા સુધી પહોંચવામાં સફળ થયા. તેમણે સતત ગુપ્ત માહિતી, યુદ્ધ યોજનાઓ અને પાકિસ્તાની સેનાની તૈનાતી ભારતને મોકલી, જેનાથી ભારતને ઘણી કામગીરીમાં ફાયદો થયો. ૧૯૮૩માં તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને ૧૪ વર્ષ પાકિસ્તાની જેલમાં કેદ રહ્યા બાદ તેમનું અવસાન થયું હતું. RAW એ તેમને "બ્લેક ટાઇગર" નું બિરુદ આપ્યું.

2 / 8
કશ્મીર સિંહ ભારતીય સેનાના ભૂતપૂર્વ સૈનિક હતા જેમની 1973માં પાકિસ્તાનમાં જાસૂસીના આરોપસર ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. તેમને લાહોર અને રાવલપિંડીની જેલમાં 35 વર્ષ સુધી ત્રાસ સહન કરવો પડ્યો. 2008 માં, તત્કાલીન પાકિસ્તાન રાષ્ટ્રપતિ પરવેઝ મુશર્રફે તેમને માફ કરી દીધા, ત્યારબાદ તેઓ ભારત પાછા ફર્યા. ભારત પરત ફર્યા પછી તેણે કબૂલ્યું કે તે RAW માટે કામ કરતો હતો.

કશ્મીર સિંહ ભારતીય સેનાના ભૂતપૂર્વ સૈનિક હતા જેમની 1973માં પાકિસ્તાનમાં જાસૂસીના આરોપસર ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. તેમને લાહોર અને રાવલપિંડીની જેલમાં 35 વર્ષ સુધી ત્રાસ સહન કરવો પડ્યો. 2008 માં, તત્કાલીન પાકિસ્તાન રાષ્ટ્રપતિ પરવેઝ મુશર્રફે તેમને માફ કરી દીધા, ત્યારબાદ તેઓ ભારત પાછા ફર્યા. ભારત પરત ફર્યા પછી તેણે કબૂલ્યું કે તે RAW માટે કામ કરતો હતો.

3 / 8
સરબજીત સિંહની 1990 માં પાકિસ્તાનમાં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને તેના પર લાહોર અને ફૈસલાબાદમાં બોમ્બ વિસ્ફોટ કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. ભારતે દાવો કર્યો હતો કે સરબજીત એક નિર્દોષ ખેડૂત હતો જેણે ભૂલથી સરહદ પાર કરી હતી, જ્યારે કેટલાક સૂત્રોએ દાવો કર્યો હતો કે તે RAW સાથે સંકળાયેલો હતો. તે પાકિસ્તાનની કોટ લખપત જેલમાં કેદ હતો અને 2013 માં જેલની અંદર સાથી કેદીઓએ તેને માર મારીને મારી નાખ્યો હતો.

સરબજીત સિંહની 1990 માં પાકિસ્તાનમાં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને તેના પર લાહોર અને ફૈસલાબાદમાં બોમ્બ વિસ્ફોટ કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. ભારતે દાવો કર્યો હતો કે સરબજીત એક નિર્દોષ ખેડૂત હતો જેણે ભૂલથી સરહદ પાર કરી હતી, જ્યારે કેટલાક સૂત્રોએ દાવો કર્યો હતો કે તે RAW સાથે સંકળાયેલો હતો. તે પાકિસ્તાનની કોટ લખપત જેલમાં કેદ હતો અને 2013 માં જેલની અંદર સાથી કેદીઓએ તેને માર મારીને મારી નાખ્યો હતો.

4 / 8
અનંત નારાયણ મિશ્રા - ધ અનસંગ હીરો (1965 નું યુદ્ધ) : ભારત-પાકિસ્તાન 1965 યુદ્ધ દરમિયાન અનંત નારાયણ મિશ્રા પાકિસ્તાનના લાહોર રેલવે કંટ્રોલ રૂમમાં પોસ્ટેડ હતા. તેઓ ગુપ્ત નેટવર્ક દ્વારા પાકિસ્તાની સૈનિકોની હિલચાલ, શસ્ત્રોનો પુરવઠો અને રેડિયો સંદેશાવ્યવહાર જેવી મહત્વપૂર્ણ માહિતી ભારતમાં મોકલતા હતા. તેમણે આપેલી માહિતીના આધારે, ભારતે ઘણા હુમલાઓનો સમય અને દિશા નક્કી કરી, જેનાથી તેને યુદ્ધમાં વ્યૂહાત્મક ફાયદો થયો.

અનંત નારાયણ મિશ્રા - ધ અનસંગ હીરો (1965 નું યુદ્ધ) : ભારત-પાકિસ્તાન 1965 યુદ્ધ દરમિયાન અનંત નારાયણ મિશ્રા પાકિસ્તાનના લાહોર રેલવે કંટ્રોલ રૂમમાં પોસ્ટેડ હતા. તેઓ ગુપ્ત નેટવર્ક દ્વારા પાકિસ્તાની સૈનિકોની હિલચાલ, શસ્ત્રોનો પુરવઠો અને રેડિયો સંદેશાવ્યવહાર જેવી મહત્વપૂર્ણ માહિતી ભારતમાં મોકલતા હતા. તેમણે આપેલી માહિતીના આધારે, ભારતે ઘણા હુમલાઓનો સમય અને દિશા નક્કી કરી, જેનાથી તેને યુદ્ધમાં વ્યૂહાત્મક ફાયદો થયો.

5 / 8
“નૂર બેગમ” – લેડી સ્પાય (1971 નું યુદ્ધ) : નૂર બેગમ પાકિસ્તાની નાગરિક હતી પરંતુ 1971ના બાંગ્લાદેશ મુક્તિ યુદ્ધ દરમિયાન ભારત માટે ગુપ્તચર એજન્ટ તરીકે કામ કરતી હતી. તેમણે સમયાંતરે ભારતને પાકિસ્તાની લશ્કરી ગતિવિધિઓ અને અત્યાચારો વિશે માહિતી આપી. તેમની માહિતીના આધારે ભારતીય સેના અને મુક્તિ બહિનીએ અનેક હુમલાઓ સફળતાપૂર્વક કર્યા.

“નૂર બેગમ” – લેડી સ્પાય (1971 નું યુદ્ધ) : નૂર બેગમ પાકિસ્તાની નાગરિક હતી પરંતુ 1971ના બાંગ્લાદેશ મુક્તિ યુદ્ધ દરમિયાન ભારત માટે ગુપ્તચર એજન્ટ તરીકે કામ કરતી હતી. તેમણે સમયાંતરે ભારતને પાકિસ્તાની લશ્કરી ગતિવિધિઓ અને અત્યાચારો વિશે માહિતી આપી. તેમની માહિતીના આધારે ભારતીય સેના અને મુક્તિ બહિનીએ અનેક હુમલાઓ સફળતાપૂર્વક કર્યા.

6 / 8
RAW ની અનામી ટીમ - કારગિલ યુદ્ધ 1999 : કારગિલ યુદ્ધ દરમિયાન, RAW ની એક અનામી ટીમે નિયંત્રણ રેખા (LOC) પાછળ પાકિસ્તાની સેનાની ઘૂસણખોરી વિશે માહિતી આપી હતી, પરંતુ તત્કાલીન સરકારે તેના પર પૂરતું ધ્યાન આપ્યું ન હતું. યુદ્ધ દરમિયાન RAW એ પાકિસ્તાની રેડિયો સંદેશાવ્યવહાર અટકાવ્યો અને ભારતને દુશ્મનના સ્થાનો વિશે સચોટ માહિતી પૂરી પાડી. આનાથી બોમ્બમારા માટે ટ્રેકિંગ અને નિશાન બનાવવામાં ઘણી મદદ મળી.

RAW ની અનામી ટીમ - કારગિલ યુદ્ધ 1999 : કારગિલ યુદ્ધ દરમિયાન, RAW ની એક અનામી ટીમે નિયંત્રણ રેખા (LOC) પાછળ પાકિસ્તાની સેનાની ઘૂસણખોરી વિશે માહિતી આપી હતી, પરંતુ તત્કાલીન સરકારે તેના પર પૂરતું ધ્યાન આપ્યું ન હતું. યુદ્ધ દરમિયાન RAW એ પાકિસ્તાની રેડિયો સંદેશાવ્યવહાર અટકાવ્યો અને ભારતને દુશ્મનના સ્થાનો વિશે સચોટ માહિતી પૂરી પાડી. આનાથી બોમ્બમારા માટે ટ્રેકિંગ અને નિશાન બનાવવામાં ઘણી મદદ મળી.

7 / 8
ભારતની ગુપ્તચર એજન્સીઓ જેમ કે RAW, આર્મી ઇન્ટેલિજન્સ (MI), નેશનલ ટેકનિકલ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન (NTRO) અને ઇન્ટેલિજન્સ બ્યુરો (IB) પાસે ઘણા જાસૂસો છે જેમના નામ ક્યારેય જાહેર કરવામાં આવતા નથી. પરંતુ યુદ્ધોમાં ભારતની જીતમાં તેમનું યોગદાન નિર્ણાયક છે. આજની પેઢીએ આ ગુમ થયેલા નાયકોના બલિદાન અને હિંમતમાંથી પ્રેરણા લેવાની જરૂર છે.

ભારતની ગુપ્તચર એજન્સીઓ જેમ કે RAW, આર્મી ઇન્ટેલિજન્સ (MI), નેશનલ ટેકનિકલ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન (NTRO) અને ઇન્ટેલિજન્સ બ્યુરો (IB) પાસે ઘણા જાસૂસો છે જેમના નામ ક્યારેય જાહેર કરવામાં આવતા નથી. પરંતુ યુદ્ધોમાં ભારતની જીતમાં તેમનું યોગદાન નિર્ણાયક છે. આજની પેઢીએ આ ગુમ થયેલા નાયકોના બલિદાન અને હિંમતમાંથી પ્રેરણા લેવાની જરૂર છે.

8 / 8

ઓપરેશન સિંદુર તેમજ ભારત પાકિસ્તાન ને લગતા અન્ય સમાચારો વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો 

ઓપરેશન સિંદૂરપાકિસ્તાનભારતીય સેના
Web Stories View more
ધુરંધર ફિલ્મના ડિરેક્ટરનો આવો છે પરિવાર
ધુરંધર ફિલ્મના ડિરેક્ટરનો આવો છે પરિવાર
'બોર્ડર 2' ની અભિનેત્રીનો આવો છે પરિવાર
'બોર્ડર 2' ની અભિનેત્રીનો આવો છે પરિવાર
T20 વર્લ્ડ કપ 2026 માં ટીમ ઈન્ડિયા ક્યારે અને કોની સામે ટકરાશે?
T20 વર્લ્ડ કપ 2026 માં ટીમ ઈન્ડિયા ક્યારે અને કોની સામે ટકરાશે?
Stock Market: 1 શેર ઉપર '2 શેર' ફ્રી! ચોખાના બિઝનેસમાં જોડાયેલી અગ્રણી કંપનીએ રોકાણકારોને ભેટ આપી
Stock Market: 1 શેર ઉપર '2 શેર' ફ્રી! ચોખાના બિઝનેસમાં જોડાયેલી અગ્રણી કંપનીએ રોકાણકારોને ભેટ આપી
ક્રિકેટ કરતા 10 ગણી વધુ છે ફૂટબોલ વર્લ્ડ કપ 2026 ની પ્રાઈઝ મની
ક્રિકેટ કરતા 10 ગણી વધુ છે ફૂટબોલ વર્લ્ડ કપ 2026 ની પ્રાઈઝ મની
ગીઝર ફાટતા પહેલા તમને દેખાશે આ 5 સંકેતો, જાણી લો
ગીઝર ફાટતા પહેલા તમને દેખાશે આ 5 સંકેતો, જાણી લો
Latest Videos View more
આગામી બે દિવસ બાદ ઠંડીમાં વધારો થવાની શક્યતા
આગામી બે દિવસ બાદ ઠંડીમાં વધારો થવાની શક્યતા
તમારું સ્વાસ્થ્ય સારું રહેશે, નાણાકીય સ્થિતિ સુધરશે
તમારું સ્વાસ્થ્ય સારું રહેશે, નાણાકીય સ્થિતિ સુધરશે
ચાઈનીઝ દોરીના ઉત્પાદન મૂળ સુધી પહોંચેલી પોલીસ, જુઓ Video
ચાઈનીઝ દોરીના ઉત્પાદન મૂળ સુધી પહોંચેલી પોલીસ, જુઓ Video
સુરત ગોડાદરામાં ફર્નિચરના ગોડાઉનમાં ભીષણ આગ
સુરત ગોડાદરામાં ફર્નિચરના ગોડાઉનમાં ભીષણ આગ
ટ્રાફિક મેનેજમેન્ટ માટે AMC નો એક્શન પ્લાન તૈયાર - જુઓ Video
ટ્રાફિક મેનેજમેન્ટ માટે AMC નો એક્શન પ્લાન તૈયાર - જુઓ Video
હરિત ઊર્જાની દિશામાં ઐતિહાસિક પગલું, ગોરજમાં સૂર્યની શક્તિનો ઉપયોગ
હરિત ઊર્જાની દિશામાં ઐતિહાસિક પગલું, ગોરજમાં સૂર્યની શક્તિનો ઉપયોગ
મનસુખ વસાવા-ચૈતર વસાવાના સામ સામે આક્ષેપો, જુઓ Video
મનસુખ વસાવા-ચૈતર વસાવાના સામ સામે આક્ષેપો, જુઓ Video
વડોદરામાં આંગણવાડી બહાર જ ગંદકી અને કચરાના ગંજ, દારૂની થેલીઓએ ખોલી પોલ
વડોદરામાં આંગણવાડી બહાર જ ગંદકી અને કચરાના ગંજ, દારૂની થેલીઓએ ખોલી પોલ
નીતિન પટેલે કહ્યું- કેટલાક ભાજપનો ખેસ પહેરીને સીધા હોદ્દા માંગે છે
નીતિન પટેલે કહ્યું- કેટલાક ભાજપનો ખેસ પહેરીને સીધા હોદ્દા માંગે છે
જૈન પરિવારની 7 વર્ષની દીકરીની દીક્ષા લેવાના નિર્ણય પર કોર્ટે લગાવી રોક
જૈન પરિવારની 7 વર્ષની દીકરીની દીક્ષા લેવાના નિર્ણય પર કોર્ટે લગાવી રોક
g clip-path="url(#clip0_868_265)">