Women’s day 2023: ભારતની મહિલાઓ જેમણે ઉદ્યોગ જગતમાં પોતાનો સિક્કો જમાવ્યો

Women's day 2023 :વિશ્વ મહિલા દિવસ નિમિતે આજે આપણે ઉદ્યોગ જગતની કેટલીક જાણીતી મહિલાઓ વિશે ચર્ચા કરીશું, જેમને વિશ્વભરમાં ભારતનો ડંકો વગાડ્યો.

TV9 Gujarati
| Edited By: | Updated on: Mar 07, 2023 | 7:00 AM
Kiran Mazumdar-Shaw- કિરણ મઝુમદાર-શો ભારતના મહિલા ઉદ્યોગસાહસિક, ટેકનોક્રેટ, સંશોધક અને ભારતના બેંગ્લોરમાં આવેલી અગ્રણી બાયોટેકનોલોજી કંપની બાયોકોનના સ્થાપક છે. તેઓ બાયોકોન લિમિટેડના ચેરમેન અને મેનેજિંગ ડિરેક્ટર તેમજ સિનજીન ઈન્ટરનેશનલ લિમિટેડ અને ક્લિનિજીન ઈન્ટરનેશનલ લિમિટેડના ચેરમેન છે.  આ ક્ષેત્રમાં તેમની સંશોધન કામગીરીથી તેમને ભારત સરકારના પ્રતિષ્ઠિત પદ્મશ્રી (1989) અને પદ્મભૂષણ (2005) સહિતના કેટલાક એવોર્ડ મળ્યા છે. કોર્પોરેટ વિશ્વમાં ખૂબ આદરણીય સ્થાન ધરાવે છે અને બાયોટેકનોલોજીમાં તેમની ચીલો ચાતરતી કામગીરીથી ભારતના આ ઉદ્યોગ અને બાયોકોન બંનેને વૈશ્વિક ખ્યાતી મળી છે. ટાઇમ મેગેઝિને તાજેતરમાં વિશ્વના સૌથી વધુ પ્રભાવશાળી 100 વ્યક્તિઓની યાદીમાં તેમને સ્થાન આપ્યું હતું. તેમણે ફોર્બ્સની વિશ્વની સૌથી પ્રભાવશાળી 100 મહિલાઓ અને ફાઈનાન્સિયલ ટાઈમ્સની ટોચની 50 બિઝનેસ મહિલાઓનીની યાદીમાં પણ સ્થાન મેળવ્યું છે.

Kiran Mazumdar-Shaw- કિરણ મઝુમદાર-શો ભારતના મહિલા ઉદ્યોગસાહસિક, ટેકનોક્રેટ, સંશોધક અને ભારતના બેંગ્લોરમાં આવેલી અગ્રણી બાયોટેકનોલોજી કંપની બાયોકોનના સ્થાપક છે. તેઓ બાયોકોન લિમિટેડના ચેરમેન અને મેનેજિંગ ડિરેક્ટર તેમજ સિનજીન ઈન્ટરનેશનલ લિમિટેડ અને ક્લિનિજીન ઈન્ટરનેશનલ લિમિટેડના ચેરમેન છે. આ ક્ષેત્રમાં તેમની સંશોધન કામગીરીથી તેમને ભારત સરકારના પ્રતિષ્ઠિત પદ્મશ્રી (1989) અને પદ્મભૂષણ (2005) સહિતના કેટલાક એવોર્ડ મળ્યા છે. કોર્પોરેટ વિશ્વમાં ખૂબ આદરણીય સ્થાન ધરાવે છે અને બાયોટેકનોલોજીમાં તેમની ચીલો ચાતરતી કામગીરીથી ભારતના આ ઉદ્યોગ અને બાયોકોન બંનેને વૈશ્વિક ખ્યાતી મળી છે. ટાઇમ મેગેઝિને તાજેતરમાં વિશ્વના સૌથી વધુ પ્રભાવશાળી 100 વ્યક્તિઓની યાદીમાં તેમને સ્થાન આપ્યું હતું. તેમણે ફોર્બ્સની વિશ્વની સૌથી પ્રભાવશાળી 100 મહિલાઓ અને ફાઈનાન્સિયલ ટાઈમ્સની ટોચની 50 બિઝનેસ મહિલાઓનીની યાદીમાં પણ સ્થાન મેળવ્યું છે.

1 / 6
Falguni Nayar 1993માં નાયર કોટક મહિન્દ્રા ખાતે એ.એફ. ફર્ગ્યુસન એન્ડ કંપનીમાં કન્સલ્ટન્ટની નોકરી છોડીને કોટક મહિન્દ્રા ગ્રૂપમાં જોડાયા હતા, લંડન અને ન્યૂયોર્કમાં સંસ્થાકીય ઇક્વિટી ઓફિસો ખોલવા જતાં પહેલાં તેઓ શરૂઆતમાં મર્જર અને એક્વિઝિશન (M&A) ટીમના વડા હતા. 2001માં તેણી ભારત પરત આવી. 2005માં તેણીની નિમણૂક કોટક મહિન્દ્રા કેપિટલના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર તરીકે કરવામાં આવી હતી, ઈન્વેસ્ટમેન્ટ બેન્કિંગ યુનિટ અને કોટક સિક્યોરિટીઝના ડિરેક્ટર તરીકે, સંસ્થાકીય ઈક્વિટી આર્મ. તેણીએ 2012માં નોકરી છોડી દીધી હતી.  એપ્રિલ 2012માં 50 વર્ષની ઉંમરે, તેણીએ પોતાના પૈસામાંથી $2 મિલિયન વડે નાયકાની સ્થાપના કરી. 2021 સુધીમાં Nykaaની કિંમત $2.3 બિલિયન હતી જેના કારણે નાયરની સંપત્તિ અંદાજિત $1.1 બિલિયન થઈ ગઈ હતી. Nykaa 10 નવેમ્બર 2021ના રોજ $13 બિલિયન મૂલ્યાંકન પર સૂચિબદ્ધ થયું. Nykaa શેર માર્કેટમાં ઓપન થયા પછી તરત જ નાયર સૌથી ધનાઢ્ય મહિલા ભારતીય અબજોપતિ બની ગયા, તેમની નેટવર્થ $6.5 બિલિયન સુધી વધી અને નેટવર્થ દ્વારા ટોચના 20 ભારતીયોની યાદીમાં પ્રવેશ કર્યો. નાયરે ફોર્બ્સ ઈન્ડિયા રિચ લિસ્ટમાં 44માં સ્થાને પ્રવેશ કર્યો હતો.

Falguni Nayar 1993માં નાયર કોટક મહિન્દ્રા ખાતે એ.એફ. ફર્ગ્યુસન એન્ડ કંપનીમાં કન્સલ્ટન્ટની નોકરી છોડીને કોટક મહિન્દ્રા ગ્રૂપમાં જોડાયા હતા, લંડન અને ન્યૂયોર્કમાં સંસ્થાકીય ઇક્વિટી ઓફિસો ખોલવા જતાં પહેલાં તેઓ શરૂઆતમાં મર્જર અને એક્વિઝિશન (M&A) ટીમના વડા હતા. 2001માં તેણી ભારત પરત આવી. 2005માં તેણીની નિમણૂક કોટક મહિન્દ્રા કેપિટલના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર તરીકે કરવામાં આવી હતી, ઈન્વેસ્ટમેન્ટ બેન્કિંગ યુનિટ અને કોટક સિક્યોરિટીઝના ડિરેક્ટર તરીકે, સંસ્થાકીય ઈક્વિટી આર્મ. તેણીએ 2012માં નોકરી છોડી દીધી હતી. એપ્રિલ 2012માં 50 વર્ષની ઉંમરે, તેણીએ પોતાના પૈસામાંથી $2 મિલિયન વડે નાયકાની સ્થાપના કરી. 2021 સુધીમાં Nykaaની કિંમત $2.3 બિલિયન હતી જેના કારણે નાયરની સંપત્તિ અંદાજિત $1.1 બિલિયન થઈ ગઈ હતી. Nykaa 10 નવેમ્બર 2021ના રોજ $13 બિલિયન મૂલ્યાંકન પર સૂચિબદ્ધ થયું. Nykaa શેર માર્કેટમાં ઓપન થયા પછી તરત જ નાયર સૌથી ધનાઢ્ય મહિલા ભારતીય અબજોપતિ બની ગયા, તેમની નેટવર્થ $6.5 બિલિયન સુધી વધી અને નેટવર્થ દ્વારા ટોચના 20 ભારતીયોની યાદીમાં પ્રવેશ કર્યો. નાયરે ફોર્બ્સ ઈન્ડિયા રિચ લિસ્ટમાં 44માં સ્થાને પ્રવેશ કર્યો હતો.

2 / 6
Ritu Kumar  રિતુ કુમાર એક ભારતીય મહિલા ફેશન ડિઝાઇનર છે. તે પ્રથમ મહિલા ડિઝાઇનર છે જેણે ભારતીય સંસ્કૃતિને નવા સ્વરૂપમાં સ્થાપિત કરીને આંતરરાષ્ટ્રીય ખ્યાતિ મેળવી છે. તેમના કપડાં ઉચ્ચ વર્ગ તેમજ મધ્યમ વર્ગ માટે બનાવવામાં આવે છે. આ કપડાંમાં તેઓ સિલ્ક, લેધર અને કોટનનો વધુ ઉપયોગ કરે છે. તેમની ભરતકામ પરંપરાગત છે. પંજાબના અમૃતસરમાં જન્મેલી રીતુ કુમાર મૃદુભાષી, ખુશખુશાલ અને સ્વભાવે ધીરજથી ભરેલી છે. તેણે દિલ્હીની લેડી ઇરવિન કોલેજમાંથી સ્નાતક થયા બાદ અમેરિકામાં પોતાનું ઉચ્ચ શિક્ષણ પૂર્ણ કર્યું. 1960માં તેમણે કોલકાતાના એક નાના શહેરમાં 4 હેન્ડ પ્રિન્ટર અને 2 બ્લોકની મદદથી માત્ર 50 હજાર રૂપિયામાં આ ઉદ્યોગ શરૂ કર્યો. ત્યારે તેમને ખબર ન હતી કે આ ઉદ્યોગ આટલો આગળ વધશે અને તેમને આટલી સફળતા મળશે. આજે તેમની સમગ્ર ભારતમાં 34 દુકાનો છે અને અમેરિકામાં 1 દુકાન છે. તેઓ ભારે પરંપરા અને સંસ્કૃતિને ધ્યાનમાં રાખીને કપડાં બનાવે છે. 2000માં તેમને કિંગફિશર ગ્રુપ ઓફ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ દ્વારા લાઈફ ટાઈમ એવોર્ડ એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.

Ritu Kumar રિતુ કુમાર એક ભારતીય મહિલા ફેશન ડિઝાઇનર છે. તે પ્રથમ મહિલા ડિઝાઇનર છે જેણે ભારતીય સંસ્કૃતિને નવા સ્વરૂપમાં સ્થાપિત કરીને આંતરરાષ્ટ્રીય ખ્યાતિ મેળવી છે. તેમના કપડાં ઉચ્ચ વર્ગ તેમજ મધ્યમ વર્ગ માટે બનાવવામાં આવે છે. આ કપડાંમાં તેઓ સિલ્ક, લેધર અને કોટનનો વધુ ઉપયોગ કરે છે. તેમની ભરતકામ પરંપરાગત છે. પંજાબના અમૃતસરમાં જન્મેલી રીતુ કુમાર મૃદુભાષી, ખુશખુશાલ અને સ્વભાવે ધીરજથી ભરેલી છે. તેણે દિલ્હીની લેડી ઇરવિન કોલેજમાંથી સ્નાતક થયા બાદ અમેરિકામાં પોતાનું ઉચ્ચ શિક્ષણ પૂર્ણ કર્યું. 1960માં તેમણે કોલકાતાના એક નાના શહેરમાં 4 હેન્ડ પ્રિન્ટર અને 2 બ્લોકની મદદથી માત્ર 50 હજાર રૂપિયામાં આ ઉદ્યોગ શરૂ કર્યો. ત્યારે તેમને ખબર ન હતી કે આ ઉદ્યોગ આટલો આગળ વધશે અને તેમને આટલી સફળતા મળશે. આજે તેમની સમગ્ર ભારતમાં 34 દુકાનો છે અને અમેરિકામાં 1 દુકાન છે. તેઓ ભારે પરંપરા અને સંસ્કૃતિને ધ્યાનમાં રાખીને કપડાં બનાવે છે. 2000માં તેમને કિંગફિશર ગ્રુપ ઓફ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ દ્વારા લાઈફ ટાઈમ એવોર્ડ એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.

3 / 6
Indra Nooyi  ભારતીય-અમેરિકન ઈન્દ્રા નૂયી કોઈ અજાણી વ્યક્તિ નથી. જ્યારે પણ શક્તિશાળી અને સફળ મહિલાઓની વાત થાય છે ત્યારે ઈન્દ્રા નૂયીનું નામ પણ સામે આવે છે. તે પેપ્સિકોના પ્રમુખ અને ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ ઓફિસર રહી ચૂક્યા છે. ઈન્દ્રા નૂયીને આટલી જ સફળતા એમજ મળી નથી. આ સફળતા પાછળ તેની મહેનત અને સમર્પણ છે. ચેન્નાઈમાં જન્મેલી અને ઉછરેલી ઈન્દ્રા નૂયીએ વર્ષ 1974માં મદ્રાસ ક્રિશ્ચિયન કૉલેજમાંથી વિજ્ઞાનમાં સ્નાતક થયા. બાદમાં તેણે યેલ યુનિવર્સિટીમાંથી પબ્લિક મેનેજમેન્ટમાં પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએશનની ડિગ્રી મેળવી અને પછી IIM, કોલકાતામાંથી ફાઇનાન્સ અને માર્કેટિંગમાં માસ્ટર ડિગ્રી મેળવી. પેપ્સીમાં જોડાતાં પહેલાં, ઇન્દ્રા નૂયીએ મોટોરોલા અને એશિયા બ્રાઉન બોવેરી જોન્સન એન્ડ જોન્સન જેવી અનેક કંપનીઓમાં વરિષ્ઠ હોદ્દા પર હતા. નૂયી 2001માં પેપ્સીના પ્રમુખ બન્યા હતા. ઈન્દ્રા નૂયીને બિઝનેસના ક્ષેત્રમાં તેમની ઉત્કૃષ્ટ સિદ્ધિઓ અને ભારતીય કોર્પોરેટ નેતૃત્વ માટે પ્રેરણારૂપ બનવા બદલ પ્રતિષ્ઠિત 'પદ્મ ભૂષણ'થી પણ સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. તેઓ તેમની સફળ અને કુશળ વ્યવસાય નીતિઓ માટે પણ વિશ્વભરમાં જાણીતા છે કારણ કે તેમના નેતૃત્વ હેઠળ તેમની કંપનીએ અબજો ડોલરના મહત્વના સોદા કર્યા છે.

Indra Nooyi ભારતીય-અમેરિકન ઈન્દ્રા નૂયી કોઈ અજાણી વ્યક્તિ નથી. જ્યારે પણ શક્તિશાળી અને સફળ મહિલાઓની વાત થાય છે ત્યારે ઈન્દ્રા નૂયીનું નામ પણ સામે આવે છે. તે પેપ્સિકોના પ્રમુખ અને ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ ઓફિસર રહી ચૂક્યા છે. ઈન્દ્રા નૂયીને આટલી જ સફળતા એમજ મળી નથી. આ સફળતા પાછળ તેની મહેનત અને સમર્પણ છે. ચેન્નાઈમાં જન્મેલી અને ઉછરેલી ઈન્દ્રા નૂયીએ વર્ષ 1974માં મદ્રાસ ક્રિશ્ચિયન કૉલેજમાંથી વિજ્ઞાનમાં સ્નાતક થયા. બાદમાં તેણે યેલ યુનિવર્સિટીમાંથી પબ્લિક મેનેજમેન્ટમાં પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએશનની ડિગ્રી મેળવી અને પછી IIM, કોલકાતામાંથી ફાઇનાન્સ અને માર્કેટિંગમાં માસ્ટર ડિગ્રી મેળવી. પેપ્સીમાં જોડાતાં પહેલાં, ઇન્દ્રા નૂયીએ મોટોરોલા અને એશિયા બ્રાઉન બોવેરી જોન્સન એન્ડ જોન્સન જેવી અનેક કંપનીઓમાં વરિષ્ઠ હોદ્દા પર હતા. નૂયી 2001માં પેપ્સીના પ્રમુખ બન્યા હતા. ઈન્દ્રા નૂયીને બિઝનેસના ક્ષેત્રમાં તેમની ઉત્કૃષ્ટ સિદ્ધિઓ અને ભારતીય કોર્પોરેટ નેતૃત્વ માટે પ્રેરણારૂપ બનવા બદલ પ્રતિષ્ઠિત 'પદ્મ ભૂષણ'થી પણ સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. તેઓ તેમની સફળ અને કુશળ વ્યવસાય નીતિઓ માટે પણ વિશ્વભરમાં જાણીતા છે કારણ કે તેમના નેતૃત્વ હેઠળ તેમની કંપનીએ અબજો ડોલરના મહત્વના સોદા કર્યા છે.

4 / 6
Suchi Mukherjee  સુચી લાઇમરોડના સ્થાપક અને સીઇઓ છે. જ્યારે તેઓ પ્રસૂતિની રજા પર હતા, ત્યારે તેમને લાઈમરોડનો વિચાર આવ્યો. તેમણે કેટલાક લોકો સાથે મળીને 2012માં આ કંપનીનો પાયો નાખ્યો હતો. Limeroad પાસે હવે NIFT-ડિઝાઇન કરેલ ગીક્સ માટે 200+ IIT-ટેકનીસની મજબૂત ટીમ છે. કંપનીના ગ્રોસ મર્ચેન્ડાઇઝ વેલ્યુમાં હવે તેમની શરૂઆતથી જંગી 600% નો વધારો થયો છે. તેમ છતાં, સુચી અને તેના સાથીઓએ ઘણા પડકારોનો સામનો કરવો પડ્યો, જેમ કે યોગ્ય લોકોને શોધવા, કૌશલ્ય અને ઇચ્છાશક્તિનું સંયોજન, મજબૂત ટીમ બનાવવા માટે યોગ્ય પ્રકારનું ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર શોધવા. આજે વ્યવસાયિક રીતે પ્રશિક્ષિત વિક્રેતાઓ માટે હાલની ઇકો-સિસ્ટમ એક મુશ્કેલ કાર્ય છે. પરંતુ તેમણે જેનું સપનું જોયું હતું તે હાંસલ કરવા માટે કોઇ રોકી શક્યું નહીં.

Suchi Mukherjee સુચી લાઇમરોડના સ્થાપક અને સીઇઓ છે. જ્યારે તેઓ પ્રસૂતિની રજા પર હતા, ત્યારે તેમને લાઈમરોડનો વિચાર આવ્યો. તેમણે કેટલાક લોકો સાથે મળીને 2012માં આ કંપનીનો પાયો નાખ્યો હતો. Limeroad પાસે હવે NIFT-ડિઝાઇન કરેલ ગીક્સ માટે 200+ IIT-ટેકનીસની મજબૂત ટીમ છે. કંપનીના ગ્રોસ મર્ચેન્ડાઇઝ વેલ્યુમાં હવે તેમની શરૂઆતથી જંગી 600% નો વધારો થયો છે. તેમ છતાં, સુચી અને તેના સાથીઓએ ઘણા પડકારોનો સામનો કરવો પડ્યો, જેમ કે યોગ્ય લોકોને શોધવા, કૌશલ્ય અને ઇચ્છાશક્તિનું સંયોજન, મજબૂત ટીમ બનાવવા માટે યોગ્ય પ્રકારનું ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર શોધવા. આજે વ્યવસાયિક રીતે પ્રશિક્ષિત વિક્રેતાઓ માટે હાલની ઇકો-સિસ્ટમ એક મુશ્કેલ કાર્ય છે. પરંતુ તેમણે જેનું સપનું જોયું હતું તે હાંસલ કરવા માટે કોઇ રોકી શક્યું નહીં.

5 / 6
Naina Lal Kidwai નૈના લાલ કિડવાઈનો પણ ભારતની સૌથી પ્રખ્યાત અને સફળ મહિલાઓમાં સમાવેશ થાય છે. નૈના લાલ કિડવાઈ વ્યવસાયે ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ છે અને ભારતમાં HSBC બેંકના વડા રહી ચૂક્યા છે. તે FICCI ના પ્રમુખ પણ છે. ઉપરાંત, તે ઘણી બેંકોમાં મહત્વપૂર્ણ હોદ્દા પર રહ્યા છે. તે ભારતમાં વિદેશી બેંક ચલાવનાર પ્રથમ ભારતીય મહિલા છે. દિલ્હી યુનિવર્સિટીમાંથી અર્થશાસ્ત્રમાં સ્નાતક થયા બાદ નૈનાએ હાર્વર્ડ બિઝનેસ સ્કૂલમાંથી એમબીએ કર્યું. નૈના લાલ કિડવાઈએ તેમના જીવનમાં અન્ય ઘણા મહત્વપૂર્ણ પદો પર પણ કામ કર્યું છે. તેઓ એએનજી ગ્રિન્ડલેસમાં ઈન્વેસ્ટમેન્ટ બેન્કિંગના વડા, જેએમ મોર્ગન સ્ટેનલીના વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ, હાર્વર્ડ બિઝનેસ સ્કૂલમાં વૈશ્વિક સલાહકાર, નેસ્લે એસએના નોન-એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર, ભારતના ઓડિટર જનરલ વગેરે રહી ચૂક્યા છે. ઉદ્યોગ અને વેપાર ક્ષેત્રે તેમના ઉત્કૃષ્ટ યોગદાન બદલ ભારત સરકારે તેમને 'પદ્મ શ્રી' પુરસ્કારથી સન્માનિત કર્યા છે.

Naina Lal Kidwai નૈના લાલ કિડવાઈનો પણ ભારતની સૌથી પ્રખ્યાત અને સફળ મહિલાઓમાં સમાવેશ થાય છે. નૈના લાલ કિડવાઈ વ્યવસાયે ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ છે અને ભારતમાં HSBC બેંકના વડા રહી ચૂક્યા છે. તે FICCI ના પ્રમુખ પણ છે. ઉપરાંત, તે ઘણી બેંકોમાં મહત્વપૂર્ણ હોદ્દા પર રહ્યા છે. તે ભારતમાં વિદેશી બેંક ચલાવનાર પ્રથમ ભારતીય મહિલા છે. દિલ્હી યુનિવર્સિટીમાંથી અર્થશાસ્ત્રમાં સ્નાતક થયા બાદ નૈનાએ હાર્વર્ડ બિઝનેસ સ્કૂલમાંથી એમબીએ કર્યું. નૈના લાલ કિડવાઈએ તેમના જીવનમાં અન્ય ઘણા મહત્વપૂર્ણ પદો પર પણ કામ કર્યું છે. તેઓ એએનજી ગ્રિન્ડલેસમાં ઈન્વેસ્ટમેન્ટ બેન્કિંગના વડા, જેએમ મોર્ગન સ્ટેનલીના વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ, હાર્વર્ડ બિઝનેસ સ્કૂલમાં વૈશ્વિક સલાહકાર, નેસ્લે એસએના નોન-એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર, ભારતના ઓડિટર જનરલ વગેરે રહી ચૂક્યા છે. ઉદ્યોગ અને વેપાર ક્ષેત્રે તેમના ઉત્કૃષ્ટ યોગદાન બદલ ભારત સરકારે તેમને 'પદ્મ શ્રી' પુરસ્કારથી સન્માનિત કર્યા છે.

6 / 6
Follow Us:
g clip-path="url(#clip0_868_265)">