हिन्दी English News9 ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 TV9-UP
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

History of city name : મોઢેરાના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા

મોઢેરા ઉત્તર ગુજરાતના મહેસાણા જિલ્લાના બેચરાજી તાલુકામાં આવેલું ઐતિહાસિક ગામ છે. આ ગામ પાટણ શહેરથી દક્ષિણમાં આશરે 30 કિલોમીટર અને અમદાવાદથી લગભગ 102 કિલોમીટર દૂર સ્થિત છે. પુષ્પાવતી નદીના કિનારે વસેલું મોઢેરા તેના વૈભવી અને પ્રાચીન સૂર્યમંદિર માટે વિશ્વવિખ્યાત છે. આ સૂર્યમંદિરનું નિર્માણ 11મી સદીમાં સોલંકી વંશના મહાન રાજા ભીમદેવ સોલંકી (પ્રથમ ભીમદેવ)ના શાસનકાળમાં થયું હતું.

| Updated on: Sep 19, 2025 | 7:26 PM
Share
મોઢેરાનું પ્રાચીન નામ “મોહેરકપુર” હતું. કથાઓ અનુસાર, ત્રેતાયુગ દરમિયાન તેને “સત્યમંદિર” તરીકે ઓળખવામાં આવતું હતું, જ્યારે દ્વાપરયુગમાં તેનું નામ “વેદભુવન” હતું. કલિયુગમાં આ સ્થળ “મોહેરકપુર” અને “ધર્મારણ્ય” તરીકે પ્રસિદ્ધ થયું, અને પછી મધ્યયુગમાં તેને “મોઢેરા” નામ મળ્યું. અહીં વસતા લોકો “મોઢ” તરીકે ઓળખાવા લાગ્યા.

મોઢેરાનું પ્રાચીન નામ “મોહેરકપુર” હતું. કથાઓ અનુસાર, ત્રેતાયુગ દરમિયાન તેને “સત્યમંદિર” તરીકે ઓળખવામાં આવતું હતું, જ્યારે દ્વાપરયુગમાં તેનું નામ “વેદભુવન” હતું. કલિયુગમાં આ સ્થળ “મોહેરકપુર” અને “ધર્મારણ્ય” તરીકે પ્રસિદ્ધ થયું, અને પછી મધ્યયુગમાં તેને “મોઢેરા” નામ મળ્યું. અહીં વસતા લોકો “મોઢ” તરીકે ઓળખાવા લાગ્યા.

1 / 6
આ ભૂમિ મોઢ બ્રાહ્મણો અને મોઢ વૈશ્યોની જન્મભૂમિ માનવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે અહીંથી મોઢ બ્રાહ્મણો અને મોઢ વણિકોનો આરંભ થયો હતો. વેદધર્મની સંસ્કૃતિનું પોષણ પણ આ ભૂમિએ કર્યું. અહીં મોઢ સમાજની કુળદેવી શ્રી માતંગી માતાજીનું પ્રાગટ્ય થયું હતું. માન્યતાઓ મુજબ, અહીં યુધિષ્ઠિર અને ભગવાન શ્રીરામના પગલા પડ્યા હતા. મોઢેરા આજે તેના વિશ્વપ્રસિદ્ધ સૂર્યમંદિર માટે વિશેષ જાણીતું છે, જે સ્થાપત્ય અને આધ્યાત્મિકતા બંનેનું અનોખું પ્રતિક છે. (Credits: - Wikipedia)

આ ભૂમિ મોઢ બ્રાહ્મણો અને મોઢ વૈશ્યોની જન્મભૂમિ માનવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે અહીંથી મોઢ બ્રાહ્મણો અને મોઢ વણિકોનો આરંભ થયો હતો. વેદધર્મની સંસ્કૃતિનું પોષણ પણ આ ભૂમિએ કર્યું. અહીં મોઢ સમાજની કુળદેવી શ્રી માતંગી માતાજીનું પ્રાગટ્ય થયું હતું. માન્યતાઓ મુજબ, અહીં યુધિષ્ઠિર અને ભગવાન શ્રીરામના પગલા પડ્યા હતા. મોઢેરા આજે તેના વિશ્વપ્રસિદ્ધ સૂર્યમંદિર માટે વિશેષ જાણીતું છે, જે સ્થાપત્ય અને આધ્યાત્મિકતા બંનેનું અનોખું પ્રતિક છે. (Credits: - Wikipedia)

2 / 6
પ્રાચીન પુરાણોમાં મોઢેરા વિસ્તારને "ધર્મારણ્ય" તરીકે ઓળખવામાં આવતો હતો. માન્યતા અનુસાર, જ્યારે ભગવાન રામે રાવણનો સંહાર કર્યો ત્યારે તેઓએ બ્રહ્મહત્યાના પાપથી મુક્ત થવા માટે વસિષ્ઠ ઋષિની સલાહ લીધી. વસિષ્ઠ મુનિએ તેમને ધર્મારણ્ય જવા અને ત્યાં યજ્ઞ કરીને પ્રાયશ્ચિત્ત કરવાની ભલામણ કરી. ભગવાન રામે આ સ્થળે આવીને મોઢેરક ગામની સ્થાપના કરી અને યજ્ઞ વિધિ પૂર્ણ કરી. બાદમાં નજીકમાં સીતાપુર ગામનું નિર્માણ થયું, જે હાલના બેચરાજીથી લગભગ 15 કિલોમીટર દૂર આવેલું છે. સમય જતા મોઢેરક ગામનું નામ બદલાઈને મોઢેરા પડ્યું. ઇ.સ. 1026માં સોલંકી વંશના રાજા ભીમદેવ સોલંકીએ અહીં પ્રખ્યાત સૂર્યમંદિરનું નિર્માણ કરાવ્યું, જે આજે મોઢેરાનું મુખ્ય આકર્ષણ છે. (Credits: - Wikipedia)

પ્રાચીન પુરાણોમાં મોઢેરા વિસ્તારને "ધર્મારણ્ય" તરીકે ઓળખવામાં આવતો હતો. માન્યતા અનુસાર, જ્યારે ભગવાન રામે રાવણનો સંહાર કર્યો ત્યારે તેઓએ બ્રહ્મહત્યાના પાપથી મુક્ત થવા માટે વસિષ્ઠ ઋષિની સલાહ લીધી. વસિષ્ઠ મુનિએ તેમને ધર્મારણ્ય જવા અને ત્યાં યજ્ઞ કરીને પ્રાયશ્ચિત્ત કરવાની ભલામણ કરી. ભગવાન રામે આ સ્થળે આવીને મોઢેરક ગામની સ્થાપના કરી અને યજ્ઞ વિધિ પૂર્ણ કરી. બાદમાં નજીકમાં સીતાપુર ગામનું નિર્માણ થયું, જે હાલના બેચરાજીથી લગભગ 15 કિલોમીટર દૂર આવેલું છે. સમય જતા મોઢેરક ગામનું નામ બદલાઈને મોઢેરા પડ્યું. ઇ.સ. 1026માં સોલંકી વંશના રાજા ભીમદેવ સોલંકીએ અહીં પ્રખ્યાત સૂર્યમંદિરનું નિર્માણ કરાવ્યું, જે આજે મોઢેરાનું મુખ્ય આકર્ષણ છે. (Credits: - Wikipedia)

3 / 6
મોઢેરા ગામમાં સ્થિત જ્ઞાનેશ્વરી અથવા ધર્મેશ્વરી વાવ 16મી-17મી સદીના સમયની રચના માનવામાં આવે છે. આ વાવની વિશેષતા એ છે કે સામાન્ય રીતે અન્ય વાવમાં મંદિર અંતિમ સ્તરે જોવા મળે છે, પરંતુ અહીં મંદિર પ્રથમ જ માળ પર નિર્માણ કરાયેલું છે. (Credits: - Wikipedia)

મોઢેરા ગામમાં સ્થિત જ્ઞાનેશ્વરી અથવા ધર્મેશ્વરી વાવ 16મી-17મી સદીના સમયની રચના માનવામાં આવે છે. આ વાવની વિશેષતા એ છે કે સામાન્ય રીતે અન્ય વાવમાં મંદિર અંતિમ સ્તરે જોવા મળે છે, પરંતુ અહીં મંદિર પ્રથમ જ માળ પર નિર્માણ કરાયેલું છે. (Credits: - Wikipedia)

4 / 6
મોઢેરાની બીજી એક પ્રાચીન વાવ અગિયારમી સદીની ગણાય છે, જ્યારે તેનો મંડપ દસમી સદીના સમયનો છે. ગામમાં આવેલો હવા મહેલ એક ઊંચા સ્થળે આવેલો સુંદર મંડપ છે, જે રેતિયા પથ્થરથી બનેલો છે. તેની સપાટ છત છ ભીતરનાં સ્તંભો અને બાર બાહ્ય સ્તંભો પર આધારિત છે. કેટલાક સ્તંભોના મથાળે સુંદર કોતરણી જોવા મળે છે. પાછળની દીવાલમાં સુંદર જાળીઓ બનાવવામાં આવી છે અને ઓટલાની ધાર પર ભૌમિતિક ડિઝાઇનની કોતરણી છે. આ રચના એવું દર્શાવે છે કે તે પૂર્વના સોલંકીકાળીન સ્થાપત્યના અવશેષોથી પ્રેરિત અથવા નિર્મિત હોઈ શકે છે. (Credits: - Wikipedia)

મોઢેરાની બીજી એક પ્રાચીન વાવ અગિયારમી સદીની ગણાય છે, જ્યારે તેનો મંડપ દસમી સદીના સમયનો છે. ગામમાં આવેલો હવા મહેલ એક ઊંચા સ્થળે આવેલો સુંદર મંડપ છે, જે રેતિયા પથ્થરથી બનેલો છે. તેની સપાટ છત છ ભીતરનાં સ્તંભો અને બાર બાહ્ય સ્તંભો પર આધારિત છે. કેટલાક સ્તંભોના મથાળે સુંદર કોતરણી જોવા મળે છે. પાછળની દીવાલમાં સુંદર જાળીઓ બનાવવામાં આવી છે અને ઓટલાની ધાર પર ભૌમિતિક ડિઝાઇનની કોતરણી છે. આ રચના એવું દર્શાવે છે કે તે પૂર્વના સોલંકીકાળીન સ્થાપત્યના અવશેષોથી પ્રેરિત અથવા નિર્મિત હોઈ શકે છે. (Credits: - Wikipedia)

5 / 6
મોઢેરાનો સંપર્ક માત્ર ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક કેન્દ્ર તરીકે નહોતો, પણ સ્થાપત્યકલા અને પ્રવાસન માટે મહત્વપૂર્ણ છે. સુખદ આનંદ, કલા-કામ, ભવ્ય કોટરાયેલી શિલ્પકામ, સંસ્કૃતિની ઝલક અહીં દેખાય છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)

મોઢેરાનો સંપર્ક માત્ર ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક કેન્દ્ર તરીકે નહોતો, પણ સ્થાપત્યકલા અને પ્રવાસન માટે મહત્વપૂર્ણ છે. સુખદ આનંદ, કલા-કામ, ભવ્ય કોટરાયેલી શિલ્પકામ, સંસ્કૃતિની ઝલક અહીં દેખાય છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)

6 / 6

Tv9 ગુજરાતી પર શહેર, નામ પાછળના ઈતિહાસની જાણકારી નિયમિત પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે. તો તમારે પણ ઈતિહાસના વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

ઈતિહાસજનરલ નોલેજ
Web Stories View more
દુનિયાનો સૌથી ખારો સમુદ્ર કયો છે?
દુનિયાનો સૌથી ખારો સમુદ્ર કયો છે?
2462 દિવસ પછી વિરાટ કોહલી સાથે આ શું થઇ ગયું?
2462 દિવસ પછી વિરાટ કોહલી સાથે આ શું થઇ ગયું?
એક્ટિંગ છોડી બિઝનેસવુમન બનેલી અભિનેત્રીનો આવો છે પરિવાર
એક્ટિંગ છોડી બિઝનેસવુમન બનેલી અભિનેત્રીનો આવો છે પરિવાર
કોફી પ્રેમીઓ, ધ્યાન રાખો! Coffee સાથે આ 5 વસ્તુઓ ખાવાનું આજથી જ કરો બંધ, નહીતર હેલ્થ બગડી શકે છે
કોફી પ્રેમીઓ, ધ્યાન રાખો! Coffee સાથે આ 5 વસ્તુઓ ખાવાનું આજથી જ કરો બંધ, નહીતર હેલ્થ બગડી શકે છે
HDFC Bank માંથી 60 લાખની લોન લેવા કેટલો પગાર જોઈએ ?
HDFC Bank માંથી 60 લાખની લોન લેવા કેટલો પગાર જોઈએ ?
વિરાટ કોહલીએ સતત ત્રણ સદી ફટકારી, અનેક રેકોર્ડ તોડ્યા
વિરાટ કોહલીએ સતત ત્રણ સદી ફટકારી, અનેક રેકોર્ડ તોડ્યા
Latest Videos View more
આ રાશિના જાતકોનું સ્વપ્ન વાસ્તિવકમાં ફેરવાઇ જશે, બેરોજગારને નોકરી મળશે
આ રાશિના જાતકોનું સ્વપ્ન વાસ્તિવકમાં ફેરવાઇ જશે, બેરોજગારને નોકરી મળશે
ગુજરાતમાં કડકડતી ઠંડી સાથે કમોસમી વરસાદની આગાહી
ગુજરાતમાં કડકડતી ઠંડી સાથે કમોસમી વરસાદની આગાહી
અમદાવાદનો સૌથી વ્યસ્ત સુભાષ બ્રિજ 5 દિવસ માટે બંધ
અમદાવાદનો સૌથી વ્યસ્ત સુભાષ બ્રિજ 5 દિવસ માટે બંધ
પાલનપુરમાં જાહેર માર્ગ પર લારી-ગલ્લા ધારક, પાથરણાવાળાઓનો અડીંગો !
પાલનપુરમાં જાહેર માર્ગ પર લારી-ગલ્લા ધારક, પાથરણાવાળાઓનો અડીંગો !
રાજકોટમાં પેંડા ગેંગને હથિયાર આપનારની ધરપકડ
રાજકોટમાં પેંડા ગેંગને હથિયાર આપનારની ધરપકડ
અંબાલાલ પટેલે આ તારીખ બાદ કમોસમી વરસાદની આગાહી કરી
અંબાલાલ પટેલે આ તારીખ બાદ કમોસમી વરસાદની આગાહી કરી
આ રાશિના જાતકોને નાણાકીય મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્તિ મળશે, જુઓ Video
આ રાશિના જાતકોને નાણાકીય મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્તિ મળશે, જુઓ Video
તલાટી મંત્રીઓની, રખડતા શ્વાન પકડવાની કામગીરીનો અમલ નહીં કરવાની ચીમકી
તલાટી મંત્રીઓની, રખડતા શ્વાન પકડવાની કામગીરીનો અમલ નહીં કરવાની ચીમકી
ઈન્ડિગોની ફ્લાઈટ મોડી પડતા-રદ થતા મુસાફરોએ મચાવ્યો હોબાળો
ઈન્ડિગોની ફ્લાઈટ મોડી પડતા-રદ થતા મુસાફરોએ મચાવ્યો હોબાળો
તથ્ય પટેલની 'સાપરાધ મનુષ્યવધ' કલમ દૂર કરવાની અરજી કોર્ટે ફગાવી
તથ્ય પટેલની 'સાપરાધ મનુષ્યવધ' કલમ દૂર કરવાની અરજી કોર્ટે ફગાવી
g clip-path="url(#clip0_868_265)">