AQI

Sign In

Subscribe Whatsapp Channel

તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

History of city name : કુંભલગઢ કિલ્લાના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા

કુંભલગઢ કિલ્લો, જેને ભારતની મહાન દિવાલ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, રાજસ્થાનના રાજસમંદ જિલ્લામાં અરવલ્લી પર્વતમાળાની પશ્ચિમ શ્રેણીમાં આવેલો છે. આ ગઢ રાજસમંદ શહેરથી અંદાજે 48 કિમી અને ઉદયપુરથી 84 કિમી દૂર સ્થિત છે. તેનું નિર્માણ 15મી સદીમાં મેવાડના શાસક રાણા કુંભાએ કરાવ્યું હતું. કિલ્લાની દિવાલ આશરે 36 કિલોમીટર સુધી વ્યાપેલી છે, જે વિશ્વની સૌથી લાંબી દિવાલોમાંથી એક છે.

Ashvin Patel | Updated on: Sep 11, 2025 | 6:55 PM

કુંભલગઢ નામનો ઉદ્ભવ મેવાડના મહાન શાસક રાણા કુંભ પરથી માનવામાં આવે છે, જેમણે 15મી સદીમાં આ કિલ્લાના નિર્માણની શરૂઆત કરી હતી. અહીં "ગઢ" શબ્દ ઇન્ડો-આર્યન ભાષાઓમાં સામાન્ય રીતે કિલ્લો દર્શાવવા માટે વપરાય છે, જેનું મૂળ સંસ્કૃતના ગૃહ અથવા દુર્ગ શબ્દોમાં છે. તેથી "કુંભલગઢ"નો અર્થ સીધો "કુંભનો કિલ્લો" થાય છે. સમય જતાં, કિલ્લાની આસપાસનો વિસ્તાર પણ આ ગઢ અને તેના સ્થાપકના મહત્ત્વને કારણે એ જ નામથી ઓળખાવા લાગ્યો. — કુંભલગઢ નામનો ઉદ્ભવ મેવાડના મહાન શાસક રાણા કુંભ પરથી માનવામાં આવે છે, જેમણે 15મી સદીમાં આ કિલ્લાના નિર્માણની શરૂઆત કરી હતી. અહીં "ગઢ" શબ્દ ઇન્ડો-આર્યન ભાષાઓમાં સામાન્ય રીતે કિલ્લો દર્શાવવા માટે વપરાય છે, જેનું મૂળ સંસ્કૃતના ગૃહ અથવા દુર્ગ શબ્દોમાં છે. તેથી "કુંભલગઢ"નો અર્થ સીધો "કુંભનો કિલ્લો" થાય છે. સમય જતાં, કિલ્લાની આસપાસનો વિસ્તાર પણ આ ગઢ અને તેના સ્થાપકના મહત્ત્વને કારણે એ જ નામથી ઓળખાવા લાગ્યો.
1 / 5

કુંભલગઢ કિલ્લાનું નિર્માણ મેવાડના પ્રસિદ્ધ મુખ્ય શિલ્પી મંડન દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. કુંભલગઢના શિલાલેખોમાંથી જાણવા મળે છે કે રાણા કુંભાએ ઈ.સ. 1448માં આ ગઢના બાંધકામનો હુકમ આપ્યો હતો. આ કિલ્લો તેમની બીજી પ્રિય રાજધાની તરીકે ઓળખાતો હતો. રાણા કુંભાના શાસનકાળમાં મેવાડનું રાજ્ય રણથંભોરથી લઈને ગ્વાલિયર સુધી વ્યાપેલું હતું, જેમાં આજના મધ્યપ્રદેશ અને રાજસ્થાનનો વિશાળ વિસ્તાર આવરી લેવાયો હતો. કહેવાય છે કે તેમના શાસન દરમિયાન કુલ 84 કિલ્લાઓ હતાં, જેમાંથી 32 કિલ્લાઓનું નિર્માણ જાતે રાણા કુંભાએ કરાવ્યું, જેમાં કુંભલગઢ સૌથી વિશાળ અને ભવ્ય ગણાય છે. (Credits: - Wikipedia) — કુંભલગઢ કિલ્લાનું નિર્માણ મેવાડના પ્રસિદ્ધ મુખ્ય શિલ્પી મંડન દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. કુંભલગઢના શિલાલેખોમાંથી જાણવા મળે છે કે રાણા કુંભાએ ઈ.સ. 1448માં આ ગઢના બાંધકામનો હુકમ આપ્યો હતો. આ કિલ્લો તેમની બીજી પ્રિય રાજધાની તરીકે ઓળખાતો હતો. રાણા કુંભાના શાસનકાળમાં મેવાડનું રાજ્ય રણથંભોરથી લઈને ગ્વાલિયર સુધી વ્યાપેલું હતું, જેમાં આજના મધ્યપ્રદેશ અને રાજસ્થાનનો વિશાળ વિસ્તાર આવરી લેવાયો હતો. કહેવાય છે કે તેમના શાસન દરમિયાન કુલ 84 કિલ્લાઓ હતાં, જેમાંથી 32 કિલ્લાઓનું નિર્માણ જાતે રાણા કુંભાએ કરાવ્યું, જેમાં કુંભલગઢ સૌથી વિશાળ અને ભવ્ય ગણાય છે. (Credits: - Wikipedia)
2 / 5

ઈ.સ. 1457માં ગુજરાતના શાસક અહમદ શાહ બીજાએ કુંભલગઢ કિલ્લા પર આક્રમણ કર્યું હતું, પરંતુ આ પ્રયત્ન નિષ્ફળ ગયો. માન્યતા મુજબ, કિલ્લાની રક્ષા ત્યાંની બાણમાતા દેવીએ કરી હતી, બાદમાં ઈ.સ. 1458–59 અને 1467માં મહમૂદ ખલજી દ્વારા પણ કિલ્લો જીતવાનો પ્રયાસ થયો, પરંતુ તે પણ સફળ રહ્યા નહોતા. પછી ઈ.સ. 1577માં અકબરના સેનાપતિ શાહબાઝ ખાને આ ગઢ પર હુમલો કર્યો. છ મહિનાની ઘેરાબંધી પછી, એપ્રિલ 1578માં મુગલ સેનાએ કિલ્લો કબજે કર્યો. તેમ છતાં, ઈ.સ. 1583માં મહારાણા પ્રતાપે ફરીથી આ કિલ્લાને પોતાના કાબૂમાં લીધો. આગળ જઈને 1818માં, સંન્યાસીઓની એક સશસ્ત્ર ટુકડીએ અહીં સુરક્ષાની દ્રષ્ટિએ ચોકી સ્થાપી, પરંતુ બાદમાં જેમ્સ ટોડ દ્વારા તેની પુષ્ટિ કરવામાં આવી. (Credits: - Wikipedia) — ઈ.સ. 1457માં ગુજરાતના શાસક અહમદ શાહ બીજાએ કુંભલગઢ કિલ્લા પર આક્રમણ કર્યું હતું, પરંતુ આ પ્રયત્ન નિષ્ફળ ગયો. માન્યતા મુજબ, કિલ્લાની રક્ષા ત્યાંની બાણમાતા દેવીએ કરી હતી, બાદમાં ઈ.સ. 1458–59 અને 1467માં મહમૂદ ખલજી દ્વારા પણ કિલ્લો જીતવાનો પ્રયાસ થયો, પરંતુ તે પણ સફળ રહ્યા નહોતા. પછી ઈ.સ. 1577માં અકબરના સેનાપતિ શાહબાઝ ખાને આ ગઢ પર હુમલો કર્યો. છ મહિનાની ઘેરાબંધી પછી, એપ્રિલ 1578માં મુગલ સેનાએ કિલ્લો કબજે કર્યો. તેમ છતાં, ઈ.સ. 1583માં મહારાણા પ્રતાપે ફરીથી આ કિલ્લાને પોતાના કાબૂમાં લીધો. આગળ જઈને 1818માં, સંન્યાસીઓની એક સશસ્ત્ર ટુકડીએ અહીં સુરક્ષાની દ્રષ્ટિએ ચોકી સ્થાપી, પરંતુ બાદમાં જેમ્સ ટોડ દ્વારા તેની પુષ્ટિ કરવામાં આવી. (Credits: - Wikipedia)
3 / 5

મહારાણા કુંભા દ્વારા બનાવેલું પ્રારંભિક કિલ્લાકીય માળખું આજે પણ અસ્તિત્વમાં છે. તેની અંદરની રહેણાંક ઇમારતો અને મંદિરો ઉત્તમ રીતે સંરક્ષિત છે. આ કિલ્લો મહારાણા પ્રતાપનું જન્મસ્થળ હોવાના કારણે ભારતીય ઈતિહાસમાં અતિ મહત્વપૂર્ણ અને યાદગાર સ્થાન ધરાવે છે. (Credits: - Wikipedia) — મહારાણા કુંભા દ્વારા બનાવેલું પ્રારંભિક કિલ્લાકીય માળખું આજે પણ અસ્તિત્વમાં છે. તેની અંદરની રહેણાંક ઇમારતો અને મંદિરો ઉત્તમ રીતે સંરક્ષિત છે. આ કિલ્લો મહારાણા પ્રતાપનું જન્મસ્થળ હોવાના કારણે ભારતીય ઈતિહાસમાં અતિ મહત્વપૂર્ણ અને યાદગાર સ્થાન ધરાવે છે. (Credits: - Wikipedia)
4 / 5

વર્ષ 2013માં કંબોડિયાની રાજધાની ફ્નોમ પેન્હ ખાતે યોજાયેલી યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ કમિટીની 37મી બેઠક દરમિયાન, કુંભલગઢ કિલ્લાને રાજસ્થાનના પાંચ અન્ય કિલ્લાઓ સાથે મળી “હિલ ફોર્ટ્સ ઓફ રાજસ્થાન”ના સમૂહ અંતર્ગત યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજ સ્થળ તરીકે સ્થાન આપવામાં આવ્યું હતું. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia) — વર્ષ 2013માં કંબોડિયાની રાજધાની ફ્નોમ પેન્હ ખાતે યોજાયેલી યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ કમિટીની 37મી બેઠક દરમિયાન, કુંભલગઢ કિલ્લાને રાજસ્થાનના પાંચ અન્ય કિલ્લાઓ સાથે મળી “હિલ ફોર્ટ્સ ઓફ રાજસ્થાન”ના સમૂહ અંતર્ગત યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજ સ્થળ તરીકે સ્થાન આપવામાં આવ્યું હતું. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)
5 / 5

Tv9 ગુજરાતી પર શહેર, નામ પાછળના ઈતિહાસની જાણકારી નિયમિત પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે. તો તમારે પણ ઈતિહાસના વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

ઈતિહાસ જનરલ નોલેજ રાજસ્થાન રાજસ્થાન રોયલ્સ

Related Photo Gallery

ઘરમાં આ 5 જગ્યાઓ પર મુકો મોરના પીંછા, કુબેર દેવ વરસાવશે ધનની વર્ષા

આ રીતે ઈન્સ્ટાગ્રામ ઝડપથી ખતમ કરી રહ્યું તમારા ફોનની બેટરી,બસ આ કરી લો

Bull vs Bear Market: શેરબજારની દિશા બતાવતા આ બે શબ્દો ક્યાંથી આવ્યા?

સોનું થયું મોંઘુ, ચાંદીના ભાવમાં પણ વધારો, જાણો આજની લેટેસ્ટ કિંમત

મેનોપોઝ દરમિયાન મહિલાઓને આરામની જરૂર કેમ હોય છે?

લિયોનેલ મેસ્સીનો પરિવાર જુઓ

જૂનું રોકાણ નફો આપી શકે છે, ફ્રી સમયમાં તમને ગમતું કંઈક કરશો

ખુશખબર : PF ખાતાધારકો માટે મોટી રાહતના સંકેત

જર્સીથી લઈ વર્લ્ડ કપ ટિકિટ સુધી, મેસ્સીને જય શાહ તરફથી મળી આ ખાસ ગિફ્ટ

વાયર મેન્યુફેક્ચરિંગ કંપનીના શેર ₹300 ને પાર જવાની શક્યતા

ટીમ ઈન્ડિયાને ફટકો, સ્ટાર ખેલાડી T20 શ્રેણીમાંથી બહાર

અમેરિકામાં 2 બેડરૂમવાળા એપાર્ટમેન્ટનું ભાડું કેટલું છે?

નવેમ્બરમાં સોનાની આયાતમાં ઘટાડો, વેપાર ખાધમાં રાહત

₹150 શેરનો ₹11,000 ને પાર! રોકાણકારોને મળ્યું 'દમદાર રિટર્ન'

ગોલ્ડ ETF માં અત્યાર સુધીમાં 72% નો વધારો, જાણો હવે શું થશે..

10 વર્ષ પછી બનવા જઈ રહ્યો છે બુધ-શુક્ર યુતિ યોગ

કયા વિટામિનની ઉણપને કારણે લાગે છે વધુ ઠંડી, તમે નહીં જાણતા હોવ

અમિતાભ બચ્ચન અને રેખાના બ્રેકઅપ પાછળનું સાચું કારણ આવ્યું સામે

સવારે શાંતિથી કે રાત્રે મોજમસ્તીથી... દારૂ પીવાની મજા ક્યારે આવે?

ફક્ત 100 રૂપિયા ખર્ચ કરીને ટોલ પ્લાઝામાંથી મેળવી શકો છો નિયમિત આવક

Post Office ની અદ્ભુત યોજના, દર મહિને રૂપિયા 5,550ની ગેરંટી આવક

NPS બન્યું વધુ નફાકારક, રોકાણકારો માટે ખૂલી નવી તકો

સચિન તેંડુલકરે લિયોનેલ મેસ્સીને ખાસ ભેટ આપી

શું 500 અને 1000 રૂપિયાની જૂની નોટ રાખવા બદલ સજા થઈ શકે છે?

શું પોલીસ તમારી પરવાનગી વગર તમારા ઘરમાં પ્રવેશી શકે?

ગર્લફ્રેન્ડથી 4 વર્ષ નાનો છે રાહુલ મોદી ,જુઓ પરિવાર

શું મેનોપોઝ લક્ષણો વિના શરૂ થઈ શકે છે?

થાક અને તણાવમાંથી રાહત અનુભવશો, આર્થિક રીતે લાભ મેળવી શકો છો

નોકરી બદલ્યા પછી PF ટ્રાન્સફરની ઝંઝટનો અંત, જાણો

દેશના આ રાજ્યોમાં, દારૂ પીવો જ નહીં, પણ રાખવો પણ

કડકડતી શિયાળાની ઠંડીમાં પણ ટાંકીમાંથી આવશે ગરમ પાણી

સૂતી વખતે આ દિશામાં પગ ન રાખો! આર્થિક સ્થિતિ પર નકારાત્મક અસર પડશે

WhatsApp માં કૉલ્સથી લઈને સ્ટેટસ સુધી બધું બદલાઈ ગયું

માતા-પિતાને લઈ જાવ આ ધાર્મિક સ્થળો પર

શિયાળાની ઠંડીમાં સવારે આ 5 યોગ કરો, તમારું શરીર આખો દિવસ રહેશે એક્ટિવ

એક્સપર્ટે આ સ્ટોક પર કર્યું એનાલિસિસ

આ 5 સ્ટોક મજબૂત રિટર્ન આપશે! વર્ષ 2026 માં રોકાણ કરવા તૈયાર રહેજો

2026 સુધીમાં ભાવ ₹2.50 લાખને આંબશે? નિષ્ણાતોએ કરી મોટી આગાહી!

સોનાના ભાવમાં આશરે ₹5,300 નો વધારો, ચાંદીમાં લગભગ ₹16,000 નો વધારો

અભિષેક શર્મા ધર્મશાળામાં ઇતિહાસ રચશે

ગુજરાતના ભાણેજનો આવો છે પરિવાર

ફિટ રહેવા માટે નિયમિત કસરત કરો, તમારું ઘર મહેમાનોથી ભરાઈ જશે

₹10,000 ની SIP માંથી ₹1.36 કરોડનું ફંડ બન્યું!

આ 4 કંપની આપશે 'બોનસ શેર'! આવનારું અઠવાડિયું રોકાણકારો માટે ખાસ

આ રાશિઓ માટે 2026નું નવું વર્ષ લાવશે સોના જેવી સવાર

તમારું વોશિંગ મશીન વધારે વીજળી વાપરે છે? અપનાવો આ ટિપ્સ

તમારી બધી વાત માનશે તમારો Pet Dog, આ મેથડ અપનાવો

વાસ્તુની આ 4 ભૂલો DIVORCE તરફ દોરી જાય છે

શું આ 'ધાતુ' સોના-ચાંદી કરતાં પણ આગળ નીકળશે?

200 દિવસનો પ્લાન, મુકેશ અંબાણીનું Jio લાવ્યું ધમાકેદાર ઓફર

Web Stories View more

શિયાળામાં હૃદય માટે કયા ડ્રાયફ્રુટ્સ ફાયદાકારક છે?

અમેરિકામાં 2 બેડરૂમવાળા એપાર્ટમેન્ટનું ભાડું કેટલું છે?

માત્ર 2 દિવસમાં કરિયરમાં લાગ્યો બ્રેક, હવે અચાનક ટીમ ઈન્ડિયામાં થયું કમબેક

લિયોનેલ મેસ્સીનો પરિવાર જુઓ

અનાજના બે અલગ-અલગ પ્રકાર હોય છે, દરેકના હોય છે અલગ ફાયદા

મહારાષ્ટ્રીયન લુકમાં જોવા મળી મૃણાલ ઠાકુર, જુઓ Photos

Latest News View more

સાન્યા મલ્હોત્રા જીતી બેસ્ટ એક્ટ્રેસનો એવોર્ડ, જાણો એવોર્ડનું લિસ્ટ

ઘરમાં આ 5 જગ્યાઓ પર મુકો મોરના પીંછા, કુબેર દેવ વરસાવશે ધનની વર્ષા

આ રીતે ઈન્સ્ટાગ્રામ ઝડપથી ખતમ કરી રહ્યું તમારા ફોનની બેટરી,બસ આ કરી લો

મલ્લિકા સાગર ખેલાડીઓને એક જ ક્ષણમાં કરોડપતિ બનાવી દેશે

Bull vs Bear Market: શેરબજારની દિશા બતાવતા આ બે શબ્દો ક્યાંથી આવ્યા?

Latest Videos View more

તમે વ્યવસાયમાં સારો એવો નફો કમાઈ શકો છો, આજે તમે ધ્યાનનું કેન્દ્ર બનશો

ભ્રષ્ટાચારનો ભાંડાફોડ! CID ક્રાઇમના અધિકારીઓ ACBના ફંદામાં - જુઓ Video

સુરત કોંગ્રેસમાં ભડકો, નવા વરાયેલા હોદ્દેદારોએ ધરી દીધા રાજીનામા

ગામમાં પિધેલો ઝડપાશે તેની સામે પોલીસ કાર્યવાહી અને પંચાયતની સુવિધા બંધ

આ રાશિના જાતકો ઐતિહાસિક યાત્રાની યોજના બનાવી શકે છે, જુઓ Video

ગુજરાતના CM-DyCM સંગઠન અને સામાજિક સમીક્ષા મુદ્દે PM મોદીને મળ્યા

થોળ પક્ષી અભયારણ્યમાં છેલ્લા 20 વર્ષમાં યાયાવર પક્ષીની સંખ્યામાં વધારો

હવામાન વિભાગની આગાહી, ગુજરાતમાં જળવાઈ રહેશે ઠંડીનું પ્રમાણ

આ રાશિના જાતકોનો દિવસ ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થશે, જુઓ Video

AMC દ્વારા 35 શાળાઓને સીલ કરવાનો મામલો, પ્રિ-સ્કૂલ એસોસિએશન નારાજ

ફોટો સ્ટોરી

રીલ્સ

વીડિયોઝ