AQI

Sign In

Subscribe Whatsapp Channel

તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

કાનુની સવાલ: શું ઘરમાં ત્રણથી વધુ કૂતરા રાખવા ગેરકાયદેસર છે? ભારતમાં પાલતુ કૂતરાઓ વિશે કાયદા શું કહે છે તે જાણો

કાનુની સવાલ: ભારતમાં પાલતુ કૂતરાઓની સંખ્યા અંગે લોકોમાં ઘણીવાર મૂંઝવણ હોય છે. ઘણા લોકો માને છે કે એક ફ્લેટમાં ફક્ત એક કૂતરો અને સ્વતંત્ર ઘર (બંગલા) માં વધુમાં વધુ ત્રણ કૂતરા રાખી શકાય છે. પરંતુ શું ખરેખર આવો કોઈ કાયદો છે? ચાલો જાણીએ કે ભારતમાં પાલતુ કૂતરાઓની સંખ્યા અંગે કયા નિયમો અને કાયદાઓ અસ્તિત્વમાં છે અને પ્રાણી પ્રેમીને કયા અધિકારો છે.

Meera Kansagara | Updated on: Jun 07, 2025 | 1:28 PM

કેન્દ્ર સરકારનો કોઈ સ્પષ્ટ કાયદો નથી: સૌ પ્રથમ એ સમજવું મહત્વપૂર્ણ છે કે ભારતમાં પાલતુ પ્રાણીઓની સંખ્યા અંગે કોઈ કેન્દ્રીય કાયદો નથી. એટલે કે કોઈ વ્યક્તિ પોતાના ઘરમાં કેટલા કૂતરા રાખી શકે તે અંગે આખા દેશ માટે કોઈ એકસમાન નિયમ નથી. જો કે આ અધિકાર સંપૂર્ણપણે નાબૂદ થયો નથી. કારણ કે કેટલાક નિયમો અને માર્ગદર્શિકા સ્થાનિક મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન, સમાજના ઉપનિયમો અને ભારતીય પશુ કલ્યાણ બોર્ડ (AWBI) દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે. — કેન્દ્ર સરકારનો કોઈ સ્પષ્ટ કાયદો નથી: સૌ પ્રથમ એ સમજવું મહત્વપૂર્ણ છે કે ભારતમાં પાલતુ પ્રાણીઓની સંખ્યા અંગે કોઈ કેન્દ્રીય કાયદો નથી. એટલે કે કોઈ વ્યક્તિ પોતાના ઘરમાં કેટલા કૂતરા રાખી શકે તે અંગે આખા દેશ માટે કોઈ એકસમાન નિયમ નથી. જો કે આ અધિકાર સંપૂર્ણપણે નાબૂદ થયો નથી. કારણ કે કેટલાક નિયમો અને માર્ગદર્શિકા સ્થાનિક મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન, સમાજના ઉપનિયમો અને ભારતીય પશુ કલ્યાણ બોર્ડ (AWBI) દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે.
1 / 8

AWBI મુજબ સમાજ પ્રતિબંધો લાદી શકતો નથી: ભારતીય પશુ કલ્યાણ બોર્ડ (AWBI) સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે કોઈ પણ સોસાયટી અથવા RWA (રેસિડેન્ટ વેલ્ફેર એસોસિએશન) કોઈપણ રહેવાસીને કૂતરો પાળતા અટકાવી શકતું નથી. પછી ભલે તે એક કૂતરો હોય કે એકથી વધુ. જ્યાં સુધી પાલતુ કોઈને નુકસાન ન પહોંચાડતું હોય, ત્યાં સુધી તેને પાળવાનો વ્યક્તિનો અધિકાર છે. — AWBI મુજબ સમાજ પ્રતિબંધો લાદી શકતો નથી: ભારતીય પશુ કલ્યાણ બોર્ડ (AWBI) સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે કોઈ પણ સોસાયટી અથવા RWA (રેસિડેન્ટ વેલ્ફેર એસોસિએશન) કોઈપણ રહેવાસીને કૂતરો પાળતા અટકાવી શકતું નથી. પછી ભલે તે એક કૂતરો હોય કે એકથી વધુ. જ્યાં સુધી પાલતુ કોઈને નુકસાન ન પહોંચાડતું હોય, ત્યાં સુધી તેને પાળવાનો વ્યક્તિનો અધિકાર છે.
2 / 8

AWBI માર્ગદર્શિકા અનુસાર પાલતુ કૂતરાઓની સંખ્યા પર કોઈ મર્યાદા હોવી જોઈએ નહીં. હા, સમાજ ચોક્કસપણે ખાતરી કરી શકે છે કે સ્વચ્છતા, શાંતિ અને સુરક્ષાનું ધ્યાન રાખવામાં આવે. — AWBI માર્ગદર્શિકા અનુસાર પાલતુ કૂતરાઓની સંખ્યા પર કોઈ મર્યાદા હોવી જોઈએ નહીં. હા, સમાજ ચોક્કસપણે ખાતરી કરી શકે છે કે સ્વચ્છતા, શાંતિ અને સુરક્ષાનું ધ્યાન રાખવામાં આવે.
3 / 8

વિવિધ શહેરોના નિયમો: જો કે કેટલાક મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનોએ સ્થાનિક સ્તરે નિયમો બનાવ્યા છે. ઉદાહરણ તરીકે બેંગલુરુનું BBMP (બ્રુહત બેંગલુરુ મહાનગર પાલિકે) કહે છે કે એક ફ્લેટમાં એક કૂતરો અને સ્વતંત્ર ઘરમાં વધુમાં વધુ ત્રણ કૂતરો રાખી શકાય છે. બીજી બાજુ મુંબઈ અને લખનઉ જેવા શહેરોમાં કૂતરાઓની સંખ્યા અંગે ભલામણો છે, પરંતુ કોઈ કડક પ્રતિબંધ નથી. હાલમાં દિલ્હીમાં આવી કોઈ મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી નથી, પરંતુ કૂતરાઓની નોંધણી અને રસીકરણ ફરજિયાત છે. — વિવિધ શહેરોના નિયમો: જો કે કેટલાક મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનોએ સ્થાનિક સ્તરે નિયમો બનાવ્યા છે. ઉદાહરણ તરીકે બેંગલુરુનું BBMP (બ્રુહત બેંગલુરુ મહાનગર પાલિકે) કહે છે કે એક ફ્લેટમાં એક કૂતરો અને સ્વતંત્ર ઘરમાં વધુમાં વધુ ત્રણ કૂતરો રાખી શકાય છે. બીજી બાજુ મુંબઈ અને લખનઉ જેવા શહેરોમાં કૂતરાઓની સંખ્યા અંગે ભલામણો છે, પરંતુ કોઈ કડક પ્રતિબંધ નથી. હાલમાં દિલ્હીમાં આવી કોઈ મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી નથી, પરંતુ કૂતરાઓની નોંધણી અને રસીકરણ ફરજિયાત છે.
4 / 8

આ નિયમો ગલુડિયાઓ પર લાગુ પડતા નથી: ઘણી વખત લોકોના ઘરમાં એક જ કૂતરીને અનેક ગલુડિયાઓ જન્મે છે. આવી સ્થિતિમાં પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે શું ગલુડિયાઓને પણ તે સંખ્યામાં ઉમેરવામાં આવશે? નિષ્ણાતોના મતે 8 અઠવાડિયા (2 મહિનાથી) થી ઓછી ઉંમરના ગલુડિયાઓ સામાન્ય રીતે સંખ્યા મર્યાદામાં શામેલ નથી. — આ નિયમો ગલુડિયાઓ પર લાગુ પડતા નથી: ઘણી વખત લોકોના ઘરમાં એક જ કૂતરીને અનેક ગલુડિયાઓ જન્મે છે. આવી સ્થિતિમાં પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે શું ગલુડિયાઓને પણ તે સંખ્યામાં ઉમેરવામાં આવશે? નિષ્ણાતોના મતે 8 અઠવાડિયા (2 મહિનાથી) થી ઓછી ઉંમરના ગલુડિયાઓ સામાન્ય રીતે સંખ્યા મર્યાદામાં શામેલ નથી.
5 / 8

કાનૂની અધિકારો અને જવાબદારીઓ: જો કોઈ સોસાયટી કે પાડોશીને પાલતુ કૂતરાઓની સંખ્યા સામે વાંધો હોય તો તમે AWBI માર્ગદર્શિકાનો સંદર્ભ લઈ શકો છો. આ ઉપરાંત એ પણ મહત્વપૂર્ણ છે કે કૂતરાને રસી આપવામાં આવે. તેની પાસે મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનનું લાઇસન્સ હોય અને તે આસપાસના લોકોને કોઈપણ પ્રકારની મુશ્કેલી ન પહોંચાડે. — કાનૂની અધિકારો અને જવાબદારીઓ: જો કોઈ સોસાયટી કે પાડોશીને પાલતુ કૂતરાઓની સંખ્યા સામે વાંધો હોય તો તમે AWBI માર્ગદર્શિકાનો સંદર્ભ લઈ શકો છો. આ ઉપરાંત એ પણ મહત્વપૂર્ણ છે કે કૂતરાને રસી આપવામાં આવે. તેની પાસે મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનનું લાઇસન્સ હોય અને તે આસપાસના લોકોને કોઈપણ પ્રકારની મુશ્કેલી ન પહોંચાડે.
6 / 8

સુપ્રીમ કોર્ટે તેના એક નિર્ણય (પ્રતિભા રાણી વિ. સૂરજ કુમાર, 1985) માં પણ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે પાલતુ પ્રાણી પાળવું એ વ્યક્તિનો મૂળભૂત અધિકાર છે. જ્યાં સુધી તે અન્ય લોકોને નુકસાન ન પહોંચાડે. — સુપ્રીમ કોર્ટે તેના એક નિર્ણય (પ્રતિભા રાણી વિ. સૂરજ કુમાર, 1985) માં પણ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે પાલતુ પ્રાણી પાળવું એ વ્યક્તિનો મૂળભૂત અધિકાર છે. જ્યાં સુધી તે અન્ય લોકોને નુકસાન ન પહોંચાડે.
7 / 8

ભારતમાં પાલતુ કૂતરાઓની સંખ્યા અંગે કોઈ રાષ્ટ્રીય કાયદો નથી પરંતુ કેટલાક શહેરોમાં સ્થાનિક નિયમો છે. સામાન્ય રીતે જો તમે ફ્લેટમાં રહેતા હોવ તો એક કૂતરો અને જો તમારી પાસે સ્વતંત્ર ઘર હોય તો 2-3 કૂતરા રાખવા સ્વીકાર્ય માનવામાં આવે છે. જો કે આ ફક્ત ભલામણો છે, કાયદા નથી. તેથી જો તમે જવાબદારીપૂર્વક પાલતુ પ્રાણીઓને પાળો છો તો તમારા પર કોઈ કાનૂની પ્રતિબંધો નથી. — ભારતમાં પાલતુ કૂતરાઓની સંખ્યા અંગે કોઈ રાષ્ટ્રીય કાયદો નથી પરંતુ કેટલાક શહેરોમાં સ્થાનિક નિયમો છે. સામાન્ય રીતે જો તમે ફ્લેટમાં રહેતા હોવ તો એક કૂતરો અને જો તમારી પાસે સ્વતંત્ર ઘર હોય તો 2-3 કૂતરા રાખવા સ્વીકાર્ય માનવામાં આવે છે. જો કે આ ફક્ત ભલામણો છે, કાયદા નથી. તેથી જો તમે જવાબદારીપૂર્વક પાલતુ પ્રાણીઓને પાળો છો તો તમારા પર કોઈ કાનૂની પ્રતિબંધો નથી.
8 / 8

(Disclaimer: જો તમારી પાસે કોઈ ચોક્કસ કેસ હોય તો કાનૂની નિષ્ણાત (વકીલ) ની સલાહ લેવી સલાહભર્યું છે. અહીં આપેલી માહિતી ફક્ત કોર્ટના નિર્ણયો અને કલમોને આધારે આપવામાં આવી છે. તમારે કોઈ કેસ માટે જાણવું હોય તો યોગ્ય વકીલની સલાહ લઈ શકો છો.)(All Image Symbolic)

કાનૂની સલાહ લેવા માટે વકીલો પહેલા હકીકતોનું વિશ્લેષણ કરે છે અને પછી બીજી વ્યક્તિને કહે છે કે કયા ક્રમમાં શું કરવું. કાનુની સલાહ લેવા માટે તમે વકીલનો સંપર્ક કરી શકો છો. તમે નિષ્ણાત અથવા વ્યાવસાયિક સલાહકારનો સંપર્ક કરી શકો છો. તમે ઓનલાઈન કાનૂની સલાહ સેવાઓનો લાભ લઈ શકો છો. તમે રાષ્ટ્રીય કાનૂની સેવા સત્તામંડળ (NALSA) નો પણ સંપર્ક કરી શકો છો. લીગલ એડવાઈઝની સ્ટોરી વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

કામની વાત જનરલ નોલેજ લાઈફ સ્ટાઈલ જીવનશૈલી લીગલ એડવાઈઝ સુપ્રીમ કોર્ટ

Follow Us:

Related Photo Gallery

આજે સોનાના ભાવમાં ફરી ઉછાળો ! આટલું મોઘું થયું 22 અને 24 કેરેટ સોનું

વારંવાર બર્થોલિન સિસ્ટ થવાના કારણો શું છે?

મકાનમાલિકે મેન્ટેનસના પૈસા પરત ન આપે તો, તમારા કાનૂની અધિકારો જાણો

અમદાવાદ પહોંચ્યા સેના, વાયુસેના અને કોસ્ટ ગાર્ડના 500 સૈનિકો

ગુજરાતના પૂર્વ CM રહી ચૂકેલા વિજય રુપાણીનો આવો છે પરિવાર

અમદાવાદ પ્લેન દુર્ઘટનાની હ્રદયદ્રાવક તસવીરો આવી સામે !

જૂલાઈમાં મંગળ અને શનિનું ગોચર ! ચમકી ઉઠશે આ 3 રાશિના જાતકોની કિસ્મત

અમદાવાદમાં ભાડે રહેવા માટે ખૂબ સસ્તા છે આ વિસ્તાર

આલિયા ભટ્ટની અટકનો અર્થ અને ઈતિહાસ જાણો

Covid-19 India Cases:ભારતમાં કોરોનાના સક્રિય કેસ 7,000 ને વટાવી ગયા

57 વર્ષની ઉંમરે સલમાન ખાન બનશે કાકા, અરબાઝ બનશે પિતા

કોલ દરમિયાન ઇન્ટરનેટ ચાલુ રાખવું જોઈએ કે બંધ? 90% લોકો નથી જાણતા

આ તારીખે BCCI લેશે મોટો નિર્ણય

કોણ છે બિમલ પારેખ, જે એક સેકન્ડમાં આમિર ખાનને બનાવી શકે છે નાદાર ?

Chanakya Niti : લગ્નજીવનમાં ક્યારેય સંઘર્ષ નહીં થાય

રાજ કહેતો હતો દીદી ! તો કઈ ત્રીજી વ્યક્તિ માટે સોનમે કરી પતિની હત્યા?

સતત ઘટાડા બાદ આજે વધી ગયો સોનાનો ભાવ ! જાણો 22 અને 24 કેરેટની કિંમત

નિફ્ટીની 6 દિવસની તેજી તૂટી, સેન્સેક્સ, નિફ્ટી 1% થી વધુ ઘટ્યા

APMC Market Rates : રાજકોટ APMCમાં કપાસના મહત્તમ ભાવ રૂપિયા 8025 રહ્યા

Rice Tikki : ભાત વધ્યા છે ? બાળકો માટે બનાવો સ્વાદિષ્ટ રાઈસ ટિક્કી

શું Bulky Uterus ગંભીર સમસ્યા છે?

પિતા બોલિવુડ સ્ટાર તો પતિ છે બિઝનેસમેન આવો છે સોનમનો પરિવાર

માતા પિતાની સેવા કરશો નહી તો સંપત્તિમાં ભાગ પણ નહી મળે

દરરોજ 150 રૂપિયાનું રોકાણ કરી મળશે 19 લાખ

આ જ જોવાનું બાકી હતું !! રાહુલ અને પિંકીના લગ્ન પહેલા જાહેરાત

ડબિંગ સર્વિસથી શરુ કરો નવો વ્યવસાય અને કમાઓ લાખ સુધી!

'બાલિકા વધુ' ફેમ અવિકા ગોરે કરી સગાઈ

સોનું ફરી તેની લયમાં આવ્યું, જાણો 24 કેરેટનો ભાવ

અદાણી એનર્જીમાં ફરી એકવાર તેજીના સંકેત, જાણો કારણ

રોટલી બનાવતી વખતે આવી ભૂલો કરી તો હેરાન થઈ જશો

ગાંધીનગરના આ વિસ્તારમાં રહે છે સૌથી અમીર લોકો

અમદાવાદ શહેર પોલીસ દ્વારા કોમી એકતા જાળવવા ક્રિકેટ ટૂર્નામેન્ટ યોજાઈ

જે ઘરમાં આ 5 વસ્તુઓ હોય છે, ત્યાં માં લક્ષ્મીનો વસવાટ હોય જ છે

ભારતના આ મસાલાનો આખી દુનિયામાં વાગે છે ડંકો

વિરાટ કોહલી આ મામલે સૌથી આગળ નીકળ્યો

સંન્યાસ લેતા જ કેપ્ટન બન્યો IPLનો આ ધુરંધર ખેલાડી

19 વર્ષના બોલરને તાત્કાલિક બોલાવવામાં આવ્યો

મોરારી બાપુની પર્સનલ લાઈફ વિશે રસપ્રદ વાતો જાણો

ખાવામાં સ્વાદિષ્ટ અને બનાવવામાં એકદમ સરળ મલાઈ પનીર ઘરે બનાવો

Todays Gold Rate : ફરી પાછા સોનાના ભાવ વધ્યા

બોલિવુડની ઓલરાઉન્ડર અભિનેત્રીનો આવો છે પરિવાર

દાદીમાની વાત: ઘરમાં બંધ ઘડિયાળ કેમ ન રાખવી?

કાનુની સવાલ: શારીરિક સંબંધનો અભાવ, છૂટાછેડા માટેનું કારણ બની શકે?

જાણો પ્રિમેન્સ્ટ્રુઅલ સિન્ડ્રોમના લક્ષણો અને કારણો

APMC : અમરેલીના સાવરકુંડલા APMCમાં ઘઉંના મહત્તમ ભાવ રૂપિયા 2850 રહ્યા

સ્વપ્નમાં ધનનું સૂચન: શુભ સપના અને આર્થિક સમૃદ્ધિ

તમારું વજન ઓછું નથી થઈ રહ્યું? તો દરરોજ આ મુદ્રામાં બેસો

કેટલા ડિગ્રી ટેમ્પરેચર પર બળવા લાગે છે સ્કીન ?

નગરચર્યા પહેલા ભાણેજના આગમનને આવકારવા મોસાળ સરસપુરમાં તડામાર તૈયારીઓ

4 IPO અને રણબીર કપૂરથી લઈને રોહિત શર્મા સુધી બધાએ દાવ લગાવ્યો

Web Stories View more

Plant In Pot : ઘરે કૂંડામાં ઉગાડો રજનીગંધાનો છોડ, આ રહી સરળ ટીપ્સ

આ 5 રાશિના જાતકોને લાગે ખૂબ જ ઝડપથી નજર

પુસ્તકમાં મોરનું પીંછું મૂકવું શુભ કે અશુભ? જાણો શું કહે છે વાસ્તુશાસ્ત્ર

આજનું રાશિફળ તારીખ : 12-06-2025

બોલીવુડની આ અભિનેત્રીઓ છે માંગલિક

Jyotish Shastra : કુંડળીમાં માંગલિક દોષ કેટલો સમય રહે છે?

Most Read Stories

સ્વર્ગસ્ત પૂર્વ CM વિજય રુપાણીના પરિવારને મળશે PM મોદી

કરિશ્મા કપૂરના પૂર્વ પતિનું થયું નિધન

સેન્સેક્સ 887 પોઈન્ટ ઘટ્યો, નિફ્ટી 24650ની નીચે

મુંબઈથી લંડન જઈ રહેલ Air Indiaનું વિમાન અડધે રસ્તેથી પાછું ફર્યું !

Latest News View more

પ્લેન ક્રેશની FSL દ્વારા તપાસનો ધમધમાટ, ઘટના સ્થળેથી લીધા પુરાવા

કરિશ્મા કપૂરના પૂર્વ પતિનું થયું નિધન

મુંબઈથી લંડન જઈ રહેલ Air Indiaનું વિમાન અડધે રસ્તેથી પાછું ફર્યું !

આજે સોનાના ભાવમાં ફરી ઉછાળો ! આટલું મોઘું થયું 22 અને 24 કેરેટ સોનું

મેઘાણીનગર પ્લેન ક્રેશ સાઇટ પર પહોચ્યા વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી

Latest Videos View more

પ્લેન ક્રેશની FSL દ્વારા તપાસનો ધમધમાટ, ઘટના સ્થળેથી લીધા પુરાવા

અંબાલાલ પટેલે ચોમાસાના આગામનની કરી આગાહી

સિવિલ હોસ્પિટલમાં અત્યંત વ્યથીત કરનારા લાશોના થયા ઢેર- જુઓ Video

અમદાવાદ પ્લેનક્રેશના ભયાવક વીડિયો, આમથી તેમ ફંગોળાયા માનવ અંગો- Video

વિજય રૂપાણીના લકી નંબર 1206 ના દિવસે જ થયુ તેમનુ મૃત્યુ

મેઘાણીનગરમાં રહેણાંક વિસ્તારમાં પ્લેન ક્રેશ, રેસ્ક્યુ કામગીરી હાથ ધરી

તાલાલાના ફાર્મ હાઉસમાંથી ઝડપાઈ દારુની મહેફિલ

આ 4 રાશિના જાતકોને આજે નોકરીમાં પ્રમોશન મળવાની શક્યતા

ગુજરાતના વિવિધ જિલ્લાઓમાં છૂટા- છવાયા વરસાદના એંધાણ

2012થી જ્યાં કમળ નથી ખીલ્યું ત્યાં અમે જીતીશું : ભાજપ ઉપાધ્યક્ષ