हिन्दी English News9 ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 TV9-UP
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

History of city name : કીર્તિ સ્તંભના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા

કીર્તિ સ્તંભ, રાજસ્થાનના ચિત્તોડગઢ શહેરમાં આવેલા ઐતિહાસિક ચિત્તોડ કિલ્લા પર સ્થિત એક પ્રખ્યાત મિનાર છે. આ વિસ્તાર કુષાણ કાળથી જૈન ધર્મનું મુખ્ય કેન્દ્ર રહ્યો છે. અહીં છઠ્ઠી સદીમાં આચાર્ય હરિભદ્રસૂરિ અને નવમી સદીમાં વિરસેન જેવા પ્રતિષ્ઠિત જૈન આચાર્યો પ્રગટ થયા હતા.

| Updated on: Sep 08, 2025 | 7:35 PM
Share
કીર્તિ" શબ્દનો અર્થ છે યશ, પ્રસિદ્ધિ કે ગૌરવ. "સ્તંભ" એટલે પિલર/મિનાર. એટલે કે કીર્તિ સ્તંભનું નામ એના ધાર્મિક મહિમા અને પ્રસિદ્ધિ દર્શાવવા માટે રાખવામાં આવ્યું. આ સ્તંભ મુખ્યત્વે જૈન ધર્મ અને ખાસ કરીને પ્રથમ તીર્થંકર ભગવાન આદિનાથ (ઋષભદેવ)ની કીર્તિને અમર કરવા માટે બનાવાયો હતો. (Credits: - Wikipedia)

કીર્તિ" શબ્દનો અર્થ છે યશ, પ્રસિદ્ધિ કે ગૌરવ. "સ્તંભ" એટલે પિલર/મિનાર. એટલે કે કીર્તિ સ્તંભનું નામ એના ધાર્મિક મહિમા અને પ્રસિદ્ધિ દર્શાવવા માટે રાખવામાં આવ્યું. આ સ્તંભ મુખ્યત્વે જૈન ધર્મ અને ખાસ કરીને પ્રથમ તીર્થંકર ભગવાન આદિનાથ (ઋષભદેવ)ની કીર્તિને અમર કરવા માટે બનાવાયો હતો. (Credits: - Wikipedia)

1 / 8
ઈ.સ. 1179 થી 1191 દરમિયાન, ચિત્તૌરગઢના શાસક રાવલ કુમારસિંહના આશ્રયમાં વેપારી જીજા ભાગેરવાલા દ્વારા લગભગ 22 મીટર ઊંચો કીર્તિ સ્તંભ નિર્મિત થયો હતો. ત્યારબાદ આ સ્મારક 17મી સદી સુધી જૈન ભટ્ટારકનું મહત્વનું કેન્દ્ર રહ્યું. (Credits: - Wikipedia)

ઈ.સ. 1179 થી 1191 દરમિયાન, ચિત્તૌરગઢના શાસક રાવલ કુમારસિંહના આશ્રયમાં વેપારી જીજા ભાગેરવાલા દ્વારા લગભગ 22 મીટર ઊંચો કીર્તિ સ્તંભ નિર્મિત થયો હતો. ત્યારબાદ આ સ્મારક 17મી સદી સુધી જૈન ભટ્ટારકનું મહત્વનું કેન્દ્ર રહ્યું. (Credits: - Wikipedia)

2 / 8
સાત માળનું આ ભવ્ય મિનાર સોલંકી શૈલીમાં નિર્માણ થયેલું છે અને સાત-મધુરી મંદિર પાસે 7x7 મીટરના પ્લીન્થ પર ઊભું છે. તેના શિલ્પોમાં આરંભે ઋષભનાથની પ્રતિમાઓ અંકિત હતી. શિલાલેખો દર્શાવે છે કે આ સ્મારક બઘેરવાલ સમુદાય સાથે સંકળાયેલ છે અને તેનો નિર્માણકાર્ય 13મી સદીની શરૂઆતમાં પૂર્ણ થયું હતું. આથી, તે વિજય સ્તંભ કરતાં જૂનું મનાય છે. (Credits: - Wikipedia)

સાત માળનું આ ભવ્ય મિનાર સોલંકી શૈલીમાં નિર્માણ થયેલું છે અને સાત-મધુરી મંદિર પાસે 7x7 મીટરના પ્લીન્થ પર ઊભું છે. તેના શિલ્પોમાં આરંભે ઋષભનાથની પ્રતિમાઓ અંકિત હતી. શિલાલેખો દર્શાવે છે કે આ સ્મારક બઘેરવાલ સમુદાય સાથે સંકળાયેલ છે અને તેનો નિર્માણકાર્ય 13મી સદીની શરૂઆતમાં પૂર્ણ થયું હતું. આથી, તે વિજય સ્તંભ કરતાં જૂનું મનાય છે. (Credits: - Wikipedia)

3 / 8
ચિત્તોડનો ઇતિહાસ અનેક સદીઓ પહેલાંથી શરૂ થાય છે અને તે જૈન પરંપરાનું પ્રાચીન કેન્દ્ર ગણાય છે. આ શહેર માધ્યમિકાની પાસે આવેલું હતું. કુષાણ યુગ દરમિયાન મથુરાના જૈન શિલાલેખોમાં "કોટિયા" ગણની "મજ્જીમિલ્લ" શાખાનો ઉલ્લેખ મળે છે, જે આ વિસ્તારમાં જૈન ધર્મનું મહત્વ દર્શાવે છે. જાણીતા આચાર્ય હરિભદ્રસૂરીનો જન્મ અહીં છઠ્ઠી સદીમાં થયો હતો અને તેમણે અહીં ધૂર્તોપાખ્યાન ગ્રંથની રચના કરી હતી.

ચિત્તોડનો ઇતિહાસ અનેક સદીઓ પહેલાંથી શરૂ થાય છે અને તે જૈન પરંપરાનું પ્રાચીન કેન્દ્ર ગણાય છે. આ શહેર માધ્યમિકાની પાસે આવેલું હતું. કુષાણ યુગ દરમિયાન મથુરાના જૈન શિલાલેખોમાં "કોટિયા" ગણની "મજ્જીમિલ્લ" શાખાનો ઉલ્લેખ મળે છે, જે આ વિસ્તારમાં જૈન ધર્મનું મહત્વ દર્શાવે છે. જાણીતા આચાર્ય હરિભદ્રસૂરીનો જન્મ અહીં છઠ્ઠી સદીમાં થયો હતો અને તેમણે અહીં ધૂર્તોપાખ્યાન ગ્રંથની રચના કરી હતી.

4 / 8
ચિત્તોડમાં ઈલાચાર્ય નામના વિદ્વાન વસતા હતા, જેમની પાસે વીરસેન આચાર્યએ (ઈ.સ. 7મી સદી) પ્રાચીન શત-ખંડગમ અને કષાયપહુડા ગ્રંથોનું જ્ઞાન મેળવ્યું હતું. બાદમાં, વીરસેન આચાર્યએ આ ગ્રંથોના આધારે પ્રસિદ્ધ ધવલા અને જયધવલા ગ્રંથોની રચના કરી. (Credits: - Wikipedia)

ચિત્તોડમાં ઈલાચાર્ય નામના વિદ્વાન વસતા હતા, જેમની પાસે વીરસેન આચાર્યએ (ઈ.સ. 7મી સદી) પ્રાચીન શત-ખંડગમ અને કષાયપહુડા ગ્રંથોનું જ્ઞાન મેળવ્યું હતું. બાદમાં, વીરસેન આચાર્યએ આ ગ્રંથોના આધારે પ્રસિદ્ધ ધવલા અને જયધવલા ગ્રંથોની રચના કરી. (Credits: - Wikipedia)

5 / 8
આ 22 મીટર (અંદાજે 72ફૂટ) ઊંચો મિનાર જૈન વેપારી જીજા ભાગેરવાલા દ્વારા રાવલ કુમાર સિંહના શાસન દરમિયાન, આશરે ઈ.સ. 1179 થી 1191 વચ્ચે નિર્મિત કરાયો હતો. 12મી સદીમાં તે વિધિમાર્ગના પ્રચારક જીનવલ્લભનું નિવાસસ્થાન રહ્યું હતું, જ્યારે 15મી થી 17મી સદી સુધી અહીં ભટ્ટારકનો પ્રભાવ રહ્યો. (Credits: - Wikipedia)

આ 22 મીટર (અંદાજે 72ફૂટ) ઊંચો મિનાર જૈન વેપારી જીજા ભાગેરવાલા દ્વારા રાવલ કુમાર સિંહના શાસન દરમિયાન, આશરે ઈ.સ. 1179 થી 1191 વચ્ચે નિર્મિત કરાયો હતો. 12મી સદીમાં તે વિધિમાર્ગના પ્રચારક જીનવલ્લભનું નિવાસસ્થાન રહ્યું હતું, જ્યારે 15મી થી 17મી સદી સુધી અહીં ભટ્ટારકનો પ્રભાવ રહ્યો. (Credits: - Wikipedia)

6 / 8
આ 22 મીટર (અંદાજે 72ફૂટ) ઊંચો મિનાર જૈન વેપારી જીજા ભાગેરવાલા દ્વારા રાવલ કુમાર સિંહના શાસન દરમિયાન, આશરે ઈ.સ. 1179 થી 1191 વચ્ચે નિર્મિત કરાયો હતો. 12મી સદીમાં તે વિધિમાર્ગના પ્રચારક જીનવલ્લભનું નિવાસસ્થાન રહ્યું હતું, જ્યારે 15મી થી 17મી સદી સુધી અહીં ભટ્ટારકનો પ્રભાવ રહ્યો. (Credits: - Wikipedia)

આ 22 મીટર (અંદાજે 72ફૂટ) ઊંચો મિનાર જૈન વેપારી જીજા ભાગેરવાલા દ્વારા રાવલ કુમાર સિંહના શાસન દરમિયાન, આશરે ઈ.સ. 1179 થી 1191 વચ્ચે નિર્મિત કરાયો હતો. 12મી સદીમાં તે વિધિમાર્ગના પ્રચારક જીનવલ્લભનું નિવાસસ્થાન રહ્યું હતું, જ્યારે 15મી થી 17મી સદી સુધી અહીં ભટ્ટારકનો પ્રભાવ રહ્યો. (Credits: - Wikipedia)

7 / 8
કીર્તિ સ્તંભ સોલંકી શૈલીમાં રચાયેલ એક અનોખું સ્થાપત્ય છે. આ મિનાર સાત માળનો બનેલો છે. તે ચિત્તોડના સાત-બીસ જૈન મંદિરોની બાજુમાં સ્થિત છે. ભૂમિભાગ, જેને "હંશપીઠ" કહેવામાં આવે છે, તેમાં સિંહમુખ થાર, ગજ થાર અને નવ થાર સાથે ઋષભનાથની આદરણીય મૂર્તિઓ આવેલી છે. આ મિનાર જૈન ધર્મના પ્રથમ તીર્થંકર ભગવાનઋષભદેવને અર્પિત છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)

કીર્તિ સ્તંભ સોલંકી શૈલીમાં રચાયેલ એક અનોખું સ્થાપત્ય છે. આ મિનાર સાત માળનો બનેલો છે. તે ચિત્તોડના સાત-બીસ જૈન મંદિરોની બાજુમાં સ્થિત છે. ભૂમિભાગ, જેને "હંશપીઠ" કહેવામાં આવે છે, તેમાં સિંહમુખ થાર, ગજ થાર અને નવ થાર સાથે ઋષભનાથની આદરણીય મૂર્તિઓ આવેલી છે. આ મિનાર જૈન ધર્મના પ્રથમ તીર્થંકર ભગવાનઋષભદેવને અર્પિત છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)

8 / 8

Tv9 ગુજરાતી પર શહેર, નામ પાછળના ઈતિહાસની જાણકારી નિયમિત પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે. તો તમારે પણ ઈતિહાસના વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

ઈતિહાસજનરલ નોલેજરાજસ્થાન
Web Stories View more
અમેરિકામાં 2 બેડરૂમવાળા એપાર્ટમેન્ટનું ભાડું કેટલું છે?
અમેરિકામાં 2 બેડરૂમવાળા એપાર્ટમેન્ટનું ભાડું કેટલું છે?
માત્ર 2 દિવસમાં કરિયરમાં લાગ્યો બ્રેક, હવે અચાનક ટીમ ઈન્ડિયામાં થયું કમબેક
માત્ર 2 દિવસમાં કરિયરમાં લાગ્યો બ્રેક, હવે અચાનક ટીમ ઈન્ડિયામાં થયું કમબેક
લિયોનેલ મેસ્સીનો પરિવાર જુઓ
લિયોનેલ મેસ્સીનો પરિવાર જુઓ
અનાજના બે અલગ-અલગ પ્રકાર હોય છે, દરેકના હોય છે અલગ ફાયદા
અનાજના બે અલગ-અલગ પ્રકાર હોય છે, દરેકના હોય છે અલગ ફાયદા
મહારાષ્ટ્રીયન લુકમાં જોવા મળી મૃણાલ ઠાકુર, જુઓ Photos
મહારાષ્ટ્રીયન લુકમાં જોવા મળી મૃણાલ ઠાકુર, જુઓ Photos
સારા અર્જુનનો પરિવાર જુઓ
સારા અર્જુનનો પરિવાર જુઓ
Latest Videos View more
ભ્રષ્ટાચારનો ભંડાફોડ! CID ક્રાઇમના અધિકારીઓ ACBના ફંદામાં - જુઓ Video
ભ્રષ્ટાચારનો ભંડાફોડ! CID ક્રાઇમના અધિકારીઓ ACBના ફંદામાં - જુઓ Video
સુરત કોંગ્રેસમાં ભડકો, નવા વરાયેલા હોદ્દેદારોએ ધરી દીધા રાજીનામા
સુરત કોંગ્રેસમાં ભડકો, નવા વરાયેલા હોદ્દેદારોએ ધરી દીધા રાજીનામા
ગામમાં પિધેલો ઝડપાશે તેની સામે પોલીસ કાર્યવાહી અને પંચાયતની સુવિધા બંધ
ગામમાં પિધેલો ઝડપાશે તેની સામે પોલીસ કાર્યવાહી અને પંચાયતની સુવિધા બંધ
આ રાશિના જાતકો ઐતિહાસિક યાત્રાની યોજના બનાવી શકે છે, જુઓ Video
આ રાશિના જાતકો ઐતિહાસિક યાત્રાની યોજના બનાવી શકે છે, જુઓ Video
ગુજરાતના CM-DyCM સંગઠન અને સામાજિક સમીક્ષા મુદ્દે PM મોદીને મળ્યા
ગુજરાતના CM-DyCM સંગઠન અને સામાજિક સમીક્ષા મુદ્દે PM મોદીને મળ્યા
થોળ પક્ષી અભયારણ્યમાં છેલ્લા 20 વર્ષમાં યાયાવર પક્ષીની સંખ્યામાં વધારો
થોળ પક્ષી અભયારણ્યમાં છેલ્લા 20 વર્ષમાં યાયાવર પક્ષીની સંખ્યામાં વધારો
હવામાન વિભાગની આગાહી, ગુજરાતમાં જળવાઈ રહેશે ઠંડીનું પ્રમાણ
હવામાન વિભાગની આગાહી, ગુજરાતમાં જળવાઈ રહેશે ઠંડીનું પ્રમાણ
આ રાશિના જાતકોનો દિવસ ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થશે, જુઓ Video
આ રાશિના જાતકોનો દિવસ ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થશે, જુઓ Video
AMC દ્વારા 35 શાળાઓને સીલ કરવાનો મામલો, પ્રિ-સ્કૂલ એસોસિએશન નારાજ
AMC દ્વારા 35 શાળાઓને સીલ કરવાનો મામલો, પ્રિ-સ્કૂલ એસોસિએશન નારાજ
ડંકી રૂટથી વિદેશ જવા ઈચ્છતો મહેસાણાનો પરિવાર લિબિયામાં બન્યો બંધક
ડંકી રૂટથી વિદેશ જવા ઈચ્છતો મહેસાણાનો પરિવાર લિબિયામાં બન્યો બંધક
g clip-path="url(#clip0_868_265)">