AQI

Sign In

Subscribe Whatsapp Channel

તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

દાદીમાની વાતો: અંતિમ સંસ્કાર દરમિયાન માટલું કેમ તોડવામાં આવે છે? આ છે એનું લોજીક

દાદીમાની વાતો: હિન્દુ ધર્મમાં અંતિમ સંસ્કાર સમયે અનેક વિધિઓ કરવામાં આવે છે. જેમાંથી ઘણી સાંકેતિક હોય છે અને આધ્યાત્મિક અર્થ ધરાવે છે. તેમાંથી એક રિવાજ છે છેલ્લી ઘડીએ મૃતદેહની પ્રદક્ષિણા કરવાનો અને વાસણ તોડવાનો. અંતિમ સંસ્કાર સમયે આ રિવાજ કેમ કરવામાં આવે છે અને તેની પાછળનો તર્ક શું છે, ચાલો આ વિશે વિગતવાર જાણીએ...

Meera Kansagara | Updated on: Apr 24, 2025 | 1:58 PM

હિન્દુ ધર્મમાં છેલ્લી અને સોળમી વિધિ અગ્નિસંસ્કાર છે. અગ્નિસંસ્કાર દરમિયાન ઘણી વિધિઓ કરવામાં આવે છે, જે સરળ અને અતાર્કિક લાગે છે પરંતુ તેનું ઊંડું આધ્યાત્મિક મહત્વ છે. ઉદાહરણ તરીકે અગ્નિસંસ્કાર સમયે, એક મટકામાં પાણી ભરીને તેમાં કાણું પાડવું. તે છિદ્રમાંથી પડતા પાણી સાથે મૃત શરીરની પરિક્રમા કરવી અને પછી અંતે ઘડો તોડવો. આ પરંપરા જોઈને કંઈ સમજાતું નથી કે તે શા માટે કરવામાં આવે છે પરંતુ તેની પાછળ એક મોટો તર્ક છે. શું છે એ તર્ક, ચાલો જાણીએ... — હિન્દુ ધર્મમાં છેલ્લી અને સોળમી વિધિ અગ્નિસંસ્કાર છે. અગ્નિસંસ્કાર દરમિયાન ઘણી વિધિઓ કરવામાં આવે છે, જે સરળ અને અતાર્કિક લાગે છે પરંતુ તેનું ઊંડું આધ્યાત્મિક મહત્વ છે. ઉદાહરણ તરીકે અગ્નિસંસ્કાર સમયે, એક મટકામાં પાણી ભરીને તેમાં કાણું પાડવું. તે છિદ્રમાંથી પડતા પાણી સાથે મૃત શરીરની પરિક્રમા કરવી અને પછી અંતે ઘડો તોડવો. આ પરંપરા જોઈને કંઈ સમજાતું નથી કે તે શા માટે કરવામાં આવે છે પરંતુ તેની પાછળ એક મોટો તર્ક છે. શું છે એ તર્ક, ચાલો જાણીએ...
1 / 6

હિન્દુ ધર્મમાં ચિતાને અગ્નિદાહ આપતા પહેલા અંતિમ સંસ્કાર આપનાર વ્યક્તિ હાથમાં ઘડો લઈને શરીરની પરિક્રમા કરે છે અને પરિક્રમા પૂર્ણ કર્યા પછી, ઘડો પાછળ ફેંકી દેવામાં આવે છે અને તૂટી જાય છે. આમ કરવાનું મુખ્ય કારણ આત્માને શરીર સાથેના જોડાણથી અલગ કરવાનો છે. તેનો આધ્યાત્મિક અર્થ એ છે કે જીવન એક કાણા જેવું છે જેમાં છિદ્ર હોય છે, જેમાં ઉંમરના રૂપમાં પાણી દરેક ક્ષણે ટપકતું રહે છે અને અંતે આત્મા બધું છોડીને જતો રહે છે અને ઘડાના રૂપમાં જીવનનો અંત આવે છે. — હિન્દુ ધર્મમાં ચિતાને અગ્નિદાહ આપતા પહેલા અંતિમ સંસ્કાર આપનાર વ્યક્તિ હાથમાં ઘડો લઈને શરીરની પરિક્રમા કરે છે અને પરિક્રમા પૂર્ણ કર્યા પછી, ઘડો પાછળ ફેંકી દેવામાં આવે છે અને તૂટી જાય છે. આમ કરવાનું મુખ્ય કારણ આત્માને શરીર સાથેના જોડાણથી અલગ કરવાનો છે. તેનો આધ્યાત્મિક અર્થ એ છે કે જીવન એક કાણા જેવું છે જેમાં છિદ્ર હોય છે, જેમાં ઉંમરના રૂપમાં પાણી દરેક ક્ષણે ટપકતું રહે છે અને અંતે આત્મા બધું છોડીને જતો રહે છે અને ઘડાના રૂપમાં જીવનનો અંત આવે છે.
2 / 6

એનો અર્થ એ કે ઘડો જીવનનું પ્રતીક છે અને તેમાંથી વહેતું પાણી આપણું પસાર થતું જીવન છે. હિન્દુ ધર્મના તમામ સંસ્કારો જેમ કે જન્મ, લગ્ન, મૃત્યુ વગેરેમાં ઘડાનું વિશેષ મહત્વ છે કારણ કે ઘડાનો ઉપયોગ શરીરના પ્રતીક તરીકે થાય છે. ઘડાનું તૂટવું એ શરીરના વિનાશનું પ્રતીક છે. અગ્નિસંસ્કારમાં આ પ્રતીકાત્મક વિધિ ફક્ત આત્મા માટે જ નહીં પરંતુ સ્મશાનમાં હાજર અન્ય લોકોને આ રહસ્ય સમજાવવા માટે પણ કરવામાં આવે છે. — એનો અર્થ એ કે ઘડો જીવનનું પ્રતીક છે અને તેમાંથી વહેતું પાણી આપણું પસાર થતું જીવન છે. હિન્દુ ધર્મના તમામ સંસ્કારો જેમ કે જન્મ, લગ્ન, મૃત્યુ વગેરેમાં ઘડાનું વિશેષ મહત્વ છે કારણ કે ઘડાનો ઉપયોગ શરીરના પ્રતીક તરીકે થાય છે. ઘડાનું તૂટવું એ શરીરના વિનાશનું પ્રતીક છે. અગ્નિસંસ્કારમાં આ પ્રતીકાત્મક વિધિ ફક્ત આત્મા માટે જ નહીં પરંતુ સ્મશાનમાં હાજર અન્ય લોકોને આ રહસ્ય સમજાવવા માટે પણ કરવામાં આવે છે.
3 / 6

મૃતદેહના અગ્નિસંસ્કાર કરતી વખતે પાણીથી ભરેલા ઘડા તોડવાની પ્રથાનું પાલન કરવાનું બીજું એક મહત્વનું કારણ એ છે કે આગ ખેતરોમાં ન ફેલાય, જે આધ્યાત્મિક નથી પણ તાર્કિક છે. પ્રાચીન સમયમાં જ્યારે સ્મશાનભૂમિ નહોતી, ત્યારે લોકો ખેતરોમાં અગ્નિસંસ્કાર કરતા હતા. ત્યાં પણ આ રિવાજનું પાલન થતું હતું. એટલે કે અંતિમ સંસ્કાર કરનાર વ્યક્તિ શરીરની પરિક્રમા કરશે અને પરિક્રમા પછી પાણીથી ભરેલું માટલું તોડશે. — મૃતદેહના અગ્નિસંસ્કાર કરતી વખતે પાણીથી ભરેલા ઘડા તોડવાની પ્રથાનું પાલન કરવાનું બીજું એક મહત્વનું કારણ એ છે કે આગ ખેતરોમાં ન ફેલાય, જે આધ્યાત્મિક નથી પણ તાર્કિક છે. પ્રાચીન સમયમાં જ્યારે સ્મશાનભૂમિ નહોતી, ત્યારે લોકો ખેતરોમાં અગ્નિસંસ્કાર કરતા હતા. ત્યાં પણ આ રિવાજનું પાલન થતું હતું. એટલે કે અંતિમ સંસ્કાર કરનાર વ્યક્તિ શરીરની પરિક્રમા કરશે અને પરિક્રમા પછી પાણીથી ભરેલું માટલું તોડશે.
4 / 6

આ એટલા માટે કરવામાં આવતું હતું કે શરીરની આસપાસ પાણી પડવાથી તેની આસપાસની જમીન ભીની થઈ જાય અને જ્યારે શરીરને અગ્નિસંસ્કાર કરવામાં આવે છે, ત્યારે આગ ખેતરોમાં ફેલાતી નથી. પ્રાચીન સમયમાં બીજા ઘણા સમાન રિવાજો છે જે કોઈ બીજા કારણોસર કરવામાં આવતા હતા પરંતુ આજે કોઈ બીજા કારણોસર કરવામાં આવે છે. — આ એટલા માટે કરવામાં આવતું હતું કે શરીરની આસપાસ પાણી પડવાથી તેની આસપાસની જમીન ભીની થઈ જાય અને જ્યારે શરીરને અગ્નિસંસ્કાર કરવામાં આવે છે, ત્યારે આગ ખેતરોમાં ફેલાતી નથી. પ્રાચીન સમયમાં બીજા ઘણા સમાન રિવાજો છે જે કોઈ બીજા કારણોસર કરવામાં આવતા હતા પરંતુ આજે કોઈ બીજા કારણોસર કરવામાં આવે છે.
5 / 6

ઉદાહરણ તરીકે લોકો અગ્નિસંસ્કાર સમયે શરીરમાં લાકડાના નાના ટુકડા નાખે છે. પહેલા લોકો ઘરેથી ચાર-પાંચ લાકડાના ટુકડા લેતા હતા. જેથી બધાના સહયોગથી અગ્નિસંસ્કારની વ્યવસ્થા કરી શકાય પરંતુ હવે લોકો ઘરેથી લાકડાના ટુકડા લેતા નથી, તેઓ ફક્ત સ્મશાનમાં લાકડાના નાના ટુકડા મૂકીને વિધિ પૂર્ણ કરે છે. (Disclaimer - આ લેખમાં સમાવિષ્ટ કોઈપણ માહિતી/સામગ્રી/ગણતરીની ચોકસાઈ અથવા વિશ્વસનીયતાની ખાતરી આપવામાં આવતી નથી. આ માહિતી વિવિધ માધ્યમો/જ્યોતિષીઓ/ઉપદેશો/માન્યતાઓ/ધાર્મિક ગ્રંથોમાંથી એકત્રિત કરીને તમારા સુધી પહોંચાડવામાં આવી છે. અમારો ઉદ્દેશ્ય ફક્ત માહિતી પહોંચાડવાનો છે. વાંચકોએ તેને ફક્ત માહિતી તરીકે જ માનવી જોઈએ. આ ઉપરાંત તેના કોઈપણ ઉપયોગ માટે વાંચકો પોતે જવાબદાર રહેશે.)(All Image Symbolic) — ઉદાહરણ તરીકે લોકો અગ્નિસંસ્કાર સમયે શરીરમાં લાકડાના નાના ટુકડા નાખે છે. પહેલા લોકો ઘરેથી ચાર-પાંચ લાકડાના ટુકડા લેતા હતા. જેથી બધાના સહયોગથી અગ્નિસંસ્કારની વ્યવસ્થા કરી શકાય પરંતુ હવે લોકો ઘરેથી લાકડાના ટુકડા લેતા નથી, તેઓ ફક્ત સ્મશાનમાં લાકડાના નાના ટુકડા મૂકીને વિધિ પૂર્ણ કરે છે. (Disclaimer - આ લેખમાં સમાવિષ્ટ કોઈપણ માહિતી/સામગ્રી/ગણતરીની ચોકસાઈ અથવા વિશ્વસનીયતાની ખાતરી આપવામાં આવતી નથી. આ માહિતી વિવિધ માધ્યમો/જ્યોતિષીઓ/ઉપદેશો/માન્યતાઓ/ધાર્મિક ગ્રંથોમાંથી એકત્રિત કરીને તમારા સુધી પહોંચાડવામાં આવી છે. અમારો ઉદ્દેશ્ય ફક્ત માહિતી પહોંચાડવાનો છે. વાંચકોએ તેને ફક્ત માહિતી તરીકે જ માનવી જોઈએ. આ ઉપરાંત તેના કોઈપણ ઉપયોગ માટે વાંચકો પોતે જવાબદાર રહેશે.)(All Image Symbolic)
6 / 6

અમે આ 'સ્વપ્ન સંકેત'ની સ્ટોરી કરીએ છીએ. તેવી જ રીતે અમે 'દાદીમાની વાતો' તેમજ 'અવનવી રેસિપીની સ્ટોરી' પણ કરીએ છીએ. તો વધારે આવા જ ન્યૂઝ વાંચવા માટે અને જીવનશૈલીની વધારે સ્ટોરી વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

કામની વાત જનરલ નોલેજ લાઈફ સ્ટાઈલ જીવનશૈલી

Related Photo Gallery

શું પોલીસ તમારી પરવાનગી વગર તમારા ઘરમાં પ્રવેશી શકે?

ગર્લફ્રેન્ડથી 4 વર્ષ નાનો છે રાહુલ મોદી ,જુઓ પરિવાર

શું મેનોપોઝ લક્ષણો વિના શરૂ થઈ શકે છે?

થાક અને તણાવમાંથી રાહત અનુભવશો, આર્થિક રીતે લાભ મેળવી શકો છો

નોકરી બદલ્યા પછી PF ટ્રાન્સફરની ઝંઝટનો અંત, જાણો

દેશના આ રાજ્યોમાં, દારૂ પીવો જ નહીં, પણ રાખવો પણ

કડકડતી શિયાળાની ઠંડીમાં પણ ટાંકીમાંથી આવશે ગરમ પાણી

સૂતી વખતે આ દિશામાં પગ ન રાખો! આર્થિક સ્થિતિ પર નકારાત્મક અસર પડશે

WhatsApp માં કૉલ્સથી લઈને સ્ટેટસ સુધી બધું બદલાઈ ગયું

માતા-પિતાને લઈ જાવ આ ધાર્મિક સ્થળો પર

શિયાળાની ઠંડીમાં સવારે આ 5 યોગ કરો, તમારું શરીર આખો દિવસ રહેશે એક્ટિવ

એક્સપર્ટે આ સ્ટોક પર કર્યું એનાલિસિસ

આ 5 સ્ટોક મજબૂત રિટર્ન આપશે! વર્ષ 2026 માં રોકાણ કરવા તૈયાર રહેજો

2026 સુધીમાં ભાવ ₹2.50 લાખને આંબશે? નિષ્ણાતોએ કરી મોટી આગાહી!

સોનાના ભાવમાં આશરે ₹5,300 નો વધારો, ચાંદીમાં લગભગ ₹16,000 નો વધારો

અભિષેક શર્મા ધર્મશાળામાં ઇતિહાસ રચશે

ગુજરાતના ભાણેજનો આવો છે પરિવાર

ફિટ રહેવા માટે નિયમિત કસરત કરો, તમારું ઘર મહેમાનોથી ભરાઈ જશે

₹10,000 ની SIP માંથી ₹1.36 કરોડનું ફંડ બન્યું!

આ 4 કંપની આપશે 'બોનસ શેર'! આવનારું અઠવાડિયું રોકાણકારો માટે ખાસ

આ રાશિઓ માટે 2026નું નવું વર્ષ લાવશે સોના જેવી સવાર

તમારું વોશિંગ મશીન વધારે વીજળી વાપરે છે? અપનાવો આ ટિપ્સ

તમારી બધી વાત માનશે તમારો Pet Dog, આ મેથડ અપનાવો

વાસ્તુની આ 4 ભૂલો DIVORCE તરફ દોરી જાય છે

શું આ 'ધાતુ' સોના-ચાંદી કરતાં પણ આગળ નીકળશે?

200 દિવસનો પ્લાન, મુકેશ અંબાણીનું Jio લાવ્યું ધમાકેદાર ઓફર

આ 4 શેર મચાવશે ધમાલ, મોટો ઉછાળો આવવાના સંકેત

આ 2 રાશિઓ આવતા વર્ષે શનિની ઢૈયાથી પરેશાન થશે

આ 4 વસ્તુઓ નસોમાં જામેલા ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલને કરશે દૂર

રોકાણકારોને મોજ! દેશની સૌથી મોટી ઓઇલ માર્કેટિંગ કંપની 'ડિવિડન્ડ' આપશે

ઘરમાં ઉગતા સૂર્યની તસવીર લગાવવી શુભ છે કે અશુભ? જાણો વાસ્તુ શું કહે છે

કૂંડામાં ઉગાડો લવિંગનો છોડ, આ રહી સરળ પદ્ધતિ

12મું પાસ પછી બેંક જોબ: કોર્ષ, લાયકાત અને કરિયર ગાઈડ

Astro Tips: મહિલાઓએ રાત્રે સૂતા પહેલા આ કામ ન કરવા

YouTube Shortsના 1,000 વ્યૂ પર કેટલા પૈસા આપે છે યુટ્યુબ? જાણો

સોનામાં સતત ત્રીજા દિવસે તેજી, 22 અને 24 કેરેટ સોનું થયું આટલુ મોંઘુ

PM નરેન્દ્ર મોદીની સુરક્ષા પાછળ પ્રતિ કલાક કેટલો ખર્ચ થાય છે? જાણો

કાયદા મુજબ પોલીસ તમારો ફોન ક્યારે છીનવી શકે છે?

દાદા-દાદી પાસેથી મળેલી મિલકત પર હવે નહીં ચૂકવવી પડે ટ્રાન્સફર ફી,જાણો

અમદાવાદ સાથે છે આ અભિનેત્રીનું કનેક્શન, જુઓ પરિવાર

મિત્રો સાથે સારો સમય વિતાવશો, તમારું આર્થિક જીવન સમૃદ્ધ રહેશે

UK વર્ક વિઝા નિયમોમાં ફેરફારથી ભારતીય વિદ્યાર્થીઓણે ફટકો

સોના-ચાંદીના ભાવના તૂટ્યા તમામ રેકોર્ડ - આજના નવીનતમ ભાવ જાણો

NPSમાં 'સોનું, ચાંદી અને IPO' રિટાયરમેન્ટ સ્ટ્રેટેજી માટે ગેમચેન્જર?

શિયાળામાં પપૈયું ખાવું સલામત? આયુર્વેદ મુજબ તેની તાસીર ગરમ છે કે ઠંડી!

ટ્રેનના પૈડાનું વજન કેટલું હોય ? આંકડો કોઈએ વિચાર્યો પણ નહીં હોય!

હવે તમારા ઘરમાં વીજળી પણ વાયર વગર પહોંચે !

ગેસ પર જામેલી ગંદકી 5 મિનિટમાં થઈ જશે સાફ, ફોલો કરો આ ટિપ્સ

16 ડિસેમ્બરથી કમુર્તા શરૂ, આ 3 રાશિઓ પર સૂર્ય દેવની થશે ખાસ કૃપા

શક્તિશાળી Dog ની આ બ્રીડ વિશે તમે જાણો છો?

Web Stories View more

અનાજના બે અલગ-અલગ પ્રકાર હોય છે, દરેકના હોય છે અલગ ફાયદા

મહારાષ્ટ્રીયન લુકમાં જોવા મળી મૃણાલ ઠાકુર, જુઓ Photos

સારા અર્જુનનો પરિવાર જુઓ

દુનિયાની આ Dog બ્રીડ અત્યંત શક્તિશાળી અને ખતરનાક પરંતુ એકદમ વફાદાર

શરીરમાં કયા પોષક તત્વોની કમીને કારણે ખરે છે વાળ ? જાણો

શું શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા અને શ્રીમદ્ભાગવદ અલગ છે? જાણો આજે તફાવત

Latest News View more

સિડની આતંકી હુમલાના માસ્ટમાઈન્ડ પિતા-પુત્ર કોણ છે? જાણો

3 ભાઈઓએ ક્રિકેટમાં ઇતિહાસ રચ્યો

ગ્લોઈંગ સ્કીન માટે 3 કુદરતી સ્ક્રબ, જાણો દાદીમાની સ્કીન કેર ટિપ્સ

સુરતના બારડોલી ધુલીયા ચોકડી પાસે ભંગારના ગોડાઉનોમાં આગ

આ રાશિના જાતકો ઐતિહાસિક યાત્રાની યોજના બનાવી શકે છે, જુઓ Video

Latest Videos View more

આ રાશિના જાતકો ઐતિહાસિક યાત્રાની યોજના બનાવી શકે છે, જુઓ Video

ગુજરાતના CM-DyCM સંગઠન અને સામાજિક સમીક્ષા મુદ્દે PM મોદીને મળ્યા

થોળ પક્ષી અભયારણ્યમાં છેલ્લા 20 વર્ષમાં યાયાવર પક્ષીની સંખ્યામાં વધારો

હવામાન વિભાગની આગાહી, ગુજરાતમાં જળવાઈ રહેશે ઠંડીનું પ્રમાણ

આ રાશિના જાતકોનો દિવસ ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થશે, જુઓ Video

AMC દ્વારા 35 શાળાઓને સીલ કરવાનો મામલો, પ્રિ-સ્કૂલ એસોસિએશન નારાજ

ડંકી રૂટથી વિદેશ જવા ઈચ્છતો મહેસાણાનો પરિવાર લિબિયામાં બન્યો બંધક

દાહોદના જંગલ બાદ હવે છોટા ઉદેપુરના જંગલમાં જોવા મળ્યો વાઘ

SOGએ ઝડપેલા હાઈબ્રીડ ગાંજાનો મુખ્ય સપ્લાયર ઝડપાયો

ચંડીસર GIDCમાંથી 35 લાખનો શંકાસ્પદ ઘીનો જથ્થો જપ્ત

ફોટો સ્ટોરી

રીલ્સ

વીડિયોઝ