हिन्दी English News9 ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 TV9-UP
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

History of city name : એલિસ બ્રિજના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા

એલિસ બ્રિજ ગુજરાતના અમદાવાદમાં સ્થિત લગભગ એક સદી જૂનો ઐતિહાસિક પુલ છે. સાબરમતી નદી પર બનેલો આ પુલ શહેરના પૂર્વ અને પશ્ચિમ ભાગને જોડે છે.1892માં નિર્મિત આ આર્ચ-ડિઝાઇનવાળો પુલ અમદાવાદનો પ્રથમ પુલ માનવામાં આવે છે. વર્ષ1997માં તેની બે બાજુ નવા પુલોનું નિર્માણ કરીને એને સ્વામી વિવેકાનંદ પુલ નામ અપાયું, છતાં આજે પણ લોકો તેને એલિસ બ્રિજ નામથી જ વધુ ઓળખે છે.

| Updated on: Nov 19, 2025 | 8:07 PM
Share
બ્રિટિશ શાસનકાળમાં 1870-71 દરમિયાન લગભગ 54,920 પાઉન્ડના ખર્ચે લાકડાનો મૂળ પુલ બનાવવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ 1875માં આવેલા વિનાશકારી પૂરના કારણે કાંઠાના બે છેડા સિવાયનો મોટો ભાગ તૂટી ગયો. ત્યારબાદ 1892માં એન્જિનિયર હિંમતલાલ ધીરજરામ ભચેચે સ્ટીલનો નવો પુલ તૈયાર કર્યો. ઉત્તર વિભાગના તે સમયના કમિશનર સર બરો હેલબર્ટ એલિસના નામ પરથી આ પુલને એલિસ બ્રિજ તરીકે ઓળખવામાં આવવા લાગ્યું. પુલ માટેનું સ્ટીલ બર્મિંગહામથી મંગાવવામાં આવ્યું હતું.

બ્રિટિશ શાસનકાળમાં 1870-71 દરમિયાન લગભગ 54,920 પાઉન્ડના ખર્ચે લાકડાનો મૂળ પુલ બનાવવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ 1875માં આવેલા વિનાશકારી પૂરના કારણે કાંઠાના બે છેડા સિવાયનો મોટો ભાગ તૂટી ગયો. ત્યારબાદ 1892માં એન્જિનિયર હિંમતલાલ ધીરજરામ ભચેચે સ્ટીલનો નવો પુલ તૈયાર કર્યો. ઉત્તર વિભાગના તે સમયના કમિશનર સર બરો હેલબર્ટ એલિસના નામ પરથી આ પુલને એલિસ બ્રિજ તરીકે ઓળખવામાં આવવા લાગ્યું. પુલ માટેનું સ્ટીલ બર્મિંગહામથી મંગાવવામાં આવ્યું હતું.

1 / 6
હિંમતલાલે આ પુલનું નિર્માણ 4,07,000 રૂપિયામાં પૂર્ણ કર્યું, જે પ્રસ્તાવિત 5,00,000 રૂપિયાથી ઘણું ઓછું હતું. આ કારણે સરકારને સંશય થયો કે બાંધકામમાં નીચી ગુણવત્તાનો સામાન વપરાયો હશે. તપાસ માટે એક સમિતિ રચવામાં આવી, અને તપાસમાં સાબિત થયું કે હિંમતલાલે ઉચ્ચ ગુણવત્તાની જ સામગ્રી ઉપયોગમાં લીધી હતી. સરકારે તેમના કાર્યની પ્રશંસા તરીકે તેમને ‘રાવ સાહેબ’ની ઉપાધિ આપી.

હિંમતલાલે આ પુલનું નિર્માણ 4,07,000 રૂપિયામાં પૂર્ણ કર્યું, જે પ્રસ્તાવિત 5,00,000 રૂપિયાથી ઘણું ઓછું હતું. આ કારણે સરકારને સંશય થયો કે બાંધકામમાં નીચી ગુણવત્તાનો સામાન વપરાયો હશે. તપાસ માટે એક સમિતિ રચવામાં આવી, અને તપાસમાં સાબિત થયું કે હિંમતલાલે ઉચ્ચ ગુણવત્તાની જ સામગ્રી ઉપયોગમાં લીધી હતી. સરકારે તેમના કાર્યની પ્રશંસા તરીકે તેમને ‘રાવ સાહેબ’ની ઉપાધિ આપી.

2 / 6
8 માર્ચ 1930ના રોજ મહાત્મા ગાંધીએ દાંડી સત્યાગ્રહની જે જાહેરાત કરી હતી, તે જોવા માટે હજારો લોકો એલિસ બ્રિજ પર ભેગા થયા હતા. બાદના વર્ષોમાં, 1973,1983 અને 1986માં આ પુલને ધરાશાયી કરવાની લાગેલી યોજનાઓ સ્વીકારી ન લેવાઈ. અંતે મે, 1989માં અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશને એલિસ બ્રિજ અને તેના આસપાસનો વિસ્તાર, માણેક બુરજ અને સાબરમતી નદીની ડ્રેનેજ વ્યવસ્થાને મળીને સુરક્ષિત પ્રદેશ તરીકે ઘોષિત કર્યા.

8 માર્ચ 1930ના રોજ મહાત્મા ગાંધીએ દાંડી સત્યાગ્રહની જે જાહેરાત કરી હતી, તે જોવા માટે હજારો લોકો એલિસ બ્રિજ પર ભેગા થયા હતા. બાદના વર્ષોમાં, 1973,1983 અને 1986માં આ પુલને ધરાશાયી કરવાની લાગેલી યોજનાઓ સ્વીકારી ન લેવાઈ. અંતે મે, 1989માં અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશને એલિસ બ્રિજ અને તેના આસપાસનો વિસ્તાર, માણેક બુરજ અને સાબરમતી નદીની ડ્રેનેજ વ્યવસ્થાને મળીને સુરક્ષિત પ્રદેશ તરીકે ઘોષિત કર્યા.

3 / 6
મૂળ એલિસ બ્રિજ પહોળાઈમાં નાનો હોવાથી વધતી ટ્રાફિકની જરૂરિયાતો પૂરી કરી શકતો ન હતો, જેથી 1997માં તેને વાહનો માટે બંધ કરવામાં આવ્યો. ત્યારબાદ તેની બંને બાજુ 1999માં લગભગ 180 કરોડ રૂપિયાના ખર્ચે નવા પુલોનું નિર્માણ થયું અને જૂના પુલને ઐતિહાસિક સ્મૃતિરૂપે સાચવી રાખવામાં આવ્યો. બાંધકામની પ્રક્રિયા પૂર્ણ થયા પછી વિસ્તૃત જગ્યાની જરૂરિયાતને ધ્યાનમાં રાખીને માણેક બુરજ અને ગણેશ બારીનું પુનર્નિર્માણ કરવામાં આવ્યું. નવા નિર્મિત આ પુલને સ્વામી વિવેકાનંદ પુલ નામ અપાયું.

મૂળ એલિસ બ્રિજ પહોળાઈમાં નાનો હોવાથી વધતી ટ્રાફિકની જરૂરિયાતો પૂરી કરી શકતો ન હતો, જેથી 1997માં તેને વાહનો માટે બંધ કરવામાં આવ્યો. ત્યારબાદ તેની બંને બાજુ 1999માં લગભગ 180 કરોડ રૂપિયાના ખર્ચે નવા પુલોનું નિર્માણ થયું અને જૂના પુલને ઐતિહાસિક સ્મૃતિરૂપે સાચવી રાખવામાં આવ્યો. બાંધકામની પ્રક્રિયા પૂર્ણ થયા પછી વિસ્તૃત જગ્યાની જરૂરિયાતને ધ્યાનમાં રાખીને માણેક બુરજ અને ગણેશ બારીનું પુનર્નિર્માણ કરવામાં આવ્યું. નવા નિર્મિત આ પુલને સ્વામી વિવેકાનંદ પુલ નામ અપાયું.

4 / 6
સાબરમતી નદીના વધતા પ્રદૂષણના કારણે એલિસ બ્રિજના સ્ટીલના થાંભલાઓમાં જંગ લાગવાની સમસ્યા બહાર આવી હતી. પુલના મજબુતીકરણ માટે નિયુક્ત નિષ્ણાતોએ 2012માં પ્રસ્તાવ આપ્યો કે હાલના પુલને સુધારવા કરતાં નવો પુલ બાંધવો વધુ ખર્ચ-કાર્યક્ષમ રહેશે, અને તેથી તેને તોડી નાખવાની ભલામણ કરવામાં આવી. નવા પુલ પર અમદાવાદ બસ રેપિડ ટ્રાન્ઝિટ સિસ્ટમ (BRTS)ની બસો દોડાવવા માટેની યોજના પણ વિચારાધીન હતી. સાથે સાથે જૂના પુલના વિશિષ્ટ સ્ટીલ કમાનોને સુરક્ષિત રાખીને આવતા પુલમાં ફરી સ્થાપિત કરવાની વિચારણા પ્રસ્તાવિત હતી. જોકે બાદમાં અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશને BRTS માટે નવો પુલ બાંધવાનો પ્રસ્તાવ સ્થગિત કર્યો.

સાબરમતી નદીના વધતા પ્રદૂષણના કારણે એલિસ બ્રિજના સ્ટીલના થાંભલાઓમાં જંગ લાગવાની સમસ્યા બહાર આવી હતી. પુલના મજબુતીકરણ માટે નિયુક્ત નિષ્ણાતોએ 2012માં પ્રસ્તાવ આપ્યો કે હાલના પુલને સુધારવા કરતાં નવો પુલ બાંધવો વધુ ખર્ચ-કાર્યક્ષમ રહેશે, અને તેથી તેને તોડી નાખવાની ભલામણ કરવામાં આવી. નવા પુલ પર અમદાવાદ બસ રેપિડ ટ્રાન્ઝિટ સિસ્ટમ (BRTS)ની બસો દોડાવવા માટેની યોજના પણ વિચારાધીન હતી. સાથે સાથે જૂના પુલના વિશિષ્ટ સ્ટીલ કમાનોને સુરક્ષિત રાખીને આવતા પુલમાં ફરી સ્થાપિત કરવાની વિચારણા પ્રસ્તાવિત હતી. જોકે બાદમાં અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશને BRTS માટે નવો પુલ બાંધવાનો પ્રસ્તાવ સ્થગિત કર્યો.

5 / 6
લગભગ 120 વર્ષથી ઉભો રહેલો આ પુલ આજે અમદાવાદની એક અગત્યની ઓળખ તરીકે ગણાય છે. તેનું નગરદ્રશ્ય અનેક ફિલ્મોમાં જોવા મળ્યું છે, જેમાં કાઈ પો છે! (2013) અને કેવી રીતે જઈશ? (2012) જેવી ફિલ્મો સામેલ છે. એલિસ બ્રિજના પશ્ચિમ તરફ કર્ણાવતી આર્ટ ગેલેરી સ્થિત છે, જ્યાં સમયાંતરે વિવિધ કલા અને સાંસ્કૃતિક પ્રદર્શનોનું આયોજન કરવામાં આવે છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.)

લગભગ 120 વર્ષથી ઉભો રહેલો આ પુલ આજે અમદાવાદની એક અગત્યની ઓળખ તરીકે ગણાય છે. તેનું નગરદ્રશ્ય અનેક ફિલ્મોમાં જોવા મળ્યું છે, જેમાં કાઈ પો છે! (2013) અને કેવી રીતે જઈશ? (2012) જેવી ફિલ્મો સામેલ છે. એલિસ બ્રિજના પશ્ચિમ તરફ કર્ણાવતી આર્ટ ગેલેરી સ્થિત છે, જ્યાં સમયાંતરે વિવિધ કલા અને સાંસ્કૃતિક પ્રદર્શનોનું આયોજન કરવામાં આવે છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.)

6 / 6

Tv9 ગુજરાતી પર શહેર, નામ પાછળના ઈતિહાસની જાણકારી નિયમિત પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે. તો તમારે પણ ઈતિહાસના વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

અમદાવાદઈતિહાસગુજરાતજનરલ નોલેજ
Web Stories View more
અનાજના બે અલગ-અલગ પ્રકાર હોય છે, દરેકના હોય છે અલગ ફાયદા
અનાજના બે અલગ-અલગ પ્રકાર હોય છે, દરેકના હોય છે અલગ ફાયદા
મહારાષ્ટ્રીયન લુકમાં જોવા મળી મૃણાલ ઠાકુર, જુઓ Photos
મહારાષ્ટ્રીયન લુકમાં જોવા મળી મૃણાલ ઠાકુર, જુઓ Photos
સારા અર્જુનનો પરિવાર જુઓ
સારા અર્જુનનો પરિવાર જુઓ
દુનિયાની આ Dog બ્રીડ અત્યંત શક્તિશાળી અને ખતરનાક પરંતુ એકદમ વફાદાર
દુનિયાની આ Dog બ્રીડ અત્યંત શક્તિશાળી અને ખતરનાક પરંતુ એકદમ વફાદાર
શરીરમાં કયા પોષક તત્વોની કમીને કારણે ખરે છે વાળ ? જાણો
શરીરમાં કયા પોષક તત્વોની કમીને કારણે ખરે છે વાળ ? જાણો
શું શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા અને શ્રીમદ્ભાગવદ અલગ છે? જાણો આજે તફાવત
શું શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા અને શ્રીમદ્ભાગવદ અલગ છે? જાણો આજે તફાવત
Latest Videos View more
ગામમાં પિધેલો ઝડપાશે તેની સામે પોલીસ કાર્યવાહી અને પંચાયતની સુવિધા બંધ
ગામમાં પિધેલો ઝડપાશે તેની સામે પોલીસ કાર્યવાહી અને પંચાયતની સુવિધા બંધ
આ રાશિના જાતકો ઐતિહાસિક યાત્રાની યોજના બનાવી શકે છે, જુઓ Video
આ રાશિના જાતકો ઐતિહાસિક યાત્રાની યોજના બનાવી શકે છે, જુઓ Video
ગુજરાતના CM-DyCM સંગઠન અને સામાજિક સમીક્ષા મુદ્દે PM મોદીને મળ્યા
ગુજરાતના CM-DyCM સંગઠન અને સામાજિક સમીક્ષા મુદ્દે PM મોદીને મળ્યા
થોળ પક્ષી અભયારણ્યમાં છેલ્લા 20 વર્ષમાં યાયાવર પક્ષીની સંખ્યામાં વધારો
થોળ પક્ષી અભયારણ્યમાં છેલ્લા 20 વર્ષમાં યાયાવર પક્ષીની સંખ્યામાં વધારો
હવામાન વિભાગની આગાહી, ગુજરાતમાં જળવાઈ રહેશે ઠંડીનું પ્રમાણ
હવામાન વિભાગની આગાહી, ગુજરાતમાં જળવાઈ રહેશે ઠંડીનું પ્રમાણ
આ રાશિના જાતકોનો દિવસ ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થશે, જુઓ Video
આ રાશિના જાતકોનો દિવસ ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થશે, જુઓ Video
AMC દ્વારા 35 શાળાઓને સીલ કરવાનો મામલો, પ્રિ-સ્કૂલ એસોસિએશન નારાજ
AMC દ્વારા 35 શાળાઓને સીલ કરવાનો મામલો, પ્રિ-સ્કૂલ એસોસિએશન નારાજ
ડંકી રૂટથી વિદેશ જવા ઈચ્છતો મહેસાણાનો પરિવાર લિબિયામાં બન્યો બંધક
ડંકી રૂટથી વિદેશ જવા ઈચ્છતો મહેસાણાનો પરિવાર લિબિયામાં બન્યો બંધક
દાહોદના જંગલ બાદ હવે છોટા ઉદેપુરના જંગલમાં જોવા મળ્યો વાઘ
દાહોદના જંગલ બાદ હવે છોટા ઉદેપુરના જંગલમાં જોવા મળ્યો વાઘ
SOGએ ઝડપેલા હાઈબ્રીડ ગાંજાનો મુખ્ય સપ્લાયર ઝડપાયો
SOGએ ઝડપેલા હાઈબ્રીડ ગાંજાનો મુખ્ય સપ્લાયર ઝડપાયો
g clip-path="url(#clip0_868_265)">