हिन्दी English News9 ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 TV9-UP
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

History of city name : મુંબઈના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ, જાણો સમસ્ત વાર્તા

મુંબઈ (Mumbai) એ ભારતમાં સ્થિત એક મુખ્ય શહેર છે જેનો ઇતિહાસ તથા નામકરણ ઘણો જ રસપ્રદ અને વિશાળ છે.

| Updated on: Jun 13, 2025 | 7:21 PM
Share
મુંબઈનું મૂળ નામ "મુંબા અથવા મહા અંબા" છે, જે "મૂંબા દેવી" પરથી આવ્યું છે, હિંદુ ધર્મ ધર્મના દેવી મુંબાદેવી અને આઈ જેનો અર્થ મરાઠીમાં “માતા“ થાય છે તેના મિશ્રણ પરથી ઉદભવ્યું છે. (Credits: - Wikipedia)

મુંબઈનું મૂળ નામ "મુંબા અથવા મહા અંબા" છે, જે "મૂંબા દેવી" પરથી આવ્યું છે, હિંદુ ધર્મ ધર્મના દેવી મુંબાદેવી અને આઈ જેનો અર્થ મરાઠીમાં “માતા“ થાય છે તેના મિશ્રણ પરથી ઉદભવ્યું છે. (Credits: - Wikipedia)

1 / 11
મુંબઈને અગાઉ બોમ્બે તરીકે ઓળખવામાં આવતું હતું, જે નામ 16મી સદીમાં પોર્ટુગીઝોના આગમન સમયે ઉભર્યું. પોર્ટુગીઝોએ આ પ્રદેશને વિવિધ રીતે સંબોધ્યો, પરંતુ અંતે તેમણે તેને ‘બોમ્બેમ’ તરીકે ઓળખવાનું શરૂ કર્યું, જે પોર્ટુગીઝ ભાષામાં આજે પણ ઉપયોગમાં લેવાય છે. (Credits: - Wikipedia)

મુંબઈને અગાઉ બોમ્બે તરીકે ઓળખવામાં આવતું હતું, જે નામ 16મી સદીમાં પોર્ટુગીઝોના આગમન સમયે ઉભર્યું. પોર્ટુગીઝોએ આ પ્રદેશને વિવિધ રીતે સંબોધ્યો, પરંતુ અંતે તેમણે તેને ‘બોમ્બેમ’ તરીકે ઓળખવાનું શરૂ કર્યું, જે પોર્ટુગીઝ ભાષામાં આજે પણ ઉપયોગમાં લેવાય છે. (Credits: - Wikipedia)

2 / 11
પછી 17મી સદીમાં જ્યારે બ્રિટિશોએ આ વિસ્તારનો કબ્જો મેળવી લીધો, ત્યારે નામનું અંગ્રેજીકરણ કરીને તેને ‘બોમ્બે ’બનાવવામાં આવ્યું. જોકે સ્થાનિક મરાઠી અને ગુજરાતી બોલનાર લોકોએ તેને ‘મુંબઈ’ અથવા ‘મંબાઈ’ કહીને ઓળખતા રહ્યા. હિંદી, ઉર્દૂ અને પર્શિયન ભાષાઓમાં આ શહેર ‘બાંમ્બાઈ’ તરીકે ઓળખાતું રહ્યું. (Credits: - Wikipedia)

પછી 17મી સદીમાં જ્યારે બ્રિટિશોએ આ વિસ્તારનો કબ્જો મેળવી લીધો, ત્યારે નામનું અંગ્રેજીકરણ કરીને તેને ‘બોમ્બે ’બનાવવામાં આવ્યું. જોકે સ્થાનિક મરાઠી અને ગુજરાતી બોલનાર લોકોએ તેને ‘મુંબઈ’ અથવા ‘મંબાઈ’ કહીને ઓળખતા રહ્યા. હિંદી, ઉર્દૂ અને પર્શિયન ભાષાઓમાં આ શહેર ‘બાંમ્બાઈ’ તરીકે ઓળખાતું રહ્યું. (Credits: - Wikipedia)

3 / 11
આ ઉપરાંત, ઇતિહાસમાં કેટલીકવાર મુંબઈના પ્રાચીન નામો જેમ કે ‘કાકામુચી’ અને ‘ગાલાજુનકજા’ પણ ઉલ્લેખાયા છે. વર્ષ 1996માં શહેરને તેની મરાઠી ઓળખ અનુસાર સત્તાવાર રીતે ‘મુંબઈ’ નામ અપાયું હતું." (Credits: - Wikipedia)

આ ઉપરાંત, ઇતિહાસમાં કેટલીકવાર મુંબઈના પ્રાચીન નામો જેમ કે ‘કાકામુચી’ અને ‘ગાલાજુનકજા’ પણ ઉલ્લેખાયા છે. વર્ષ 1996માં શહેરને તેની મરાઠી ઓળખ અનુસાર સત્તાવાર રીતે ‘મુંબઈ’ નામ અપાયું હતું." (Credits: - Wikipedia)

4 / 11
1534માં પોર્ટુગીઝોએ આ ટાપુઓનો કબજો ગુજરાતના બહાદુર શાહ પાસેથી લઈ લીધો. 1661માં, પોર્ટુગીઝોએ આ ટાપુઓઈંગ્લેન્ડના ચાર્લ્સ બીજાને, તેની વિવાહ સાથે કેથરીન ડી બારાગિઝા તરીકે ઓળખાતી પોર્ટુગીઝ રાજકન્યા સાથેના લગ્નના ભાગરૂપે, દહેજ રૂપે આપ્યા હતા. (Credits: - Wikipedia)

1534માં પોર્ટુગીઝોએ આ ટાપુઓનો કબજો ગુજરાતના બહાદુર શાહ પાસેથી લઈ લીધો. 1661માં, પોર્ટુગીઝોએ આ ટાપુઓઈંગ્લેન્ડના ચાર્લ્સ બીજાને, તેની વિવાહ સાથે કેથરીન ડી બારાગિઝા તરીકે ઓળખાતી પોર્ટુગીઝ રાજકન્યા સાથેના લગ્નના ભાગરૂપે, દહેજ રૂપે આપ્યા હતા. (Credits: - Wikipedia)

5 / 11
13મી સદીના અંત સમયે મહિકાવતીના શાસક ભીમે આ વિસ્તારમાં એક નાનકું રાજ્ય સ્થાપિત કર્યું હતું અને વસ્તી વસાવવાનું શરૂ કર્યું. 1348માં દિલ્હી સલ્તનતે આ ટાપુઓ પર કબજો મેળવી લીધો. તે પછી, 1391માં આ વિસ્તારનું શાસન ગુજરાત સલ્તનતને સોંપવામાં આવ્યું. પછી 1534માં બેસેઇન સંધિ અંતર્ગત પોર્ટુગીઝ વાઇસરોય નુનો દા કુન્હા અને ગુજરાતના સુલતાન બહાદુર શાહ વચ્ચે કરાર થયે આ ટાપુઓ પોર્ટુગીઝ હસ્તગત થયા. (Credits: - Wikipedia)

13મી સદીના અંત સમયે મહિકાવતીના શાસક ભીમે આ વિસ્તારમાં એક નાનકું રાજ્ય સ્થાપિત કર્યું હતું અને વસ્તી વસાવવાનું શરૂ કર્યું. 1348માં દિલ્હી સલ્તનતે આ ટાપુઓ પર કબજો મેળવી લીધો. તે પછી, 1391માં આ વિસ્તારનું શાસન ગુજરાત સલ્તનતને સોંપવામાં આવ્યું. પછી 1534માં બેસેઇન સંધિ અંતર્ગત પોર્ટુગીઝ વાઇસરોય નુનો દા કુન્હા અને ગુજરાતના સુલતાન બહાદુર શાહ વચ્ચે કરાર થયે આ ટાપુઓ પોર્ટુગીઝ હસ્તગત થયા. (Credits: - Wikipedia)

6 / 11
1668માં આ ટાપુઓને બ્રિટિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીને વાર્ષિક 10 પાઉન્ડના ભાડે લીઝ પર સોંપવામાં આવ્યા. ટાપુના પૂર્વીય કિનારે કંપનીને કુદરતી બંદર મળ્યું, જે ભારતના ઉપખંડમાં વેપાર માટે મુખ્ય કેન્દ્ર બની રહ્યું. (Credits: - Wikipedia)

1668માં આ ટાપુઓને બ્રિટિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીને વાર્ષિક 10 પાઉન્ડના ભાડે લીઝ પર સોંપવામાં આવ્યા. ટાપુના પૂર્વીય કિનારે કંપનીને કુદરતી બંદર મળ્યું, જે ભારતના ઉપખંડમાં વેપાર માટે મુખ્ય કેન્દ્ર બની રહ્યું. (Credits: - Wikipedia)

7 / 11
1661માં અહીંની વસતિ લગભગ 10,000 જેટલી હતી, જે 1675 સુધીમાં 60,000ના આંકને પહોંચી હતી. 1687માં બ્રિટિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીએ પોતાનું મુખ્ય મથક સૂરતમાંથી ખસેડીને મુંબઈમાં સ્થિર કર્યું, અને સમય જતા મુંબઈ કંપનીની બોમ્બે પ્રેસિડેન્સીનું વડું મથક બની ગયું. (Credits: - Wikipedia)

1661માં અહીંની વસતિ લગભગ 10,000 જેટલી હતી, જે 1675 સુધીમાં 60,000ના આંકને પહોંચી હતી. 1687માં બ્રિટિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીએ પોતાનું મુખ્ય મથક સૂરતમાંથી ખસેડીને મુંબઈમાં સ્થિર કર્યું, અને સમય જતા મુંબઈ કંપનીની બોમ્બે પ્રેસિડેન્સીનું વડું મથક બની ગયું. (Credits: - Wikipedia)

8 / 11
પાષાણ યુગથી મુંબઈ વિસ્તારમાં સ્થાનિક આદિવાસી સમુદાયોનો વસવાટ રહ્યો છે. સૌથી પ્રથમ ઓળખાયેલી વસાહતોમાં કોળી અને આગરી જાતિના મરાઠી-કોંકણી લોકોનો સમાવેશ થાય છે, જેમણે આ ટાપુઓ પર પ્રાચીન સમયમાં વસતિ સ્થાપી હતી. ટાપુઓ ક્રમિક સ્વદેશી રાજવંશોના નિયંત્રણ હેઠળ આવ્યા (Credits: - Wikipedia)

પાષાણ યુગથી મુંબઈ વિસ્તારમાં સ્થાનિક આદિવાસી સમુદાયોનો વસવાટ રહ્યો છે. સૌથી પ્રથમ ઓળખાયેલી વસાહતોમાં કોળી અને આગરી જાતિના મરાઠી-કોંકણી લોકોનો સમાવેશ થાય છે, જેમણે આ ટાપુઓ પર પ્રાચીન સમયમાં વસતિ સ્થાપી હતી. ટાપુઓ ક્રમિક સ્વદેશી રાજવંશોના નિયંત્રણ હેઠળ આવ્યા (Credits: - Wikipedia)

9 / 11
બ્રિટિશોએ મુંબઈને વ્યાપારિક અને વહીવટી કેન્દ્ર તરીકે વિકસાવ્યું. રેલવે, પોર્ટ, ઉદ્યોગો અને શહેરી વિકાસ થયો. 1853માં ભારતની પ્રથમ ટ્રેન મુંબઈથી થાણે સુધી ચાલી. અનેક મહાન ઈમારતો, ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયા વગેરે બ્રિટિશ સમયમાં બનેલી. (Credits: - Wikipedia)

બ્રિટિશોએ મુંબઈને વ્યાપારિક અને વહીવટી કેન્દ્ર તરીકે વિકસાવ્યું. રેલવે, પોર્ટ, ઉદ્યોગો અને શહેરી વિકાસ થયો. 1853માં ભારતની પ્રથમ ટ્રેન મુંબઈથી થાણે સુધી ચાલી. અનેક મહાન ઈમારતો, ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયા વગેરે બ્રિટિશ સમયમાં બનેલી. (Credits: - Wikipedia)

10 / 11
ભારત સ્વતંત્ર થયા બાદ મુંબઈ મહારાષ્ટ્રનું મુખ્ય શહેર બન્યું. 1960માં 'મુંબઈ' મહારાષ્ટ્રની રાજધાની બની. દેશનું આર્થિક કેન્દ્ર બોલીવૂડ, શેર બજાર, મોટી કંપનીઓ અને વ્યાપારનું હબ. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)

ભારત સ્વતંત્ર થયા બાદ મુંબઈ મહારાષ્ટ્રનું મુખ્ય શહેર બન્યું. 1960માં 'મુંબઈ' મહારાષ્ટ્રની રાજધાની બની. દેશનું આર્થિક કેન્દ્ર બોલીવૂડ, શેર બજાર, મોટી કંપનીઓ અને વ્યાપારનું હબ. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)

11 / 11

Tv9 ગુજરાતી પર શહેર, નામ પાછળના ઈતિહાસની જાણકારી નિયમિત પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે. તો તમારે પણ ઈતિહાસના વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

ઈતિહાસજનરલ નોલેજમહારાષ્ટ્ર
Web Stories View more
ધુરંધર ફિલ્મના ડિરેક્ટરનો આવો છે પરિવાર
ધુરંધર ફિલ્મના ડિરેક્ટરનો આવો છે પરિવાર
'બોર્ડર 2' ની અભિનેત્રીનો આવો છે પરિવાર
'બોર્ડર 2' ની અભિનેત્રીનો આવો છે પરિવાર
T20 વર્લ્ડ કપ 2026 માં ટીમ ઈન્ડિયા ક્યારે અને કોની સામે ટકરાશે?
T20 વર્લ્ડ કપ 2026 માં ટીમ ઈન્ડિયા ક્યારે અને કોની સામે ટકરાશે?
Stock Market: 1 શેર ઉપર '2 શેર' ફ્રી! ચોખાના બિઝનેસમાં જોડાયેલી અગ્રણી કંપનીએ રોકાણકારોને ભેટ આપી
Stock Market: 1 શેર ઉપર '2 શેર' ફ્રી! ચોખાના બિઝનેસમાં જોડાયેલી અગ્રણી કંપનીએ રોકાણકારોને ભેટ આપી
ક્રિકેટ કરતા 10 ગણી વધુ છે ફૂટબોલ વર્લ્ડ કપ 2026 ની પ્રાઈઝ મની
ક્રિકેટ કરતા 10 ગણી વધુ છે ફૂટબોલ વર્લ્ડ કપ 2026 ની પ્રાઈઝ મની
ગીઝર ફાટતા પહેલા તમને દેખાશે આ 5 સંકેતો, જાણી લો
ગીઝર ફાટતા પહેલા તમને દેખાશે આ 5 સંકેતો, જાણી લો
Latest Videos View more
તમારું સ્વાસ્થ્ય સારું રહેશે, નાણાકીય સ્થિતિ સુધરશે
તમારું સ્વાસ્થ્ય સારું રહેશે, નાણાકીય સ્થિતિ સુધરશે
ચાઈનીઝ દોરીના ઉત્પાદન મૂળ સુધી પહોંચેલી પોલીસ, જુઓ Video
ચાઈનીઝ દોરીના ઉત્પાદન મૂળ સુધી પહોંચેલી પોલીસ, જુઓ Video
સુરત ગોડાદરામાં ફર્નિચરના ગોડાઉનમાં ભીષણ આગ
સુરત ગોડાદરામાં ફર્નિચરના ગોડાઉનમાં ભીષણ આગ
ટ્રાફિક મેનેજમેન્ટ માટે AMC નો એક્શન પ્લાન તૈયાર - જુઓ Video
ટ્રાફિક મેનેજમેન્ટ માટે AMC નો એક્શન પ્લાન તૈયાર - જુઓ Video
હરિત ઊર્જાની દિશામાં ઐતિહાસિક પગલું, ગોરજમાં સૂર્યની શક્તિનો ઉપયોગ
હરિત ઊર્જાની દિશામાં ઐતિહાસિક પગલું, ગોરજમાં સૂર્યની શક્તિનો ઉપયોગ
મનસુખ વસાવા-ચૈતર વસાવાના સામ સામે આક્ષેપો, જુઓ Video
મનસુખ વસાવા-ચૈતર વસાવાના સામ સામે આક્ષેપો, જુઓ Video
વડોદરામાં આંગણવાડી બહાર જ ગંદકી અને કચરાના ગંજ, દારૂની થેલીઓએ ખોલી પોલ
વડોદરામાં આંગણવાડી બહાર જ ગંદકી અને કચરાના ગંજ, દારૂની થેલીઓએ ખોલી પોલ
નીતિન પટેલે કહ્યું- કેટલાક ભાજપનો ખેસ પહેરીને સીધા હોદ્દા માંગે છે
નીતિન પટેલે કહ્યું- કેટલાક ભાજપનો ખેસ પહેરીને સીધા હોદ્દા માંગે છે
જૈન પરિવારની 7 વર્ષની દીકરીની દીક્ષા લેવાના નિર્ણય પર કોર્ટે લગાવી રોક
જૈન પરિવારની 7 વર્ષની દીકરીની દીક્ષા લેવાના નિર્ણય પર કોર્ટે લગાવી રોક
ભરૂચમાં જાહેર રસ્તા પર રીલ બનાવનાર 5 ની ધરપકડ કરાઇ
ભરૂચમાં જાહેર રસ્તા પર રીલ બનાવનાર 5 ની ધરપકડ કરાઇ
g clip-path="url(#clip0_868_265)">