हिन्दी English News9 ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 TV9-UP
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

કાનુની સવાલ: જેલની દીવાલો વચ્ચે જન્મેલો બાળક… શું તેને પણ રહેવું પડે જેલમાં? જાણો કાયદા શું કહે છે

કાનુની સવાલ: ભારતમાં ઘણી વાર ચર્ચા થાય છે કે જો કોઈ સ્ત્રી કેદી હોય અને જેલમાં જ બાળકને જન્મ આપે તો એ બાળકનું શું? શું તે પણ જેલની જેમ જ જીવન જીવશે કે પછી તેને બહાર સમાજમાં સામાન્ય બાળક જેવી જિંદગી જીવવાની છૂટ મળશે? આ પ્રશ્નનો જવાબ ભારતીય કાયદામાં ખૂબ સ્પષ્ટ રીતે આપવામાં આવ્યો છે.

| Updated on: Nov 30, 2025 | 7:07 AM
Share
ભારતના જેલ મેન્યુઅલ અને સુપ્રીમ કોર્ટના માર્ગદર્શક નિયમો મુજબ જો કોઈ સ્ત્રી કેદીને જેલમાં બાળક જન્મે તો આ બાળકને ગુનેગાર માનવામાં નથી આવતો. કારણ કે કાયદો કહે છે કે “બાળક નિર્દોષ છે અને તેને ક્યારેય તેની માતાની સજાનો ભોગ બનવો ન જોઈએ.”

ભારતના જેલ મેન્યુઅલ અને સુપ્રીમ કોર્ટના માર્ગદર્શક નિયમો મુજબ જો કોઈ સ્ત્રી કેદીને જેલમાં બાળક જન્મે તો આ બાળકને ગુનેગાર માનવામાં નથી આવતો. કારણ કે કાયદો કહે છે કે “બાળક નિર્દોષ છે અને તેને ક્યારેય તેની માતાની સજાનો ભોગ બનવો ન જોઈએ.”

1 / 7
જેલમાં જન્મેલો બાળક કેટલા સમય સુધી જેલમાં રહી શકે?: કાયદા મુજબ જો બાળકની માતા જેલમાં સજા ભોગવી રહી હોય તો બાળકને માતા સાથે મહત્તમ 6 વર્ષ સુધી જેલમાં રાખી શકાય છે. છ વર્ષ પછી બાળકને બહારના કોઈ સગા પાસે અથવા સરકારી સંસ્થામાં મોકલવામાં આવે છે, જ્યાં તે શિક્ષણ અને સામાન્ય જીવન મેળવી શકે.

જેલમાં જન્મેલો બાળક કેટલા સમય સુધી જેલમાં રહી શકે?: કાયદા મુજબ જો બાળકની માતા જેલમાં સજા ભોગવી રહી હોય તો બાળકને માતા સાથે મહત્તમ 6 વર્ષ સુધી જેલમાં રાખી શકાય છે. છ વર્ષ પછી બાળકને બહારના કોઈ સગા પાસે અથવા સરકારી સંસ્થામાં મોકલવામાં આવે છે, જ્યાં તે શિક્ષણ અને સામાન્ય જીવન મેળવી શકે.

2 / 7
બાળક માટે જેલમાં ખાસ સુવિધાઓ: જેલોમાં એવા બાળકોની સંખ્યા ઓછી હોય છે પણ તેમ છતાં સરકાર દ્વારા ખાસ સુવિધાઓ ફરજિયાત કરવામાં આવી છે: શુદ્ધ અને પૌષ્ટિક ખોરાક, ડોક્ટર અને નર્સની નિયમિત તપાસ, બાળકો માટે રમકડાં અને Outdoor Play Area, પ્રાથમિક શિક્ષણની વ્યવસ્થા. આ બધું એટલા માટે કે બાળકને જેલનો માહોલ માનસિક રીતે પ્રભાવિત ન કરે.

બાળક માટે જેલમાં ખાસ સુવિધાઓ: જેલોમાં એવા બાળકોની સંખ્યા ઓછી હોય છે પણ તેમ છતાં સરકાર દ્વારા ખાસ સુવિધાઓ ફરજિયાત કરવામાં આવી છે: શુદ્ધ અને પૌષ્ટિક ખોરાક, ડોક્ટર અને નર્સની નિયમિત તપાસ, બાળકો માટે રમકડાં અને Outdoor Play Area, પ્રાથમિક શિક્ષણની વ્યવસ્થા. આ બધું એટલા માટે કે બાળકને જેલનો માહોલ માનસિક રીતે પ્રભાવિત ન કરે.

3 / 7
માતાની સજા – બાળક પર અસર?: જો માતા ગંભીર કેસમાં હોય અથવા બાળક માટે જેલનું વાતાવરણ જોખમી હોય તો ક્યારેક કોર્ટ બાળકને માતાથી અલગ રાખવાનો નિર્ણય લઈ શકે છે. પરંતુ મોટાભાગે કોર્ટનું માનવું રહે છે કે બાળક માટે માતાનું સ્નેહ જરૂરી છે. તેથી તેને માતા સાથે જ રાખવામાં આવે છે. તે પણ ઓછામાં ઓછા 6 વર્ષ માટે.

માતાની સજા – બાળક પર અસર?: જો માતા ગંભીર કેસમાં હોય અથવા બાળક માટે જેલનું વાતાવરણ જોખમી હોય તો ક્યારેક કોર્ટ બાળકને માતાથી અલગ રાખવાનો નિર્ણય લઈ શકે છે. પરંતુ મોટાભાગે કોર્ટનું માનવું રહે છે કે બાળક માટે માતાનું સ્નેહ જરૂરી છે. તેથી તેને માતા સાથે જ રાખવામાં આવે છે. તે પણ ઓછામાં ઓછા 6 વર્ષ માટે.

4 / 7
6 વર્ષ બાદ શું થાય છે?: બાળક જ્યારે 6 વર્ષની ઉંમરે પહોંચે છે ત્યારે જેલ સત્તાઓ બાળકના સગા, પરિવારજનો અથવા સરકારી બાળસંરક્ષણ સંસ્થાને સંપર્ક કરે છે. જો કોઈ સગું ઉપલબ્ધ ન હોય તો બાળકને ચાઈલ્ડ કે હોમ અથવા NGO દ્વારા ચલાવવામાં આવતા હોસ્ટેલમાં મુકવામાં આવે છે. જ્યાં તે શિક્ષણ મેળવી શકે અને અન્ય બાળકો સાથે સામાન્ય જીવન જીવી શકે.

6 વર્ષ બાદ શું થાય છે?: બાળક જ્યારે 6 વર્ષની ઉંમરે પહોંચે છે ત્યારે જેલ સત્તાઓ બાળકના સગા, પરિવારજનો અથવા સરકારી બાળસંરક્ષણ સંસ્થાને સંપર્ક કરે છે. જો કોઈ સગું ઉપલબ્ધ ન હોય તો બાળકને ચાઈલ્ડ કે હોમ અથવા NGO દ્વારા ચલાવવામાં આવતા હોસ્ટેલમાં મુકવામાં આવે છે. જ્યાં તે શિક્ષણ મેળવી શકે અને અન્ય બાળકો સાથે સામાન્ય જીવન જીવી શકે.

5 / 7
બાળકને શું હક્ક મળે છે?: ભારતમાં દરેક બાળકોને –માનવ અધિકાર, શિક્ષણનો હક્ક, સ્વાસ્થ્ય અધિકાર, સુરક્ષિત પર્યાવરણ, ગોપનીયતાનો હક્ક. આ બધું મળવું ફરજિયાત છે, ભલે તેનો જન્મ ગમે ત્યાં પણ થયો હોય.

બાળકને શું હક્ક મળે છે?: ભારતમાં દરેક બાળકોને –માનવ અધિકાર, શિક્ષણનો હક્ક, સ્વાસ્થ્ય અધિકાર, સુરક્ષિત પર્યાવરણ, ગોપનીયતાનો હક્ક. આ બધું મળવું ફરજિયાત છે, ભલે તેનો જન્મ ગમે ત્યાં પણ થયો હોય.

6 / 7
જેલમાં જન્મેલો બાળક ક્યારેય કેદી ગણાતો નથી. તેને માતા સાથે રહેવાનો અધિકાર મળે છે, પણ માત્ર 6 વર્ષ સુધી. પછી તેને બહાર મોકલીને તેની સારી સંભાળ તથા ભવિષ્ય સુનિશ્ચિત કરવામાં આવે છે. કાયદો સ્પષ્ટ માહિતી આપે છે કે બાળકની નિર્દોષતા અને તેના ભવિષ્યને ક્યારેય નુકસાન ન થાય.

જેલમાં જન્મેલો બાળક ક્યારેય કેદી ગણાતો નથી. તેને માતા સાથે રહેવાનો અધિકાર મળે છે, પણ માત્ર 6 વર્ષ સુધી. પછી તેને બહાર મોકલીને તેની સારી સંભાળ તથા ભવિષ્ય સુનિશ્ચિત કરવામાં આવે છે. કાયદો સ્પષ્ટ માહિતી આપે છે કે બાળકની નિર્દોષતા અને તેના ભવિષ્યને ક્યારેય નુકસાન ન થાય.

7 / 7

(Disclaimer: જો તમારી પાસે કોઈ ચોક્કસ કેસ હોય તો કાનૂની નિષ્ણાત (વકીલ) ની સલાહ લેવી સલાહભર્યું છે. અહીં આપેલી માહિતી ફક્ત કોર્ટના નિર્ણયો અને કલમોને આધારે આપવામાં આવી છે. તમારે કોઈ કેસ માટે જાણવું હોય તો યોગ્ય વકીલની સલાહ લઈ શકો છો.)(Image Credit: AI Whisk Photo)

કાનૂની સલાહ લેવા માટે વકીલો પહેલા હકીકતોનું વિશ્લેષણ કરે છે અને પછી બીજી વ્યક્તિને કહે છે કે કયા ક્રમમાં શું કરવું. કાનુની સલાહ લેવા માટે તમે વકીલનો સંપર્ક કરી શકો છો. તમે નિષ્ણાત અથવા વ્યાવસાયિક સલાહકારનો સંપર્ક કરી શકો છો. તમે ઓનલાઈન કાનૂની સલાહ સેવાઓનો લાભ લઈ શકો છો. તમે રાષ્ટ્રીય કાનૂની સેવા સત્તામંડળ (NALSA) નો પણ સંપર્ક કરી શકો છો. લીગલ એડવાઈઝની સ્ટોરી વાંચવા માટે  અહીં ક્લિક કરો.

ક્રાઈમલીગલ એડવાઈઝ
Web Stories View more
અનાજના બે અલગ-અલગ પ્રકાર હોય છે, દરેકના હોય છે અલગ ફાયદા
અનાજના બે અલગ-અલગ પ્રકાર હોય છે, દરેકના હોય છે અલગ ફાયદા
મહારાષ્ટ્રીયન લુકમાં જોવા મળી મૃણાલ ઠાકુર, જુઓ Photos
મહારાષ્ટ્રીયન લુકમાં જોવા મળી મૃણાલ ઠાકુર, જુઓ Photos
સારા અર્જુનનો પરિવાર જુઓ
સારા અર્જુનનો પરિવાર જુઓ
દુનિયાની આ Dog બ્રીડ અત્યંત શક્તિશાળી અને ખતરનાક પરંતુ એકદમ વફાદાર
દુનિયાની આ Dog બ્રીડ અત્યંત શક્તિશાળી અને ખતરનાક પરંતુ એકદમ વફાદાર
શરીરમાં કયા પોષક તત્વોની કમીને કારણે ખરે છે વાળ ? જાણો
શરીરમાં કયા પોષક તત્વોની કમીને કારણે ખરે છે વાળ ? જાણો
શું શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા અને શ્રીમદ્ભાગવદ અલગ છે? જાણો આજે તફાવત
શું શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા અને શ્રીમદ્ભાગવદ અલગ છે? જાણો આજે તફાવત
Latest Videos View more
આ રાશિના જાતકો ઐતિહાસિક યાત્રાની યોજના બનાવી શકે છે, જુઓ Video
આ રાશિના જાતકો ઐતિહાસિક યાત્રાની યોજના બનાવી શકે છે, જુઓ Video
ગુજરાતના CM-DyCM સંગઠન અને સામાજિક સમીક્ષા મુદ્દે PM મોદીને મળ્યા
ગુજરાતના CM-DyCM સંગઠન અને સામાજિક સમીક્ષા મુદ્દે PM મોદીને મળ્યા
થોળ પક્ષી અભયારણ્યમાં છેલ્લા 20 વર્ષમાં યાયાવર પક્ષીની સંખ્યામાં વધારો
થોળ પક્ષી અભયારણ્યમાં છેલ્લા 20 વર્ષમાં યાયાવર પક્ષીની સંખ્યામાં વધારો
હવામાન વિભાગની આગાહી, ગુજરાતમાં જળવાઈ રહેશે ઠંડીનું પ્રમાણ
હવામાન વિભાગની આગાહી, ગુજરાતમાં જળવાઈ રહેશે ઠંડીનું પ્રમાણ
આ રાશિના જાતકોનો દિવસ ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થશે, જુઓ Video
આ રાશિના જાતકોનો દિવસ ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થશે, જુઓ Video
AMC દ્વારા 35 શાળાઓને સીલ કરવાનો મામલો, પ્રિ-સ્કૂલ એસોસિએશન નારાજ
AMC દ્વારા 35 શાળાઓને સીલ કરવાનો મામલો, પ્રિ-સ્કૂલ એસોસિએશન નારાજ
ડંકી રૂટથી વિદેશ જવા ઈચ્છતો મહેસાણાનો પરિવાર લિબિયામાં બન્યો બંધક
ડંકી રૂટથી વિદેશ જવા ઈચ્છતો મહેસાણાનો પરિવાર લિબિયામાં બન્યો બંધક
દાહોદના જંગલ બાદ હવે છોટા ઉદેપુરના જંગલમાં જોવા મળ્યો વાઘ
દાહોદના જંગલ બાદ હવે છોટા ઉદેપુરના જંગલમાં જોવા મળ્યો વાઘ
SOGએ ઝડપેલા હાઈબ્રીડ ગાંજાનો મુખ્ય સપ્લાયર ઝડપાયો
SOGએ ઝડપેલા હાઈબ્રીડ ગાંજાનો મુખ્ય સપ્લાયર ઝડપાયો
ચંડીસર GIDCમાંથી 35 લાખનો શંકાસ્પદ ઘીનો જથ્થો જપ્ત
ચંડીસર GIDCમાંથી 35 લાખનો શંકાસ્પદ ઘીનો જથ્થો જપ્ત
g clip-path="url(#clip0_868_265)">