આ ફટાકડાને સળગાવામાં આવે છે ત્યારે ન તો ધુમાડો થાય છે અને ન તો અવાજ આવે છે, પરંતુ ઉગે છે શાકભાજીના છોડ
ખરાબ કાગળ પર પ્રક્રિયા કરીને સીડબોલ ફટાકડા બનાવવામાં આવે છે. તેમજ આ ફટાકડા વાવ્યા બાદ તેમાંથી વિવિધ પ્રકારના વૃક્ષો અને પાંદડાવાળા શાકભાજી ઉગે છે.
દિવાળી(Diwali)નો તહેવાર જીવનમાં આનંદ અને નવી ખુશીઓ લઈને આવે છે. નવા કપડાં, મોજમસ્તી અને ફટાકડાના અવાજનું વાતાવરણ હોય છે. જો કે ઘણા રાજ્યોમાં વધતા પ્રદૂષણને કારણે ફટાકડા પર પ્રતિબંધ મુકવામાં આવ્યો છે. પરંતુ આ દરમિયાન બજારમાં ઈકો ફ્રેન્ડલી ફટાકડાની પણ ચર્ચા છે. દિવાળીના કારણે બજારમાં ધમધમાટ જોવા મળી રહ્યો છે.
રંગોળી, દીવા અને ફટાકડા(Fireworks)ની દુકાનો શણગારવામાં આવી છે. દર વર્ષે તહેવાર દરમિયાન મોટી સંખ્યામાં ફટાકડાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આથી પર્યાવરણવાદીઓ ફટાકડા પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો આગ્રહ કરી રહ્યા છે. પરંતુ બજારમાં ‘સીડ બોલ્સ ક્રેકર્સ’ (Seed Balls Crackers)ની ચર્ચા છે. જ્યારે આ ફટાકડા સળગાવવામાં આવે છે, ત્યારે ધુમાડો નથી હોતો, અવાજ થતો નથી, પરંતુ શાકભાજીના છોડ ઉગે છે.
એક NGOએ આવા જ ગ્રીન ફટાકડા તૈયાર કર્યા છે. આ ફટાકડા સળગાવવામાં આવશે નહીં, પરંતુ વાવવામાં આવશે. આ ફટાકડાને પાણીમાં પલાળીને જમીન પર રાખવામાં આવે છે જેથી બીજ જમીનમાં વાવવામાં આવે. પછી જરૂર પડે ત્યારે પાણી આપવામાં આવે છે, જેથી તેમાંથી ઝાડ કે શાકભાજી ઉગી શકે. લંબાગી ફટાકડામાં ટામેટાં, ગુવાર, મરચાં અને લક્ષ્મી બોમ્બમાં આપ્ટે અને ભીંડાના બીજનો સમાવેશ થાય છે. આ સિવાય અન્ય વિવિધ પ્રકારના ફટાકડાઓમાં મૂળો, જુવાર, પાલક, લાલ ચણા, શણ, કાકડી, ડુંગળી અને રીંગણનો સમાવેશ થાય છે.
ફટાકડાની માંગ
પર્યાવરણીય કાર્યકર્તા શ્વેતા ભટ્ટ દ્વારા આ ઈકો-ફ્રેન્ડલી ફટાકડા બનાવવામાં આવ્યા છે. આ ફટાકડાની હવે બજારમાં ખૂબ માંગ છે. તેમની પહેલનું નામ ‘સીડબોલ’ છે. શ્વેતા ભટ્ટની ટીમે છેલ્લા 10,000 ફટાકડાના 1,500 સેટ બનાવ્યા છે.
ફટાકડાના આ સીડબોલની કિંમત 299 રૂપિયાથી લઈને 860 રૂપિયા સુધીની છે. શ્વેતા અને તેની ટીમ મહારાષ્ટ્ર અને મધ્યપ્રદેશની સરહદે આવેલા પરડાસિંગા ગામમાં પર્યાવરણની સુરક્ષા માટે વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ કરે છે. સીડબોલ પણ શ્વેતાનું ઈકો-ફ્રેન્ડલી સાહસ છે. ઘણા લોકો હવે આ પહેલમાં ભાગ લઈ રહ્યા છે. તેમજ આસપાસના સાત ગામોની 100થી વધુ મહિલાઓને આવા સીડબોલ બનાવવાની તાલીમ આપવામાં આવી છે. સંબંધિત મહિલાઓને રોજના 250થી 300 રૂપિયાની રોજગારી મળી રહી છે.
ફટાકડા ફૂટ્યા પછી શાકભાજી વધશે
આ ફટાકડા જોઈને કોઈ એમ નહીં કહે કે તેમાં ગનપાઉડર નથી. દેખાવમાં તેઓ બજારમાં વેચાતા સામાન્ય ફટાકડા જેવા જ છે. પરંતુ જે પ્રકૃતિને નુકસાન પહોંચાડે છે તે ગનપાઉડર નથી, પરંતુ ફળો, શાકભાજી, ફૂલો વગેરેના બીજ છે. જ્યારે આ ફટાકડા ફૂટ્યા બાદ ખેતરમાં પહોંચે છે, ત્યારે ત્યાં શાકભાજી ઉગવા લાગે છે.
દરેક ફટાકડા પર શાકભાજી અને બીજના નામ લખેલા હોય છે
ફટાકડાને રંગ અને રૂપ આપવામાં આવ્યું એટલું જ નહીં, લોકોને બિયારણ અને શાકભાજી વિશે સાચી માહિતી મળી શકે. આ માટે દરેક ફટાકડામાં બીજ નાખવામાં આવ્યા છે. તેમના પર તેમનું નામ પણ આપવામાં આવ્યું છે. જેથી લોકોને ખેતરોમાં કે ઘરના કુંડામાં વાવેતર કરવાની માહિતી મળી શકે.
આ પણ વાંચો: COP26 ગ્લોબલ ક્લાઈમેન્ટ સમિટમાં વડાપ્રધાને કહ્યું ‘જળવાયું પરિવર્તન કૃષિ ક્ષેત્ર માટે પડકાર’
આ પણ વાંચો: Success Story: યુવા ખેડૂતે ખેતીમાં અજમાવ્યું નસીબ, ખેતી અને પશુપાલનથી કરે છે લાખોની કમાણી
