हिन्दी English News9 ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 TV9-UP
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

History of city name : લોહાગઢ કિલ્લાના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા

18મી સદીમાં બનેલો લોહાગઢ કિલ્લો રાજસ્થાનના ભરતપુરમાં સ્થિત એક અત્યંત સશક્ત ગઢ છે. ભરતપુરના જાટ રાજાઓની શક્તિ અને દૃઢ ઈચ્છાશક્તિનું આ કિલ્લો અનોખું પ્રતીકરૂપ છે. ખાસ કરીને મહારાજા સૂરજમલે 1732માં તેના નિર્માણની શરૂઆત કરીને તેને તાકાત અને રણનીતિશીલ શાસનનું પ્રતીક બનાવી દીધો.

| Updated on: Dec 11, 2025 | 6:29 PM
Share
“લોહાગઢ” નામ પોતે જ તેની વિશેષતા જણાવી દે છે. આ કિલ્લો એટલો મજબૂત અને અવિનાશી હતો કે તેને લોખંડ જેટલું અડગ અને અડોલ ગણીને “લોહાગઢ” કહેવામાં આવ્યો. બ્રિટિશોએ લોહાગઢ કિલ્લો કબજે કરવાની 13 વખત કોશિશ કરી હતી, પરંતુ દરેક પ્રયાસ નિષ્ફળ ગયો અને તેઓ કિલ્લાની દીવાલો પાર પણ ન કરી શક્યા. જાન્યુઆરી અને ફેબ્રુઆરી 1805 દરમિયાન લોર્ડ લેકના નેતૃત્વમાં થયેલા ભરતપુરના ઘેરાબંધીમાં બ્રિટિશ સેનાએ ચાર મોટા હુમલા કર્યા છતાં, આ દુર્ગમ ગઢે દરેક આક્રમણને પરાજિત કરી પોતાનું અખંડિત સ્વરૂપ જાળવી રાખ્યું.

“લોહાગઢ” નામ પોતે જ તેની વિશેષતા જણાવી દે છે. આ કિલ્લો એટલો મજબૂત અને અવિનાશી હતો કે તેને લોખંડ જેટલું અડગ અને અડોલ ગણીને “લોહાગઢ” કહેવામાં આવ્યો. બ્રિટિશોએ લોહાગઢ કિલ્લો કબજે કરવાની 13 વખત કોશિશ કરી હતી, પરંતુ દરેક પ્રયાસ નિષ્ફળ ગયો અને તેઓ કિલ્લાની દીવાલો પાર પણ ન કરી શક્યા. જાન્યુઆરી અને ફેબ્રુઆરી 1805 દરમિયાન લોર્ડ લેકના નેતૃત્વમાં થયેલા ભરતપુરના ઘેરાબંધીમાં બ્રિટિશ સેનાએ ચાર મોટા હુમલા કર્યા છતાં, આ દુર્ગમ ગઢે દરેક આક્રમણને પરાજિત કરી પોતાનું અખંડિત સ્વરૂપ જાળવી રાખ્યું.

1 / 6
ડિસેમ્બર 1825 થી જાન્યુઆરી 1826 દરમિયાન લોર્ડ કોમ્બરમેરની આગેવાનીમાં બ્રિટિશ દળોએ પ્રથમ ભરતપુરની રાજધાનીને ઘેરી. બાદમાં, 18 જાન્યુઆરી 1826ના રોજ કિલ્લા પર નિર્ધારિત હુમલો કરવામાં આવ્યો અને અંતે બ્રિટિશોએ તેને પોતાના કબજામાં લીધો. આ સફળ ઘેરાબંધી પછી ભરતપુર બ્રિટિશ રાજની સરહદોમાં એક આશ્રિત રજવાડું તરીકે સમાવેશ પામ્યું. (Credits: - Wikipedia)

ડિસેમ્બર 1825 થી જાન્યુઆરી 1826 દરમિયાન લોર્ડ કોમ્બરમેરની આગેવાનીમાં બ્રિટિશ દળોએ પ્રથમ ભરતપુરની રાજધાનીને ઘેરી. બાદમાં, 18 જાન્યુઆરી 1826ના રોજ કિલ્લા પર નિર્ધારિત હુમલો કરવામાં આવ્યો અને અંતે બ્રિટિશોએ તેને પોતાના કબજામાં લીધો. આ સફળ ઘેરાબંધી પછી ભરતપુર બ્રિટિશ રાજની સરહદોમાં એક આશ્રિત રજવાડું તરીકે સમાવેશ પામ્યું. (Credits: - Wikipedia)

2 / 6
કિલ્લામાં પ્રવેશ માટે બે મુખ્ય દ્વારો બનાવાયેલા છે, ઉત્તર દિશાનો પ્રવેશદ્વાર તેની રચના માટે જાણીતા અષ્ટધાતુ દરવાજા તરીકે ઓળખાય છે, જ્યારે દક્ષિણ બાજુ આવેલો દરવાજો તેના ચાર મિનારાઓને કારણે ચૌબુર્જ દરવાજા તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. કિલ્લાની અંદર કિશોરી મહેલ, મહલ ખાસ અને કોઠી ખાસ જેવા અનેક મહત્વપૂર્ણ ઐતિહાસિક નિર્માણો જોવા મળે છે. ( Credits: Getty Images )

કિલ્લામાં પ્રવેશ માટે બે મુખ્ય દ્વારો બનાવાયેલા છે, ઉત્તર દિશાનો પ્રવેશદ્વાર તેની રચના માટે જાણીતા અષ્ટધાતુ દરવાજા તરીકે ઓળખાય છે, જ્યારે દક્ષિણ બાજુ આવેલો દરવાજો તેના ચાર મિનારાઓને કારણે ચૌબુર્જ દરવાજા તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. કિલ્લાની અંદર કિશોરી મહેલ, મહલ ખાસ અને કોઠી ખાસ જેવા અનેક મહત્વપૂર્ણ ઐતિહાસિક નિર્માણો જોવા મળે છે. ( Credits: Getty Images )

3 / 6
જવાહર બુર્જનું નિર્માણ મહારાજા જવાહર સિંહે 1765માં દિલ્હી યુદ્ધ (1764)માં મુઘલ શક્તિ પર પ્રાપ્ત કરેલા વિજયની સ્મૃતિરૂપે કરાવ્યું હતું. આ બુર્જનો ઉપયોગ રાજવી પરિવારના રાજ્યાભિષેક જેવા મહત્ત્વના રાજકીય વિધિઓ માટે પણ કરવામાં આવતો હતો. તે જ રીતે, 1805માં રાજા રણજીત સિંહે અંગ્રેજો સામે ભરતપુરની લડતમાં મળેલી જીતને ચિરંજીવ બનાવવાના હેતુથી ફતેહ બુર્જનું નિર્માણ કરાવ્યું. (Credits: - Wikipedia)

જવાહર બુર્જનું નિર્માણ મહારાજા જવાહર સિંહે 1765માં દિલ્હી યુદ્ધ (1764)માં મુઘલ શક્તિ પર પ્રાપ્ત કરેલા વિજયની સ્મૃતિરૂપે કરાવ્યું હતું. આ બુર્જનો ઉપયોગ રાજવી પરિવારના રાજ્યાભિષેક જેવા મહત્ત્વના રાજકીય વિધિઓ માટે પણ કરવામાં આવતો હતો. તે જ રીતે, 1805માં રાજા રણજીત સિંહે અંગ્રેજો સામે ભરતપુરની લડતમાં મળેલી જીતને ચિરંજીવ બનાવવાના હેતુથી ફતેહ બુર્જનું નિર્માણ કરાવ્યું. (Credits: - Wikipedia)

4 / 6
કિલ્લાના અનેક ભાગોને રાજસ્થાન સરકારે રાજ્ય સંરક્ષિત સ્મારક તરીકે માન્યતા આપી છે. તેમાં કામરા ખાસ, કિશોરી મહેલ, હંસારાણી મહેલ, કચહારી કલા, ચમન બગીચી અને હમ્મામનો સમાવેશ થાય છે. સાથે જ મડવાલ દરવાજો (મથુરા દરવાજો), બિનરૈન દરવાજો, અટલબંધ દરવાજો, અનાહ દરવાજો, નેમવર્ધન ગેટ, ચંદન પોલ ગેટ, કુમધરા ગેટ તથા સુરજ પોલ પાસે આવેલો ગઢ પણ આ સૂચિમાં સ્થાન ધરાવે છે. (Credits: - Wikipedia)

કિલ્લાના અનેક ભાગોને રાજસ્થાન સરકારે રાજ્ય સંરક્ષિત સ્મારક તરીકે માન્યતા આપી છે. તેમાં કામરા ખાસ, કિશોરી મહેલ, હંસારાણી મહેલ, કચહારી કલા, ચમન બગીચી અને હમ્મામનો સમાવેશ થાય છે. સાથે જ મડવાલ દરવાજો (મથુરા દરવાજો), બિનરૈન દરવાજો, અટલબંધ દરવાજો, અનાહ દરવાજો, નેમવર્ધન ગેટ, ચંદન પોલ ગેટ, કુમધરા ગેટ તથા સુરજ પોલ પાસે આવેલો ગઢ પણ આ સૂચિમાં સ્થાન ધરાવે છે. (Credits: - Wikipedia)

5 / 6
( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)

( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)

6 / 6

Tv9 ગુજરાતી પર શહેર, નામ પાછળના ઈતિહાસની જાણકારી નિયમિત પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે. તો તમારે પણ ઈતિહાસના વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

ઈતિહાસજનરલ નોલેજરાજસ્થાન
Web Stories View more
Curd: શિયાળામાં દહીં ખાવું જોઈએ? જાણો તમારા ડૉક્ટર પાસેથી
Curd: શિયાળામાં દહીં ખાવું જોઈએ? જાણો તમારા ડૉક્ટર પાસેથી
પ્રિયંકા ચહર ચૌધરીના પરિવાર વિશે જાણો
પ્રિયંકા ચહર ચૌધરીના પરિવાર વિશે જાણો
12મા ધોરણ પછી Commerceના વિદ્યાર્થીઓ માટે આ બેસ્ટ કરિયર વિકલ્પો છે
12મા ધોરણ પછી Commerceના વિદ્યાર્થીઓ માટે આ બેસ્ટ કરિયર વિકલ્પો છે
આવો છે હર્ડલ ક્વીન જ્યોતિ યારાજીનો પરિવાર
આવો છે હર્ડલ ક્વીન જ્યોતિ યારાજીનો પરિવાર
શિયાળામાં શરીરને ગરમ રાખવા માટે કયો સૂપ પીવો જોઈએ?
શિયાળામાં શરીરને ગરમ રાખવા માટે કયો સૂપ પીવો જોઈએ?
સિંગાપોરથી લઈને થાઈલેન્ડ સુધી.... હવે તમારા પ્રેમીને 'I Love You' આ રીતે બોલજો, ચૂટકીમાં જ ઇમ્પ્રેસ થઈ જશે
સિંગાપોરથી લઈને થાઈલેન્ડ સુધી.... હવે તમારા પ્રેમીને 'I Love You' આ રીતે બોલજો, ચૂટકીમાં જ ઇમ્પ્રેસ થઈ જશે
Latest Videos View more
અમિરગઢ બોર્ડર પર તપાસ દરમિયાન દારૂની ત્રણ પેટી મળી, બેની અટકાયત
અમિરગઢ બોર્ડર પર તપાસ દરમિયાન દારૂની ત્રણ પેટી મળી, બેની અટકાયત
થર્ટી ફર્સ્ટની પૂર્વસંધ્યાએ અમદાવાદમાં પોલીસ એક્શન મોડમા
થર્ટી ફર્સ્ટની પૂર્વસંધ્યાએ અમદાવાદમાં પોલીસ એક્શન મોડમા
જૂનાગઢ જેલમાં આમ આદમી પાર્ટીના જિલ્લા પ્રમુખ પર હુમલો
જૂનાગઢ જેલમાં આમ આદમી પાર્ટીના જિલ્લા પ્રમુખ પર હુમલો
અમદાવાદમાં AQI 463 પર પહોંચ્યો
અમદાવાદમાં AQI 463 પર પહોંચ્યો
બટાકાવડા માંથી વંદો નીકળતાં ગ્રાહકે કરી ફરિયાદ, જુઓ Video
બટાકાવડા માંથી વંદો નીકળતાં ગ્રાહકે કરી ફરિયાદ, જુઓ Video
પોરબંદરમાં વાતાવરણમાં પલટો, ભર શિયાળે કમોસમી વરસાદ
પોરબંદરમાં વાતાવરણમાં પલટો, ભર શિયાળે કમોસમી વરસાદ
તમારા ખર્ચાઓ પર નિયંત્રણ રાખો, મેળાવડામાં દરેકને આમંત્રિત કરો
તમારા ખર્ચાઓ પર નિયંત્રણ રાખો, મેળાવડામાં દરેકને આમંત્રિત કરો
સુભાષબ્રિજ બાદ ઈન્કમટેક્સ બ્રિજ ક્ષતિગ્રસ્ત, AMC પર ફરી સવાલ
સુભાષબ્રિજ બાદ ઈન્કમટેક્સ બ્રિજ ક્ષતિગ્રસ્ત, AMC પર ફરી સવાલ
દૂધસાગર ડેરીમાં રેકોર્ડ બ્રેક દૂધની આવક, પશુપાલકોમાં ઉત્સાહનો માહોલ
દૂધસાગર ડેરીમાં રેકોર્ડ બ્રેક દૂધની આવક, પશુપાલકોમાં ઉત્સાહનો માહોલ
પ્રેમલગ્ન વિવાદ: સ્વામીનારાયણના સંતે લગ્ન વ્યવસ્થા ઉપર કરી ભદ્દી મજાક
પ્રેમલગ્ન વિવાદ: સ્વામીનારાયણના સંતે લગ્ન વ્યવસ્થા ઉપર કરી ભદ્દી મજાક
g clip-path="url(#clip0_868_265)">