हिन्दी English News9 ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 TV9-UP
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

કાનુની સવાલ: શું નોટરી પર છૂટાછેડા લેવા કાયદેસર રીતે માન્ય ગણાય, જાણો ભારતીય કાયદો શું કહે છે?

ભારતમાં દર વર્ષે લાખો લગ્ન થાય છે અને તેમાંથી ઘણા સંબંધો સમય જતાં તૂટી જાય છે. આવી સ્થિતિમાં પતિ-પત્ની છૂટાછેડાનો માર્ગ અપનાવે છે. પરંતુ ઘણીવાર પ્રશ્ન એ થાય છે કે શું નોટરી દ્વારા કરવામાં આવેલા છૂટાછેડાને માન્ય ગણવામાં આવે છે? સોશિયલ મીડિયા અને ઇન્ટરનેટ પર ઘણી વખત જોવા મળ્યું છે કે લોકો કોર્ટમાં ગયા વિના નોટરી પબ્લિકની સામે ફક્ત કરાર કરીને અલગ થઈ જાય છે. ચાલો જાણીએ કે ભારતીય કાયદો આ વિશે શું કહે છે.

| Updated on: Sep 11, 2025 | 9:15 AM
Share
ઘણીવાર મેરેજ કર્યા પછી કોઈ એક પક્ષ લગ્ન જીવન નિભાવી ના શકે તો વાત ડિવોર્સ સુધી જાય છે. તો ઘણીવાર પ્રશ્ન એ થાય છે કે શું નોટરી દ્વારા કરવામાં આવેલા છૂટાછેડાને માન્ય ગણવામાં આવે છે? તો આજે જાણીએ કે ડિવોર્સ માટે કોર્ટ જવું જરુરી છે કે નોટરીના સહારાથી લઈ શકાય?

ઘણીવાર મેરેજ કર્યા પછી કોઈ એક પક્ષ લગ્ન જીવન નિભાવી ના શકે તો વાત ડિવોર્સ સુધી જાય છે. તો ઘણીવાર પ્રશ્ન એ થાય છે કે શું નોટરી દ્વારા કરવામાં આવેલા છૂટાછેડાને માન્ય ગણવામાં આવે છે? તો આજે જાણીએ કે ડિવોર્સ માટે કોર્ટ જવું જરુરી છે કે નોટરીના સહારાથી લઈ શકાય?

1 / 8
છૂટાછેડાની સાચી કાનૂની પ્રક્રિયા: ભારતમાં છૂટાછેડાની પ્રક્રિયા વ્યક્તિગત ધર્મ-આધારિત કાયદાઓ (હિન્દુ લગ્ન અધિનિયમ, મુસ્લિમ વ્યક્તિગત કાયદો, ખાસ લગ્ન અધિનિયમ વગેરે) અને કૌટુંબિક અદાલત અધિનિયમ દ્વારા સંચાલિત થાય છે. હિન્દુ લગ્ન અધિનિયમ, 1955 હિન્દુ, શીખ, જૈન અને બૌદ્ધ કપલોને લાગુ પડે છે. મુસ્લિમ યુગલો તેમના વ્યક્તિગત મુસ્લિમ કાયદા અનુસાર અલગ થઈ શકે છે.

છૂટાછેડાની સાચી કાનૂની પ્રક્રિયા: ભારતમાં છૂટાછેડાની પ્રક્રિયા વ્યક્તિગત ધર્મ-આધારિત કાયદાઓ (હિન્દુ લગ્ન અધિનિયમ, મુસ્લિમ વ્યક્તિગત કાયદો, ખાસ લગ્ન અધિનિયમ વગેરે) અને કૌટુંબિક અદાલત અધિનિયમ દ્વારા સંચાલિત થાય છે. હિન્દુ લગ્ન અધિનિયમ, 1955 હિન્દુ, શીખ, જૈન અને બૌદ્ધ કપલોને લાગુ પડે છે. મુસ્લિમ યુગલો તેમના વ્યક્તિગત મુસ્લિમ કાયદા અનુસાર અલગ થઈ શકે છે.

2 / 8
અન્ય તમામ કિસ્સાઓમાં ખાસ લગ્ન અધિનિયમ, 1954 લાગુ પડે છે. આ બધા કાયદાઓમાં સ્પષ્ટપણે જણાવાયું છે કે છૂટાછેડા ફક્ત કૌટુંબિક અદાલત અથવા સક્ષમ અદાલત દ્વારા જ માન્ય ગણવામાં આવશે.

અન્ય તમામ કિસ્સાઓમાં ખાસ લગ્ન અધિનિયમ, 1954 લાગુ પડે છે. આ બધા કાયદાઓમાં સ્પષ્ટપણે જણાવાયું છે કે છૂટાછેડા ફક્ત કૌટુંબિક અદાલત અથવા સક્ષમ અદાલત દ્વારા જ માન્ય ગણવામાં આવશે.

3 / 8
નોટરી પબ્લિકથી છૂટાછેડા કેમ માન્ય નથી?: નોટરી પબ્લિકનું કામ ફક્ત ડોક્યુમેન્ટ્સ પ્રમાણિત કરવાનું છે. તેને કાયદેસર રીતે કોઈપણ વૈવાહિક સંબંધનો અંત લાવવાનો અધિકાર નથી. જો પતિ-પત્ની પરસ્પર સંમતિથી નોટરીની સામે કરાર લખે છે, તો તે ફક્ત એક ખાનગી કરાર હશે. આ કરારનો ઉપયોગ કોર્ટમાં પુરાવા તરીકે થઈ શકે છે, પરંતુ તેને માન્ય છૂટાછેડા હુકમનામું ગણવામાં આવશે નહીં.

નોટરી પબ્લિકથી છૂટાછેડા કેમ માન્ય નથી?: નોટરી પબ્લિકનું કામ ફક્ત ડોક્યુમેન્ટ્સ પ્રમાણિત કરવાનું છે. તેને કાયદેસર રીતે કોઈપણ વૈવાહિક સંબંધનો અંત લાવવાનો અધિકાર નથી. જો પતિ-પત્ની પરસ્પર સંમતિથી નોટરીની સામે કરાર લખે છે, તો તે ફક્ત એક ખાનગી કરાર હશે. આ કરારનો ઉપયોગ કોર્ટમાં પુરાવા તરીકે થઈ શકે છે, પરંતુ તેને માન્ય છૂટાછેડા હુકમનામું ગણવામાં આવશે નહીં.

4 / 8
સુપ્રીમ કોર્ટનું વલણ: સુપ્રીમ કોર્ટ અને ઘણી હાઈકોર્ટોએ પહેલાથી જ સ્પષ્ટતા કરી છે કે: નોટરી અથવા પંચાયત દ્વારા આપવામાં આવેલા છૂટાછેડા માન્ય નથી. માન્ય છૂટાછેડા ત્યારે જ ગણવામાં આવશે જ્યારે કોર્ટ દ્વારા છૂટાછેડાનો હુકમનામું આપવામાં આવ્યું હોય. જો પતિ-પત્ની ફક્ત નોટરીમાં સહી કરીને અલગ રહે છે, તો પણ કાયદેસર રીતે તેઓ પરિણીત માનવામાં આવશે.

સુપ્રીમ કોર્ટનું વલણ: સુપ્રીમ કોર્ટ અને ઘણી હાઈકોર્ટોએ પહેલાથી જ સ્પષ્ટતા કરી છે કે: નોટરી અથવા પંચાયત દ્વારા આપવામાં આવેલા છૂટાછેડા માન્ય નથી. માન્ય છૂટાછેડા ત્યારે જ ગણવામાં આવશે જ્યારે કોર્ટ દ્વારા છૂટાછેડાનો હુકમનામું આપવામાં આવ્યું હોય. જો પતિ-પત્ની ફક્ત નોટરીમાં સહી કરીને અલગ રહે છે, તો પણ કાયદેસર રીતે તેઓ પરિણીત માનવામાં આવશે.

5 / 8
કોર્ટમાંથી છૂટાછેડા લેવા શા માટે જરૂરી છે?: કોર્ટમાંથી છૂટાછેડા લેતી વખતે પતિ-પત્નીને કાનૂની રક્ષણ મળે છે. મિલકત, બાળકોની કસ્ટડી અને ભરણપોષણ જેવા મુદ્દાઓ ઉકેલાય છે. ભવિષ્યમાં ફરીથી લગ્ન કરવા માટે કાનૂની હુકમનામું હોવું જરૂરી છે.

કોર્ટમાંથી છૂટાછેડા લેવા શા માટે જરૂરી છે?: કોર્ટમાંથી છૂટાછેડા લેતી વખતે પતિ-પત્નીને કાનૂની રક્ષણ મળે છે. મિલકત, બાળકોની કસ્ટડી અને ભરણપોષણ જેવા મુદ્દાઓ ઉકેલાય છે. ભવિષ્યમાં ફરીથી લગ્ન કરવા માટે કાનૂની હુકમનામું હોવું જરૂરી છે.

6 / 8
જો તમને લાગે કે નોટરી પબ્લિક પાસેથી છૂટાછેડા લઈને તમે કાયદેસર રીતે મુક્ત થશો, તો તે ખોટું છે. ભારતીય કાયદામાં ફક્ત કોર્ટનો નિર્ણય જ માન્ય છૂટાછેડા ગણાય છે. નોટરી પાસેથી મેળવેલા છૂટાછેડાને ફક્ત એક ખાનગી કરાર ગણવામાં આવશે, જેનું કોઈ કાનૂની મહત્વ નથી. તેથી જો પતિ-પત્ની અલગ થવા માંગતા હોય તો તેમણે સંબંધિત ફેમિલી કોર્ટમાં જઈને છૂટાછેડાની અરજી દાખલ કરવી જોઈએ.

જો તમને લાગે કે નોટરી પબ્લિક પાસેથી છૂટાછેડા લઈને તમે કાયદેસર રીતે મુક્ત થશો, તો તે ખોટું છે. ભારતીય કાયદામાં ફક્ત કોર્ટનો નિર્ણય જ માન્ય છૂટાછેડા ગણાય છે. નોટરી પાસેથી મેળવેલા છૂટાછેડાને ફક્ત એક ખાનગી કરાર ગણવામાં આવશે, જેનું કોઈ કાનૂની મહત્વ નથી. તેથી જો પતિ-પત્ની અલગ થવા માંગતા હોય તો તેમણે સંબંધિત ફેમિલી કોર્ટમાં જઈને છૂટાછેડાની અરજી દાખલ કરવી જોઈએ.

7 / 8
(Disclaimer: જો તમારી પાસે કોઈ ચોક્કસ કેસ હોય તો કાનૂની નિષ્ણાત (વકીલ) ની સલાહ લેવી સલાહભર્યું છે. અહીં આપેલી માહિતી ફક્ત કોર્ટના નિર્ણયો અને કલમોને આધારે આપવામાં આવી છે. તમારે કોઈ કેસ માટે જાણવું હોય તો યોગ્ય વકીલની સલાહ લઈ શકો છો.)(All Image Credit- Whisk)

(Disclaimer: જો તમારી પાસે કોઈ ચોક્કસ કેસ હોય તો કાનૂની નિષ્ણાત (વકીલ) ની સલાહ લેવી સલાહભર્યું છે. અહીં આપેલી માહિતી ફક્ત કોર્ટના નિર્ણયો અને કલમોને આધારે આપવામાં આવી છે. તમારે કોઈ કેસ માટે જાણવું હોય તો યોગ્ય વકીલની સલાહ લઈ શકો છો.)(All Image Credit- Whisk)

8 / 8

કાનૂની સલાહ લેવા માટે વકીલો પહેલા હકીકતોનું વિશ્લેષણ કરે છે અને પછી બીજી વ્યક્તિને કહે છે કે કયા ક્રમમાં શું કરવું. કાનુની સલાહ લેવા માટે તમે વકીલનો સંપર્ક કરી શકો છો. તમે નિષ્ણાત અથવા વ્યાવસાયિક સલાહકારનો સંપર્ક કરી શકો છો. તમે ઓનલાઈન કાનૂની સલાહ સેવાઓનો લાભ લઈ શકો છો. તમે રાષ્ટ્રીય કાનૂની સેવા સત્તામંડળ (NALSA) નો પણ સંપર્ક કરી શકો છો. લીગલ એડવાઈઝની સ્ટોરી વાંચવા માટે  અહીં ક્લિક કરો.

કામની વાતજનરલ નોલેજલીગલ એડવાઈઝસુપ્રીમ કોર્ટ
Web Stories View more
દુનિયાનો સૌથી ખારો સમુદ્ર કયો છે?
દુનિયાનો સૌથી ખારો સમુદ્ર કયો છે?
2462 દિવસ પછી વિરાટ કોહલી સાથે આ શું થઇ ગયું?
2462 દિવસ પછી વિરાટ કોહલી સાથે આ શું થઇ ગયું?
એક્ટિંગ છોડી બિઝનેસવુમન બનેલી અભિનેત્રીનો આવો છે પરિવાર
એક્ટિંગ છોડી બિઝનેસવુમન બનેલી અભિનેત્રીનો આવો છે પરિવાર
કોફી પ્રેમીઓ, ધ્યાન રાખો! Coffee સાથે આ 5 વસ્તુઓ ખાવાનું આજથી જ કરો બંધ, નહીતર હેલ્થ બગડી શકે છે
કોફી પ્રેમીઓ, ધ્યાન રાખો! Coffee સાથે આ 5 વસ્તુઓ ખાવાનું આજથી જ કરો બંધ, નહીતર હેલ્થ બગડી શકે છે
HDFC Bank માંથી 60 લાખની લોન લેવા કેટલો પગાર જોઈએ ?
HDFC Bank માંથી 60 લાખની લોન લેવા કેટલો પગાર જોઈએ ?
વિરાટ કોહલીએ સતત ત્રણ સદી ફટકારી, અનેક રેકોર્ડ તોડ્યા
વિરાટ કોહલીએ સતત ત્રણ સદી ફટકારી, અનેક રેકોર્ડ તોડ્યા
Latest Videos View more
આ રાશિના જાતકોનું સ્વપ્ન વાસ્તિવકમાં ફેરવાઇ જશે, બેરોજગારને નોકરી મળશે
આ રાશિના જાતકોનું સ્વપ્ન વાસ્તિવકમાં ફેરવાઇ જશે, બેરોજગારને નોકરી મળશે
ગુજરાતમાં કડકડતી ઠંડી સાથે કમોસમી વરસાદની આગાહી
ગુજરાતમાં કડકડતી ઠંડી સાથે કમોસમી વરસાદની આગાહી
અમદાવાદનો સૌથી વ્યસ્ત સુભાષ બ્રિજ 5 દિવસ માટે બંધ
અમદાવાદનો સૌથી વ્યસ્ત સુભાષ બ્રિજ 5 દિવસ માટે બંધ
પાલનપુરમાં જાહેર માર્ગ પર લારી-ગલ્લા ધારક, પાથરણાવાળાઓનો અડીંગો !
પાલનપુરમાં જાહેર માર્ગ પર લારી-ગલ્લા ધારક, પાથરણાવાળાઓનો અડીંગો !
રાજકોટમાં પેંડા ગેંગને હથિયાર આપનારની ધરપકડ
રાજકોટમાં પેંડા ગેંગને હથિયાર આપનારની ધરપકડ
અંબાલાલ પટેલે આ તારીખ બાદ કમોસમી વરસાદની આગાહી કરી
અંબાલાલ પટેલે આ તારીખ બાદ કમોસમી વરસાદની આગાહી કરી
આ રાશિના જાતકોને નાણાકીય મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્તિ મળશે, જુઓ Video
આ રાશિના જાતકોને નાણાકીય મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્તિ મળશે, જુઓ Video
તલાટી મંત્રીઓની, રખડતા શ્વાન પકડવાની કામગીરીનો અમલ નહીં કરવાની ચીમકી
તલાટી મંત્રીઓની, રખડતા શ્વાન પકડવાની કામગીરીનો અમલ નહીં કરવાની ચીમકી
ઈન્ડિગોની ફ્લાઈટ મોડી પડતા-રદ થતા મુસાફરોએ મચાવ્યો હોબાળો
ઈન્ડિગોની ફ્લાઈટ મોડી પડતા-રદ થતા મુસાફરોએ મચાવ્યો હોબાળો
તથ્ય પટેલની 'સાપરાધ મનુષ્યવધ' કલમ દૂર કરવાની અરજી કોર્ટે ફગાવી
તથ્ય પટેલની 'સાપરાધ મનુષ્યવધ' કલમ દૂર કરવાની અરજી કોર્ટે ફગાવી
g clip-path="url(#clip0_868_265)">