हिन्दी English News9 ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 TV9-UP
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

કાનુની સવાલ: શાળાઓ એડમિશન માટે ડોનેશન માગે છે તે કેટલું યોગ્ય છે? જાણો ક્યા ફરિયાદ કરી શકો

કાનુની સવાલ: જો ભારતમાં ખાનગી શાળાઓ અથવા કોલેજો બાળકના પ્રવેશ માટે "ડોનેશન / કેપિટેશન ફી" માગે છે, તો તે ગેરકાયદેસર છે.

| Updated on: Aug 30, 2025 | 10:00 AM
Share
Right to Education Act, 2009 (RTE Act): આર્ટિકલ 13(1) "No school or person shall, while admitting a child, collect any capitation fee and subject the child or his/her parents or guardian to any screening procedure." મતલબ કે, કોઈપણ શાળાને પ્રવેશના નામે ડોનેશન લેવાની મંજૂરી નથી. આર્ટિકલ 13(2): જો કોઈ શાળા એડમિશન માટે ડોનેશન લે છે તો ડોનેશનની રકમના 10 ગણા દંડ લાદવામાં આવશે. વારંવાર ઉલ્લંઘન કરવાથી શાળાની માન્યતા રદ થઈ શકે છે.

Right to Education Act, 2009 (RTE Act): આર્ટિકલ 13(1) "No school or person shall, while admitting a child, collect any capitation fee and subject the child or his/her parents or guardian to any screening procedure." મતલબ કે, કોઈપણ શાળાને પ્રવેશના નામે ડોનેશન લેવાની મંજૂરી નથી. આર્ટિકલ 13(2): જો કોઈ શાળા એડમિશન માટે ડોનેશન લે છે તો ડોનેશનની રકમના 10 ગણા દંડ લાદવામાં આવશે. વારંવાર ઉલ્લંઘન કરવાથી શાળાની માન્યતા રદ થઈ શકે છે.

1 / 8
Indian Penal Code (IPC) – જો શાળા દબાણ હેઠળ ડોનેશન એકત્રિત કરી રહી હોય તો તેને "ખંડણી" (extortion) (કલમ 383-384 IPC) અથવા "છેતરપિંડી" (કલમ 420 IPC) હેઠળ ગુનો ગણી શકાય.

Indian Penal Code (IPC) – જો શાળા દબાણ હેઠળ ડોનેશન એકત્રિત કરી રહી હોય તો તેને "ખંડણી" (extortion) (કલમ 383-384 IPC) અથવા "છેતરપિંડી" (કલમ 420 IPC) હેઠળ ગુનો ગણી શકાય.

2 / 8
State Education Acts – ઘણા રાજ્યોએ અલગ "Capitation Fee Prohibition Act" બનાવ્યો છે. જેમ કે, મહારાષ્ટ્ર Capitation Fee Act, 1987 - આમાં કેપિટેશન ફી લેવી એ સજાપાત્ર ગુનો છે. કર્ણાટક, તમિલનાડુ, આંધ્રપ્રદેશ વગેરે રાજ્યોમાં પણ સમાન જોગવાઈઓ છે.

State Education Acts – ઘણા રાજ્યોએ અલગ "Capitation Fee Prohibition Act" બનાવ્યો છે. જેમ કે, મહારાષ્ટ્ર Capitation Fee Act, 1987 - આમાં કેપિટેશન ફી લેવી એ સજાપાત્ર ગુનો છે. કર્ણાટક, તમિલનાડુ, આંધ્રપ્રદેશ વગેરે રાજ્યોમાં પણ સમાન જોગવાઈઓ છે.

3 / 8
લેન્ડમાર્ક જજમેન્ટ: T.M.A. Pai Foundation vs. State of Karnataka (2002, Supreme Court, 11-Judge Bench) કોર્ટે કહ્યું કે, ખાનગી સંસ્થાઓએ પ્રવેશમાં પારદર્શિતા જાળવી રાખવી પડશે. "Profiteering" અને "capitation fee" તેના પર સંપૂર્ણપણે પ્રતિબંધ છે.

લેન્ડમાર્ક જજમેન્ટ: T.M.A. Pai Foundation vs. State of Karnataka (2002, Supreme Court, 11-Judge Bench) કોર્ટે કહ્યું કે, ખાનગી સંસ્થાઓએ પ્રવેશમાં પારદર્શિતા જાળવી રાખવી પડશે. "Profiteering" અને "capitation fee" તેના પર સંપૂર્ણપણે પ્રતિબંધ છે.

4 / 8
Islamic Academy of Education vs. State of Karnataka (2003, SC) કોર્ટે કહ્યું કે, શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ "charitable purpose" માટે ચલાવવામાં આવે છે. નફો કમાવવા કે દાન લેવા માટે નહીં. P.A. Inamdar vs. State of Maharashtra (2005, SC) આમાં પણ એ જ રિપિટ થયું કે, કેપિટેશન ફી ગેરકાયદેસર છે અને શિક્ષણને "ધંધો" બનાવી શકાય નહીં. Modern School vs. Union of India (2004, SC) દિલ્હીની ખાનગી શાળાઓ પર નિર્ણય - મન ફાવે તેમ લેવાતી ફી અને ડોનેશન પર પ્રતિબંધ છે.

Islamic Academy of Education vs. State of Karnataka (2003, SC) કોર્ટે કહ્યું કે, શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ "charitable purpose" માટે ચલાવવામાં આવે છે. નફો કમાવવા કે દાન લેવા માટે નહીં. P.A. Inamdar vs. State of Maharashtra (2005, SC) આમાં પણ એ જ રિપિટ થયું કે, કેપિટેશન ફી ગેરકાયદેસર છે અને શિક્ષણને "ધંધો" બનાવી શકાય નહીં. Modern School vs. Union of India (2004, SC) દિલ્હીની ખાનગી શાળાઓ પર નિર્ણય - મન ફાવે તેમ લેવાતી ફી અને ડોનેશન પર પ્રતિબંધ છે.

5 / 8
ફરિયાદ ક્યાં કરવી?: જો કોઈ શાળા પ્રવેશના નામે ડોનેશન માંગતી હોય તો તમે અહીં ફરિયાદ કરી શકો છો: જિલ્લા શિક્ષણ અધિકારી (DEO) / રાજ્ય શિક્ષણ વિભાગમાં RTE કાયદા હેઠળ કાર્યવાહી કરવી પડશે. CBSE / ICSE / State Board- જો શાળા આ બોર્ડ સાથે જોડાયેલી હોય તો બોર્ડને લેખિત ફરિયાદ કરી શકાય છે.

ફરિયાદ ક્યાં કરવી?: જો કોઈ શાળા પ્રવેશના નામે ડોનેશન માંગતી હોય તો તમે અહીં ફરિયાદ કરી શકો છો: જિલ્લા શિક્ષણ અધિકારી (DEO) / રાજ્ય શિક્ષણ વિભાગમાં RTE કાયદા હેઠળ કાર્યવાહી કરવી પડશે. CBSE / ICSE / State Board- જો શાળા આ બોર્ડ સાથે જોડાયેલી હોય તો બોર્ડને લેખિત ફરિયાદ કરી શકાય છે.

6 / 8
National/State Commission for Protection of Child Rights (NCPCR/SCPCR) - ચાઈલ્ડ રાઈટ્સમાં ફરિયાદ નોંધાવી શકાય છે. Consumer Forum (અત્યારે Consumer Disputes Redressal Commission) જો તમે પૈસા ચૂકવ્યા અને છેતરપિંડી થઈ હોય તો તમે તેને "deficiency in service" ગણીને કેસ દાખલ કરી શકો છો. સ્થાનિક પોલીસ / કોર્ટ- IPC ની કલમ 420 (cheating) અને 384 (extortion) હેઠળ FIR નોંધાવી શકાય છે.

National/State Commission for Protection of Child Rights (NCPCR/SCPCR) - ચાઈલ્ડ રાઈટ્સમાં ફરિયાદ નોંધાવી શકાય છે. Consumer Forum (અત્યારે Consumer Disputes Redressal Commission) જો તમે પૈસા ચૂકવ્યા અને છેતરપિંડી થઈ હોય તો તમે તેને "deficiency in service" ગણીને કેસ દાખલ કરી શકો છો. સ્થાનિક પોલીસ / કોર્ટ- IPC ની કલમ 420 (cheating) અને 384 (extortion) હેઠળ FIR નોંધાવી શકાય છે.

7 / 8
પ્રવેશ માટે ડોનેશન/કેપિટેશન ફી લેવી એ RTE કાયદા, 2009 હેઠળ ગુનો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે વારંવાર તેને ગેરકાયદેસર અને ગેરબંધારણીય જાહેર કર્યું છે. શિક્ષણ વિભાગ, બોર્ડ, બાળ અધિકાર આયોગ અથવા પોલીસમાં ફરિયાદ નોંધાવી શકાય છે. (Disclaimer: જો તમારી પાસે કોઈ ચોક્કસ કેસ હોય તો કાનૂની નિષ્ણાત (વકીલ) ની સલાહ લેવી સલાહભર્યું છે. અહીં આપેલી માહિતી ફક્ત કોર્ટના નિર્ણયો અને કલમોને આધારે આપવામાં આવી છે. તમારે કોઈ કેસ માટે જાણવું હોય તો યોગ્ય વકીલની સલાહ લઈ શકો છો.)(All Image Credit- Whisk)

પ્રવેશ માટે ડોનેશન/કેપિટેશન ફી લેવી એ RTE કાયદા, 2009 હેઠળ ગુનો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે વારંવાર તેને ગેરકાયદેસર અને ગેરબંધારણીય જાહેર કર્યું છે. શિક્ષણ વિભાગ, બોર્ડ, બાળ અધિકાર આયોગ અથવા પોલીસમાં ફરિયાદ નોંધાવી શકાય છે. (Disclaimer: જો તમારી પાસે કોઈ ચોક્કસ કેસ હોય તો કાનૂની નિષ્ણાત (વકીલ) ની સલાહ લેવી સલાહભર્યું છે. અહીં આપેલી માહિતી ફક્ત કોર્ટના નિર્ણયો અને કલમોને આધારે આપવામાં આવી છે. તમારે કોઈ કેસ માટે જાણવું હોય તો યોગ્ય વકીલની સલાહ લઈ શકો છો.)(All Image Credit- Whisk)

8 / 8

કાનૂની સલાહ લેવા માટે વકીલો પહેલા હકીકતોનું વિશ્લેષણ કરે છે અને પછી બીજી વ્યક્તિને કહે છે કે કયા ક્રમમાં શું કરવું. કાનુની સલાહ લેવા માટે તમે વકીલનો સંપર્ક કરી શકો છો. તમે નિષ્ણાત અથવા વ્યાવસાયિક સલાહકારનો સંપર્ક કરી શકો છો. તમે ઓનલાઈન કાનૂની સલાહ સેવાઓનો લાભ લઈ શકો છો. તમે રાષ્ટ્રીય કાનૂની સેવા સત્તામંડળ (NALSA) નો પણ સંપર્ક કરી શકો છો. લીગલ એડવાઈઝની સ્ટોરી વાંચવા માટે  અહીં ક્લિક કરો.

એજ્યુકેશનસીબીએસઈ
Web Stories View more
દુનિયાનો સૌથી ખારો સમુદ્ર કયો છે?
દુનિયાનો સૌથી ખારો સમુદ્ર કયો છે?
2462 દિવસ પછી વિરાટ કોહલી સાથે આ શું થઇ ગયું?
2462 દિવસ પછી વિરાટ કોહલી સાથે આ શું થઇ ગયું?
એક્ટિંગ છોડી બિઝનેસવુમન બનેલી અભિનેત્રીનો આવો છે પરિવાર
એક્ટિંગ છોડી બિઝનેસવુમન બનેલી અભિનેત્રીનો આવો છે પરિવાર
કોફી પ્રેમીઓ, ધ્યાન રાખો! Coffee સાથે આ 5 વસ્તુઓ ખાવાનું આજથી જ કરો બંધ, નહીતર હેલ્થ બગડી શકે છે
કોફી પ્રેમીઓ, ધ્યાન રાખો! Coffee સાથે આ 5 વસ્તુઓ ખાવાનું આજથી જ કરો બંધ, નહીતર હેલ્થ બગડી શકે છે
HDFC Bank માંથી 60 લાખની લોન લેવા કેટલો પગાર જોઈએ ?
HDFC Bank માંથી 60 લાખની લોન લેવા કેટલો પગાર જોઈએ ?
વિરાટ કોહલીએ સતત ત્રણ સદી ફટકારી, અનેક રેકોર્ડ તોડ્યા
વિરાટ કોહલીએ સતત ત્રણ સદી ફટકારી, અનેક રેકોર્ડ તોડ્યા
Latest Videos View more
કલાણા ગામે બે જૂથો વચ્ચે અવારનવાર અથડામણ થતા અલ્પેશ ઠાકોર મેદાને
કલાણા ગામે બે જૂથો વચ્ચે અવારનવાર અથડામણ થતા અલ્પેશ ઠાકોર મેદાને
આ રાશિના જાતકોનું સ્વપ્ન વાસ્તિવકમાં ફેરવાઇ જશે, બેરોજગારને નોકરી મળશે
આ રાશિના જાતકોનું સ્વપ્ન વાસ્તિવકમાં ફેરવાઇ જશે, બેરોજગારને નોકરી મળશે
ગુજરાતમાં કડકડતી ઠંડી સાથે કમોસમી વરસાદની આગાહી
ગુજરાતમાં કડકડતી ઠંડી સાથે કમોસમી વરસાદની આગાહી
અમદાવાદનો સૌથી વ્યસ્ત સુભાષ બ્રિજ 5 દિવસ માટે બંધ
અમદાવાદનો સૌથી વ્યસ્ત સુભાષ બ્રિજ 5 દિવસ માટે બંધ
પાલનપુરમાં જાહેર માર્ગ પર લારી-ગલ્લા ધારક, પાથરણાવાળાઓનો અડીંગો !
પાલનપુરમાં જાહેર માર્ગ પર લારી-ગલ્લા ધારક, પાથરણાવાળાઓનો અડીંગો !
રાજકોટમાં પેંડા ગેંગને હથિયાર આપનારની ધરપકડ
રાજકોટમાં પેંડા ગેંગને હથિયાર આપનારની ધરપકડ
અંબાલાલ પટેલે આ તારીખ બાદ કમોસમી વરસાદની આગાહી કરી
અંબાલાલ પટેલે આ તારીખ બાદ કમોસમી વરસાદની આગાહી કરી
આ રાશિના જાતકોને નાણાકીય મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્તિ મળશે, જુઓ Video
આ રાશિના જાતકોને નાણાકીય મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્તિ મળશે, જુઓ Video
તલાટી મંત્રીઓની, રખડતા શ્વાન પકડવાની કામગીરીનો અમલ નહીં કરવાની ચીમકી
તલાટી મંત્રીઓની, રખડતા શ્વાન પકડવાની કામગીરીનો અમલ નહીં કરવાની ચીમકી
ઈન્ડિગોની ફ્લાઈટ મોડી પડતા-રદ થતા મુસાફરોએ મચાવ્યો હોબાળો
ઈન્ડિગોની ફ્લાઈટ મોડી પડતા-રદ થતા મુસાફરોએ મચાવ્યો હોબાળો
g clip-path="url(#clip0_868_265)">