हिन्दी English News9 ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 TV9-UP
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

History of city name : રતલામના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા

રતલામ, જે આજે મધ્યપ્રદેશના માલવા પ્રદેશમાં આવેલું એક મહત્વપૂર્ણ નગર છે, એક સમયના સમૃદ્ધ સંસ્કૃતિ અને ઐતિહાસિક વારસાવાળું રજવાડું હતું. પ્રાચીન કાળમાં તેને રત્નાપુરી નામથી ઓળખવામાં આવતું હતું, જ્યારે હાલમાં તે રાજ્યના મહત્વના માર્ગ-જોડાણ તરીકે ઓળખાય છે.

| Updated on: Aug 14, 2025 | 6:32 PM
Share
1652માં, જોધપુરના રાજા ઉદયસિંહના પ્રપૌત્ર અને જાલોરના મહેશદાસના પુત્ર રાજા રતનસિંહ રાઠોડે આ રાજ્યની સ્થાપના કરી. અફઘાનિસ્તાનમાં પર્સિયન તથા ઉઝબેક શક્તિઓ પર વિજય મેળવ્યા બાદ, પિતા-પુત્રએ સમ્રાટ શાહજહાં માટે મહત્વપૂર્ણ સૈનિક યોગદાન આપ્યું.તેમની આ સેવાઓ અને શૂરવીરતાના સન્માનમાં, રાજપૂતાના તથા ઉત્તરી માલવાના દક્ષિણપશ્ચિમ વિસ્તારમાં વિશાળ જમીન તેમને જાગીર રૂપે આપવામાં આવી. રાજા રતનસિંહ અને તેમના મોટા પુત્ર રામસિંહના નામ પરથીવસાહતને “રતરમ” નામ અપાયું, જે બાદમાં વિકસીને “રતલામ” તરીકે ઓળખાવા લાગી. (Credits: - Wikipedia)

1652માં, જોધપુરના રાજા ઉદયસિંહના પ્રપૌત્ર અને જાલોરના મહેશદાસના પુત્ર રાજા રતનસિંહ રાઠોડે આ રાજ્યની સ્થાપના કરી. અફઘાનિસ્તાનમાં પર્સિયન તથા ઉઝબેક શક્તિઓ પર વિજય મેળવ્યા બાદ, પિતા-પુત્રએ સમ્રાટ શાહજહાં માટે મહત્વપૂર્ણ સૈનિક યોગદાન આપ્યું.તેમની આ સેવાઓ અને શૂરવીરતાના સન્માનમાં, રાજપૂતાના તથા ઉત્તરી માલવાના દક્ષિણપશ્ચિમ વિસ્તારમાં વિશાળ જમીન તેમને જાગીર રૂપે આપવામાં આવી. રાજા રતનસિંહ અને તેમના મોટા પુત્ર રામસિંહના નામ પરથીવસાહતને “રતરમ” નામ અપાયું, જે બાદમાં વિકસીને “રતલામ” તરીકે ઓળખાવા લાગી. (Credits: - Wikipedia)

1 / 7
17મી સદીમાં અહીં રાજપૂત શાસક રત્નસિંહ રાઠોડ દ્વારા વસાવવામાં આવેલું નવું શહેર "રત્ન" અને એક સ્થાનિક ગામ "કલામ" ના નામનું સંયોજન બની "રત્નકલામ" થયું, જે ઉચ્ચારણમાં પરિવર્તનથી "રતલામ" બન્યું.કેટલાક ઇતિહાસકારો માને છે કે, માળવા પ્રદેશમાં આ શહેર વેપાર, મસાલા અને કાપડના કારણે ખૂબ ખ્યાતનામ હતું, એટલે તેને "રત્ન સમાન" શહેર કહી "રતલામ" નામ મળ્યું. (Credits: - Wikipedia)

17મી સદીમાં અહીં રાજપૂત શાસક રત્નસિંહ રાઠોડ દ્વારા વસાવવામાં આવેલું નવું શહેર "રત્ન" અને એક સ્થાનિક ગામ "કલામ" ના નામનું સંયોજન બની "રત્નકલામ" થયું, જે ઉચ્ચારણમાં પરિવર્તનથી "રતલામ" બન્યું.કેટલાક ઇતિહાસકારો માને છે કે, માળવા પ્રદેશમાં આ શહેર વેપાર, મસાલા અને કાપડના કારણે ખૂબ ખ્યાતનામ હતું, એટલે તેને "રત્ન સમાન" શહેર કહી "રતલામ" નામ મળ્યું. (Credits: - Wikipedia)

2 / 7
17મી સદીમાં મોગલ સમ્રાટ શાહજહાંના સમયમાં રાજપૂત યોદ્ધા રત્નસિંહ રાઠોડને આ વિસ્તાર પર જાગીર મળી. રત્નસિંહે પોતાની રાજધાની અહીં સ્થાપી અને ગઢ-કિલ્લો, બજારો અને રહેણાંક વિસ્તારો વિકસાવ્યા.રતલામ તે સમયે મોગલ દરબાર સાથે મજબૂત સૈનિક અને રાજકીય જોડાણ ધરાવતું હતું. (Credits: - Wikipedia)

17મી સદીમાં મોગલ સમ્રાટ શાહજહાંના સમયમાં રાજપૂત યોદ્ધા રત્નસિંહ રાઠોડને આ વિસ્તાર પર જાગીર મળી. રત્નસિંહે પોતાની રાજધાની અહીં સ્થાપી અને ગઢ-કિલ્લો, બજારો અને રહેણાંક વિસ્તારો વિકસાવ્યા.રતલામ તે સમયે મોગલ દરબાર સાથે મજબૂત સૈનિક અને રાજકીય જોડાણ ધરાવતું હતું. (Credits: - Wikipedia)

3 / 7
18મી સદીમાં મરાઠા સત્તાનો પ્રભાવ વધતા રતલામ તેમના નિયંત્રણમાં આવ્યું. 1819માં બ્રિટિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપની સાથે સંધિ થઈ, અને રતલામ બ્રિટિશ સંરક્ષિત રજવાડું બન્યું.આ સમયમાં રતલામ રજવાડું 13 તલુકાઓમાં વહેંચાયેલું હતું અને તેનું શાસન સિંહાસન પર બેઠેલા રાઠોડ રાજવંશે જાળવી રાખ્યું. (Credits: - Wikipedia)

18મી સદીમાં મરાઠા સત્તાનો પ્રભાવ વધતા રતલામ તેમના નિયંત્રણમાં આવ્યું. 1819માં બ્રિટિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપની સાથે સંધિ થઈ, અને રતલામ બ્રિટિશ સંરક્ષિત રજવાડું બન્યું.આ સમયમાં રતલામ રજવાડું 13 તલુકાઓમાં વહેંચાયેલું હતું અને તેનું શાસન સિંહાસન પર બેઠેલા રાઠોડ રાજવંશે જાળવી રાખ્યું. (Credits: - Wikipedia)

4 / 7
19મી સદી દરમિયાન, જ્યારે મુઘલ શાસકો મધ્યપ્રદેશના વિસ્તારમાં પ્રવાસ કરી રહ્યા હતા, ત્યારે તેમને ભૂખ લાગી અને સેવિયાં જેવી કોઈ વાનગી ખાવાની ઈચ્છા થઈ. પરંતુ તે સમયના આ વિસ્તારમાં ઘઉં ઉપલબ્ધ ન હતા. રતલામ વિસ્તારમાં તે સમયે ભીલ સમાજનો પ્રભાવ હતો, તેથી મુઘલોને માટે ક્રિસ્પી નાસ્તો તૈયાર કરવાની જવાબદારી ભીલ જાતિને સોંપવામાં આવી. ઘઉંના અભાવે, ભીલોએ ચણાના લોટનો ઉપયોગ કરીને આ નાસ્તો બનાવ્યો. કહેવાય છે કે શરૂઆતમાં તેને “ભીલ સેવ” તરીકે ઓળખવામાં આવતું, પરંતુ સમય જતાં આ નાસ્તો “રતલામી સેવ” નામથી પ્રખ્યાત બન્યો. (Credits: - Wikipedia)

19મી સદી દરમિયાન, જ્યારે મુઘલ શાસકો મધ્યપ્રદેશના વિસ્તારમાં પ્રવાસ કરી રહ્યા હતા, ત્યારે તેમને ભૂખ લાગી અને સેવિયાં જેવી કોઈ વાનગી ખાવાની ઈચ્છા થઈ. પરંતુ તે સમયના આ વિસ્તારમાં ઘઉં ઉપલબ્ધ ન હતા. રતલામ વિસ્તારમાં તે સમયે ભીલ સમાજનો પ્રભાવ હતો, તેથી મુઘલોને માટે ક્રિસ્પી નાસ્તો તૈયાર કરવાની જવાબદારી ભીલ જાતિને સોંપવામાં આવી. ઘઉંના અભાવે, ભીલોએ ચણાના લોટનો ઉપયોગ કરીને આ નાસ્તો બનાવ્યો. કહેવાય છે કે શરૂઆતમાં તેને “ભીલ સેવ” તરીકે ઓળખવામાં આવતું, પરંતુ સમય જતાં આ નાસ્તો “રતલામી સેવ” નામથી પ્રખ્યાત બન્યો. (Credits: - Wikipedia)

5 / 7
1947માં ભારતની સ્વતંત્રતા બાદ રતલામ રજવાડું મધ્ય ભારત રાજ્યમાં સામેલ થયું. 1956ના રાજ્ય પુનર્ગઠન પછી તે મધ્ય પ્રદેશનો ભાગ બન્યું. (Credits: - Wikipedia)

1947માં ભારતની સ્વતંત્રતા બાદ રતલામ રજવાડું મધ્ય ભારત રાજ્યમાં સામેલ થયું. 1956ના રાજ્ય પુનર્ગઠન પછી તે મધ્ય પ્રદેશનો ભાગ બન્યું. (Credits: - Wikipedia)

6 / 7
રતલામ મસાલા, સુવર્ણ-ચાંદીના આભૂષણ માટે પ્રાચીન સમયથી ખ્યાતનામ છે. અહીંની રતલામી સેવ ભારતભરમાં પ્રસિદ્ધ છે. શહેરમાં અનેક મંદિરો, હવેલીઓ અને જૂના બજારો આજે પણ તેનું સાંસ્કૃતિક વારસો બતાવે છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)

રતલામ મસાલા, સુવર્ણ-ચાંદીના આભૂષણ માટે પ્રાચીન સમયથી ખ્યાતનામ છે. અહીંની રતલામી સેવ ભારતભરમાં પ્રસિદ્ધ છે. શહેરમાં અનેક મંદિરો, હવેલીઓ અને જૂના બજારો આજે પણ તેનું સાંસ્કૃતિક વારસો બતાવે છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)

7 / 7

Tv9 ગુજરાતી પર શહેર, નામ પાછળના ઈતિહાસની જાણકારી નિયમિત પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે. તો તમારે પણ ઈતિહાસના વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

ઈતિહાસજનરલ નોલેજમધ્ય પ્રદેશ
Web Stories View more
કબજિયાત દૂર કરવા માટે શું ખાવું?
કબજિયાત દૂર કરવા માટે શું ખાવું?
કેએલ રાહુલે રોહિત શર્માનો વર્લ્ડ રેકોર્ડ તોડ્યો
કેએલ રાહુલે રોહિત શર્માનો વર્લ્ડ રેકોર્ડ તોડ્યો
Jaggery : શું ગોળ રેફ્રિજરેટરમાં સ્ટોર કરાય ?
Jaggery : શું ગોળ રેફ્રિજરેટરમાં સ્ટોર કરાય ?
Plant In Pot : માટી કે પ્લાસ્ટિક.... છોડ ઉગાડવા માટે ક્યું કૂંડુ સૌથી સારું ? જાણો
Plant In Pot : માટી કે પ્લાસ્ટિક.... છોડ ઉગાડવા માટે ક્યું કૂંડુ સૌથી સારું ? જાણો
E-Visa : હવે રશિયન લોકો ભારત ફરવા આવશે, જાણો કેમ
E-Visa : હવે રશિયન લોકો ભારત ફરવા આવશે, જાણો કેમ
આ ખેલાડીઓ IPL 2026 માં ફક્ત 4-5 મેચ રમવા આવશે
આ ખેલાડીઓ IPL 2026 માં ફક્ત 4-5 મેચ રમવા આવશે
Latest Videos View more
ઈન્ડિગોની ફ્લાઈટ રદ થવાનો સીલસીલો યથાવત, 20 ફ્લાઈટ રદ
ઈન્ડિગોની ફ્લાઈટ રદ થવાનો સીલસીલો યથાવત, 20 ફ્લાઈટ રદ
કચ્છના ભૂજમાં પારિવારિક ઝઘડામાં યુવક બોરવેલમાં કૂદતા મોત
કચ્છના ભૂજમાં પારિવારિક ઝઘડામાં યુવક બોરવેલમાં કૂદતા મોત
અચાનક ફરવા જવાનો પ્લાન બની શકે છે! કઈ રાશિના જાતકોને ભાગ્યનો સાથ મળશે?
અચાનક ફરવા જવાનો પ્લાન બની શકે છે! કઈ રાશિના જાતકોને ભાગ્યનો સાથ મળશે?
અંબાલાલ પટેલે ઠંડી સાથે માવઠાની કરી આગાહી
અંબાલાલ પટેલે ઠંડી સાથે માવઠાની કરી આગાહી
દાણીલીમડામાં 4 દિવસમાં ક્રાઈમ બ્રાંચે દુષ્કર્મના આરોપીને ઝડપી પાડ્યો
દાણીલીમડામાં 4 દિવસમાં ક્રાઈમ બ્રાંચે દુષ્કર્મના આરોપીને ઝડપી પાડ્યો
સક્ષમ નેતૃત્વને કારણે વિશ્વ ભારત પાસેથી માર્ગદર્શન મેળવે છેઃઆનંદીબહેન
સક્ષમ નેતૃત્વને કારણે વિશ્વ ભારત પાસેથી માર્ગદર્શન મેળવે છેઃઆનંદીબહેન
Aravalli : રતનપુર ચેકપોસ્ટ પર 1.5 કરોડની રોકડ સાથે ઝડપાયો યુવક
Aravalli : રતનપુર ચેકપોસ્ટ પર 1.5 કરોડની રોકડ સાથે ઝડપાયો યુવક
સુરત એરપોર્ટ પર બેંગકોક જતા મુસાફર પાસેથી ડાયમંડ અને ડોલર ઝડપાયા
સુરત એરપોર્ટ પર બેંગકોક જતા મુસાફર પાસેથી ડાયમંડ અને ડોલર ઝડપાયા
જામનગરની ઓશવાળ આયુષ હોસ્પિટલને PMJAY યોજનામાંથી સસ્પેન્ડ કરાઈ
જામનગરની ઓશવાળ આયુષ હોસ્પિટલને PMJAY યોજનામાંથી સસ્પેન્ડ કરાઈ
સંજય કોરડિયાના ફેક આઈડીનું પાકિસ્તાની કનેક્શન આવ્યું સામે
સંજય કોરડિયાના ફેક આઈડીનું પાકિસ્તાની કનેક્શન આવ્યું સામે
g clip-path="url(#clip0_868_265)">