हिन्दी English News9 ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 TV9-UP
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

History of city name : નારાયણ સરોવરના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ, જાણો સમસ્ત વાર્તા

નારાયણ સરોવર કચ્છ જિલ્લાના પશ્ચિમ તટે, લખપત તાલુકામાં આવેલું છે. આ જગ્યા અરબી સમુદ્રના કિનારે સ્થિત છે અને ધાર્મિક, ઐતિહાસિક તેમજ ભૂગોળીય દ્રષ્ટિએ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. અને આ સ્થળે આવેલા નારાયણ સરોવર મંદિર ગુજરાતના મહત્વના તીર્થોમાં ગણાય છે.

| Updated on: Jul 30, 2025 | 7:36 PM
Share
"નારાયણ" હિંદુ ધર્મમાં ભગવાન વિષ્ણુનું એક નામ. "સરોવર" પાણીનું મોટું કુંડ અથવા તળાવ.પુરાણોમાં વર્ણવાય છે કે એક સમય એવો આવ્યો જ્યારે આ વિસ્તારમાં ભયંકર દુષ્કાળ ફેલાયો હતો. ત્યારે ઋષિઓએ ભગવાન વિષ્ણુની આરાધના કરી. તેમની ભક્તિથી પ્રસન્ન થઈને વિષ્ણુ અહીં પ્રગટ થયા અને પોતાના પવિત્ર અંગૂઠાથી ધરતીને સ્પર્શ કર્યો.આ સ્પર્શથી અહીં એક સરોવર સર્જાયું, જેના જળથી પ્રજાનો દુઃખ અને તરસ બંને દૂર થયા. (Credits: - Wikipedia)

"નારાયણ" હિંદુ ધર્મમાં ભગવાન વિષ્ણુનું એક નામ. "સરોવર" પાણીનું મોટું કુંડ અથવા તળાવ.પુરાણોમાં વર્ણવાય છે કે એક સમય એવો આવ્યો જ્યારે આ વિસ્તારમાં ભયંકર દુષ્કાળ ફેલાયો હતો. ત્યારે ઋષિઓએ ભગવાન વિષ્ણુની આરાધના કરી. તેમની ભક્તિથી પ્રસન્ન થઈને વિષ્ણુ અહીં પ્રગટ થયા અને પોતાના પવિત્ર અંગૂઠાથી ધરતીને સ્પર્શ કર્યો.આ સ્પર્શથી અહીં એક સરોવર સર્જાયું, જેના જળથી પ્રજાનો દુઃખ અને તરસ બંને દૂર થયા. (Credits: - Wikipedia)

1 / 6
ભાગવત પુરાણના વર્ણન મુજબ, નારાયણ સરોવર ભારતના પાંચ અતિ પવિત્ર સરોવરોમાંનું એક ગણાય છે. ‘નારાયણ સરોવર’નો અર્થ છે ભગવાન વિષ્ણુને સમર્પિત સરોવર. અહીં પવિત્ર સિંધુ નદી અરબી સમુદ્રમાં મળી જાય છે અને એ સંગમ તટ પર આ સરોવર આવેલું છે. આ અદભૂત અને પવિત્ર ભૂમિ પર અનેક પ્રખ્યાત સંતો, મહામંડલેશ્વરો તેમજ દેશ-વિદેશની યુનિવર્સિટીઓના સંશોધકોએ આ દિવ્ય, ભવ્ય અને પવિત્ર વિસ્તારોની મુલાકાત લીધી. (Credits: - Wikipedia)

ભાગવત પુરાણના વર્ણન મુજબ, નારાયણ સરોવર ભારતના પાંચ અતિ પવિત્ર સરોવરોમાંનું એક ગણાય છે. ‘નારાયણ સરોવર’નો અર્થ છે ભગવાન વિષ્ણુને સમર્પિત સરોવર. અહીં પવિત્ર સિંધુ નદી અરબી સમુદ્રમાં મળી જાય છે અને એ સંગમ તટ પર આ સરોવર આવેલું છે. આ અદભૂત અને પવિત્ર ભૂમિ પર અનેક પ્રખ્યાત સંતો, મહામંડલેશ્વરો તેમજ દેશ-વિદેશની યુનિવર્સિટીઓના સંશોધકોએ આ દિવ્ય, ભવ્ય અને પવિત્ર વિસ્તારોની મુલાકાત લીધી. (Credits: - Wikipedia)

2 / 6
ઐતિહાસિક રીતે, નારાયણ સરોવર પ્રાચીન કાળથી તીર્થસ્થળ રહ્યું છે. મંદિરનું નિર્માણ મુખ્યત્વે કચ્છના રાવ દેશલજી બીજા દ્વારા આશરે 18મી સદીમાં કરાયો હતો.અહીં શ્રી ત્રિકમજી, લક્ષ્મીનારાયણ, ગોવર્ધનનાથજી, દ્વારકાનાથ, આદિનારાયણ, રણછોડરાયજી અને લક્ષ્મીજી જેવા મંદિરો આવેલાં છે. 1819ના કચ્છભૂકંપમાં અહીંના મંદિરોને ભારે નુકસાન થયું, પરંતુ ત્યારબાદ તેમનું પુનઃનિર્માણ કરવામાં આવ્યું. (Credits: - Kutch Tourism )

ઐતિહાસિક રીતે, નારાયણ સરોવર પ્રાચીન કાળથી તીર્થસ્થળ રહ્યું છે. મંદિરનું નિર્માણ મુખ્યત્વે કચ્છના રાવ દેશલજી બીજા દ્વારા આશરે 18મી સદીમાં કરાયો હતો.અહીં શ્રી ત્રિકમજી, લક્ષ્મીનારાયણ, ગોવર્ધનનાથજી, દ્વારકાનાથ, આદિનારાયણ, રણછોડરાયજી અને લક્ષ્મીજી જેવા મંદિરો આવેલાં છે. 1819ના કચ્છભૂકંપમાં અહીંના મંદિરોને ભારે નુકસાન થયું, પરંતુ ત્યારબાદ તેમનું પુનઃનિર્માણ કરવામાં આવ્યું. (Credits: - Kutch Tourism )

3 / 6
16મી સદી દરમિયાન મહાન આચાર્ય શ્રી વલ્લભાચાર્યજી આ પવિત્ર સ્થાને પધાર્યા હતા. રામાયણ અને શિવપુરાણ જેવા પ્રાચીન ગ્રંથોમાં પણ આ સ્થળનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. અહીં આવેલ શિલાલેખ અનુસાર, આ મંદિરનું નિર્માણ આશરે બે સદી પહેલાં, વિક્રમ સંવત 1877માં કરવામાં આવ્યું હતું. આજ સુધી યાત્રાળુઓ અને પ્રવાસીઓ અહીં સતત આવનજાવન કરતા રહે છે. શ્રી સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયના અનુયાયીઓ, ભલે તેઓ ચાર ધામ, બે ધામ અથવા પંચતીર્થ યાત્રા પર હોય, તેઓ અવશ્ય અહીં દર્શનાર્થે આવે છે. (Credits: - Wikipedia)

16મી સદી દરમિયાન મહાન આચાર્ય શ્રી વલ્લભાચાર્યજી આ પવિત્ર સ્થાને પધાર્યા હતા. રામાયણ અને શિવપુરાણ જેવા પ્રાચીન ગ્રંથોમાં પણ આ સ્થળનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. અહીં આવેલ શિલાલેખ અનુસાર, આ મંદિરનું નિર્માણ આશરે બે સદી પહેલાં, વિક્રમ સંવત 1877માં કરવામાં આવ્યું હતું. આજ સુધી યાત્રાળુઓ અને પ્રવાસીઓ અહીં સતત આવનજાવન કરતા રહે છે. શ્રી સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયના અનુયાયીઓ, ભલે તેઓ ચાર ધામ, બે ધામ અથવા પંચતીર્થ યાત્રા પર હોય, તેઓ અવશ્ય અહીં દર્શનાર્થે આવે છે. (Credits: - Wikipedia)

4 / 6
1981માં નારાયણ સરોવર ગામની આજુબાજુનો વિસ્તાર વન્યજીવન અભયારણ્ય તરીકે ઓળખવામાં આવ્યો. ‘નારાયણ સરોવર ચિંકારા અભયારણ્ય’ તરીકે ઓળખાતું આ સંરક્ષિત ક્ષેત્ર, જેને નારાયણ સરોવર અભયારણ્ય અથવા નારાયણ સરોવર વન્યજીવન અભયારણ્ય પણ કહેવામાં આવે છે, ભારતનું એકમાત્ર અનોખું રણ વન ઇકોસિસ્ટમ માનવામાં આવે છે. શુષ્ક અને રણપ્રદેશમાં આવેલ આ અભયારણ્યમાં 15 જેટલી લુપ્તપ્રાય વન્યજીવ પ્રજાતિઓ વસે છે. અહીંની વનસ્પતિ મુખ્યત્વે કાંટાળા વૃક્ષ અને ઝાડવાળા જંગલોનો સમાવેશ કરે છે, જે રણપ્રદેશના પર્યાવરણને અનુકૂળ છે. (Credits: - Wikipedia)

1981માં નારાયણ સરોવર ગામની આજુબાજુનો વિસ્તાર વન્યજીવન અભયારણ્ય તરીકે ઓળખવામાં આવ્યો. ‘નારાયણ સરોવર ચિંકારા અભયારણ્ય’ તરીકે ઓળખાતું આ સંરક્ષિત ક્ષેત્ર, જેને નારાયણ સરોવર અભયારણ્ય અથવા નારાયણ સરોવર વન્યજીવન અભયારણ્ય પણ કહેવામાં આવે છે, ભારતનું એકમાત્ર અનોખું રણ વન ઇકોસિસ્ટમ માનવામાં આવે છે. શુષ્ક અને રણપ્રદેશમાં આવેલ આ અભયારણ્યમાં 15 જેટલી લુપ્તપ્રાય વન્યજીવ પ્રજાતિઓ વસે છે. અહીંની વનસ્પતિ મુખ્યત્વે કાંટાળા વૃક્ષ અને ઝાડવાળા જંગલોનો સમાવેશ કરે છે, જે રણપ્રદેશના પર્યાવરણને અનુકૂળ છે. (Credits: - Wikipedia)

5 / 6
કારતક માસ, ચૈત્ર માસ અને ખાસ કરીને શ્રાવણ મહિનામાં અહીં વિશાળ મેળો ભરાય છે.નારાયણ સરોવરનાં પવિત્ર જળમાં સ્નાન કરવાથી પાપનો નાશ થાય છે અને મોક્ષ પ્રાપ્ત થાય છે એવી માન્યતા છે. અહીંથી થોડે અંતરે કોટેશ્વર મહાદેવનું પ્રસિદ્ધ મંદિર આવેલું છે, જે કચ્છના સૌથી પશ્ચિમી તીર્થમાં ગણાય છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)

કારતક માસ, ચૈત્ર માસ અને ખાસ કરીને શ્રાવણ મહિનામાં અહીં વિશાળ મેળો ભરાય છે.નારાયણ સરોવરનાં પવિત્ર જળમાં સ્નાન કરવાથી પાપનો નાશ થાય છે અને મોક્ષ પ્રાપ્ત થાય છે એવી માન્યતા છે. અહીંથી થોડે અંતરે કોટેશ્વર મહાદેવનું પ્રસિદ્ધ મંદિર આવેલું છે, જે કચ્છના સૌથી પશ્ચિમી તીર્થમાં ગણાય છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)

6 / 6

Tv9 ગુજરાતી પર શહેર, નામ પાછળના ઈતિહાસની જાણકારી નિયમિત પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે. તો તમારે પણ ઈતિહાસના વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

ઈતિહાસકચ્છનું રણગુજરાતજનરલ નોલેજ
Web Stories View more
કિંજલ દવેના પરિવારમાં કોણ કોણ છે જુઓ ફોટો
કિંજલ દવેના પરિવારમાં કોણ કોણ છે જુઓ ફોટો
કબજિયાત દૂર કરવા માટે શું ખાવું?
કબજિયાત દૂર કરવા માટે શું ખાવું?
કેએલ રાહુલે રોહિત શર્માનો વર્લ્ડ રેકોર્ડ તોડ્યો
કેએલ રાહુલે રોહિત શર્માનો વર્લ્ડ રેકોર્ડ તોડ્યો
Jaggery : શું ગોળ રેફ્રિજરેટરમાં સ્ટોર કરાય ?
Jaggery : શું ગોળ રેફ્રિજરેટરમાં સ્ટોર કરાય ?
Plant In Pot : માટી કે પ્લાસ્ટિક.... છોડ ઉગાડવા માટે ક્યું કૂંડુ સૌથી સારું ? જાણો
Plant In Pot : માટી કે પ્લાસ્ટિક.... છોડ ઉગાડવા માટે ક્યું કૂંડુ સૌથી સારું ? જાણો
E-Visa : હવે રશિયન લોકો ભારત ફરવા આવશે, જાણો કેમ
E-Visa : હવે રશિયન લોકો ભારત ફરવા આવશે, જાણો કેમ
Latest Videos View more
ઈન્ડિગોની ફ્લાઈટ રદ થવાનો સીલસીલો યથાવત, 20 ફ્લાઈટ રદ
ઈન્ડિગોની ફ્લાઈટ રદ થવાનો સીલસીલો યથાવત, 20 ફ્લાઈટ રદ
કચ્છના ભૂજમાં પારિવારિક ઝઘડામાં યુવક બોરવેલમાં કૂદતા મોત
કચ્છના ભૂજમાં પારિવારિક ઝઘડામાં યુવક બોરવેલમાં કૂદતા મોત
અચાનક ફરવા જવાનો પ્લાન બની શકે છે! કઈ રાશિના જાતકોને ભાગ્યનો સાથ મળશે?
અચાનક ફરવા જવાનો પ્લાન બની શકે છે! કઈ રાશિના જાતકોને ભાગ્યનો સાથ મળશે?
અંબાલાલ પટેલે ઠંડી સાથે માવઠાની કરી આગાહી
અંબાલાલ પટેલે ઠંડી સાથે માવઠાની કરી આગાહી
દાણીલીમડામાં 4 દિવસમાં ક્રાઈમ બ્રાંચે દુષ્કર્મના આરોપીને ઝડપી પાડ્યો
દાણીલીમડામાં 4 દિવસમાં ક્રાઈમ બ્રાંચે દુષ્કર્મના આરોપીને ઝડપી પાડ્યો
સક્ષમ નેતૃત્વને કારણે વિશ્વ ભારત પાસેથી માર્ગદર્શન મેળવે છેઃઆનંદીબહેન
સક્ષમ નેતૃત્વને કારણે વિશ્વ ભારત પાસેથી માર્ગદર્શન મેળવે છેઃઆનંદીબહેન
Aravalli : રતનપુર ચેકપોસ્ટ પર 1.5 કરોડની રોકડ સાથે ઝડપાયો યુવક
Aravalli : રતનપુર ચેકપોસ્ટ પર 1.5 કરોડની રોકડ સાથે ઝડપાયો યુવક
સુરત એરપોર્ટ પર બેંગકોક જતા મુસાફર પાસેથી ડાયમંડ અને ડોલર ઝડપાયા
સુરત એરપોર્ટ પર બેંગકોક જતા મુસાફર પાસેથી ડાયમંડ અને ડોલર ઝડપાયા
જામનગરની ઓશવાળ આયુષ હોસ્પિટલને PMJAY યોજનામાંથી સસ્પેન્ડ કરાઈ
જામનગરની ઓશવાળ આયુષ હોસ્પિટલને PMJAY યોજનામાંથી સસ્પેન્ડ કરાઈ
સંજય કોરડિયાના ફેક આઈડીનું પાકિસ્તાની કનેક્શન આવ્યું સામે
સંજય કોરડિયાના ફેક આઈડીનું પાકિસ્તાની કનેક્શન આવ્યું સામે
g clip-path="url(#clip0_868_265)">