AQI

Sign In

Subscribe Whatsapp Channel

તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

History of city name : હરિદ્વારના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા

હરિદ્વાર, હિંદુ ધર્મના પવિત્ર સત્ક્ષેત્રોમાંનું એક, ગંગાનદીના કિનારે વસેલું એક પ્રાચીન તીર્થસ્થળ છે. તેનો ઈતિહાસ હજારો વર્ષ જુનો છે અને તેની મહત્તા ધર્મ, પરંપરા, યાત્રા અને આધ્યાત્મ સાથે ગાઢ રીતે જોડાયેલી છે. નીચે તેના નામકરણથી લઈને ઇતિહાસ સુધીની વિગતવાર માહિતી આપવામાં આવે છે.

Ashvin Patel | Updated on: Nov 17, 2025 | 7:29 PM

હરિદ્વાર એ ભારતના ઉત્તરાખંડ રાજ્યના હરિદ્વાર જિલ્લામાં આવેલું એક મુખ્ય તીર્થસ્થાન છે. તેનો ઈતિહાસ ઘણો પ્રાચીન છે અને તે સંસ્કૃત કવિતા અને પુરાણોમાં પણ વાંચી શકાય છે. હરિદ્વાર નામ સંસ્કૃત શબ્દો "હરિ" (ભગવાન વિષ્ણુનું એક નામ) અને "દ્વાર" (દ્વારા) પરથી બનેલું છે, જેનો અર્થ થાય છે "હરિના દ્વાર". તેને ભગવાન વિષ્ણુના પવિત્ર ઘાટ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તેનો ઈતિહાસ વૈદિક યુગ જેટલો પ્રાચીન છે, અને આજે પણ તે હિંદુ ધર્મના સૌથી પવિત્ર, શક્તિશાળી અને આધ્યાત્મિક સ્થળોમાંનું એક છે. — હરિદ્વાર એ ભારતના ઉત્તરાખંડ રાજ્યના હરિદ્વાર જિલ્લામાં આવેલું એક મુખ્ય તીર્થસ્થાન છે. તેનો ઈતિહાસ ઘણો પ્રાચીન છે અને તે સંસ્કૃત કવિતા અને પુરાણોમાં પણ વાંચી શકાય છે. હરિદ્વાર નામ સંસ્કૃત શબ્દો "હરિ" (ભગવાન વિષ્ણુનું એક નામ) અને "દ્વાર" (દ્વારા) પરથી બનેલું છે, જેનો અર્થ થાય છે "હરિના દ્વાર". તેને ભગવાન વિષ્ણુના પવિત્ર ઘાટ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તેનો ઈતિહાસ વૈદિક યુગ જેટલો પ્રાચીન છે, અને આજે પણ તે હિંદુ ધર્મના સૌથી પવિત્ર, શક્તિશાળી અને આધ્યાત્મિક સ્થળોમાંનું એક છે.
1 / 9

માન્યતા છે કે ગંગાનું પવિત્ર જળ હિમાલયથી જમીન પર પ્રથમ વખત જ્યાં સમતલ મેદાનમાં પ્રવેશ કરે છે તે સ્થળ હરિદ્વાર છે. આ જગ્યા "ભગવાન હરિના દ્વાર" તરીકે માનવામાં આવી અને તેથી નામ પડ્યું હરિદ્વાર. (Credits: - Wikipedia) — માન્યતા છે કે ગંગાનું પવિત્ર જળ હિમાલયથી જમીન પર પ્રથમ વખત જ્યાં સમતલ મેદાનમાં પ્રવેશ કરે છે તે સ્થળ હરિદ્વાર છે. આ જગ્યા "ભગવાન હરિના દ્વાર" તરીકે માનવામાં આવી અને તેથી નામ પડ્યું હરિદ્વાર. (Credits: - Wikipedia)
2 / 9

અહીં “હર” શબ્દ ભગવાન શંકરને દર્શાવે છે. કેદારનાથ અને બદ્રીનાથ તરફ જતી ચારધામ યાત્રાનો આરંભ અહીંથી થાય છે. શિવભક્તો માટે હરિદ્વાર હિમાલયના દ્વાર રૂપે માનવામાં આવતા, જેના કારણે તેને હરદ્વાર પણ કહેવાય છે. (Credits: - Wikipedia) — અહીં “હર” શબ્દ ભગવાન શંકરને દર્શાવે છે. કેદારનાથ અને બદ્રીનાથ તરફ જતી ચારધામ યાત્રાનો આરંભ અહીંથી થાય છે. શિવભક્તો માટે હરિદ્વાર હિમાલયના દ્વાર રૂપે માનવામાં આવતા, જેના કારણે તેને હરદ્વાર પણ કહેવાય છે. (Credits: - Wikipedia)
3 / 9

સ્કંદ પુરાણ અને અન્ય પ્રાચીન ગ્રંથોમાં હરિદ્વારને માયાપૂરી અથવા માયાધામ તરીકે ઉલ્લેખિત કરવામાં આવ્યું છે. આ નામ અહીંની શક્તિપીઠ માયા દેવી મંદિર પરથી પડ્યું, જ્યાં દેવી સતીના હૃદય અને નાભિ ભાગ પડ્યા હતા, એવી માન્યતા છે. (Credits: - Wikipedia) — સ્કંદ પુરાણ અને અન્ય પ્રાચીન ગ્રંથોમાં હરિદ્વારને માયાપૂરી અથવા માયાધામ તરીકે ઉલ્લેખિત કરવામાં આવ્યું છે. આ નામ અહીંની શક્તિપીઠ માયા દેવી મંદિર પરથી પડ્યું, જ્યાં દેવી સતીના હૃદય અને નાભિ ભાગ પડ્યા હતા, એવી માન્યતા છે. (Credits: - Wikipedia)
4 / 9

હરિદ્વારને હિમાલયના ચાર ધાર્મિક ધામો ગંગોત્રી, યમુનોત્રી, કેદારનાથ અને બદ્રીનાથ સુધી પહોંચવાનો મુખ્ય પ્રવેશદ્વાર માનવામાં આવે છે. ઉત્તરાખંડના આ પવિત્ર યાત્રામાર્ગોની શરૂઆત હરિદ્વાર પરથી થતાં હોવાથી તેને ‘ચારધામ યાત્રાનો આરંભસ્થળ’ તરીકે વિશેષ ઓળખ મળી છે. (Credits: - Wikipedia) — હરિદ્વારને હિમાલયના ચાર ધાર્મિક ધામો ગંગોત્રી, યમુનોત્રી, કેદારનાથ અને બદ્રીનાથ સુધી પહોંચવાનો મુખ્ય પ્રવેશદ્વાર માનવામાં આવે છે. ઉત્તરાખંડના આ પવિત્ર યાત્રામાર્ગોની શરૂઆત હરિદ્વાર પરથી થતાં હોવાથી તેને ‘ચારધામ યાત્રાનો આરંભસ્થળ’ તરીકે વિશેષ ઓળખ મળી છે. (Credits: - Wikipedia)
5 / 9

હરિદ્વારનો ઉલ્લેખ ઋગ્વેદ, સ્કંદ પુરાણ, વામન પુરાણ વગેરેમાં મળે છે. ઋષિ કપિલ, ઋષિ અગસ્ત્ય અને ધ્રુવ રાજાએ અહીં તપશ્ચર્યાનું વર્ણન મળે છે. માન્યતા છે કે ભગવાન ભગીરથએ ગંગાને પૃથ્વી પર લાવવા માટે અહીં તપ કર્યું હતું અને આ સ્થાનથી ગંગાએ ભૂમિમાં પ્રવેશ કર્યો. ગંગા નદીનું પૃથ્વી પર આગમન મનુષ્ય માટે એક આશીર્વાદ માનવામાં આવે છે. હરિદ્વારથી ગંગા મોક્ષદાયિની નદી તરીકે લોકજીવનમાં પ્રવેશ કરે છે.દર વર્ષે ગંગાદશરા ઉત્સવ અહીં ખુબ ભવ્યતાથી ઉજવાય છે. (Credits: - Wikipedia) — હરિદ્વારનો ઉલ્લેખ ઋગ્વેદ, સ્કંદ પુરાણ, વામન પુરાણ વગેરેમાં મળે છે. ઋષિ કપિલ, ઋષિ અગસ્ત્ય અને ધ્રુવ રાજાએ અહીં તપશ્ચર્યાનું વર્ણન મળે છે. માન્યતા છે કે ભગવાન ભગીરથએ ગંગાને પૃથ્વી પર લાવવા માટે અહીં તપ કર્યું હતું અને આ સ્થાનથી ગંગાએ ભૂમિમાં પ્રવેશ કર્યો. ગંગા નદીનું પૃથ્વી પર આગમન મનુષ્ય માટે એક આશીર્વાદ માનવામાં આવે છે. હરિદ્વારથી ગંગા મોક્ષદાયિની નદી તરીકે લોકજીવનમાં પ્રવેશ કરે છે.દર વર્ષે ગંગાદશરા ઉત્સવ અહીં ખુબ ભવ્યતાથી ઉજવાય છે. (Credits: - Wikipedia)
6 / 9

હરિદ્વાર ચાર કુંભસ્થાનોમાંનું એક છે. 12 વર્ષે એકવાર યોજાતા કુંભ મેળામાં લાખો-કરોડો યાત્રાળુઓ અહીં ગંગાસ્નાન કરે છે. કુંભ મેળાની પરંપરા પ્રાચીન કથાઓ પ્રમાણે દેવ-અસૂર સમુદ્રમંથન સાથે જોડાયેલી છે. (Credits: - Wikipedia) — હરિદ્વાર ચાર કુંભસ્થાનોમાંનું એક છે. 12 વર્ષે એકવાર યોજાતા કુંભ મેળામાં લાખો-કરોડો યાત્રાળુઓ અહીં ગંગાસ્નાન કરે છે. કુંભ મેળાની પરંપરા પ્રાચીન કથાઓ પ્રમાણે દેવ-અસૂર સમુદ્રમંથન સાથે જોડાયેલી છે. (Credits: - Wikipedia)
7 / 9

મુગલકાળમાં હરિદ્વારને યાત્રાધામ તરીકે સુવર્ણ યુગ મળ્યો. અકબર અને શાહજહાંએ યાત્રાળુઓની સુવિધા માટે માર્ગો બનાવ્યા. અને બ્રિટિશકાળમાં ગંગા કેનાલનું નિર્માણ (1840–1854) હરિદ્વારના વિકાસમાં મહત્વપૂર્ણ હતું. બ્રિટિશ સરકારે અહીં સ્નાનકુંડ અને પુલો બનાવ્યા. (Credits: - Wikipedia) — મુગલકાળમાં હરિદ્વારને યાત્રાધામ તરીકે સુવર્ણ યુગ મળ્યો. અકબર અને શાહજહાંએ યાત્રાળુઓની સુવિધા માટે માર્ગો બનાવ્યા. અને બ્રિટિશકાળમાં ગંગા કેનાલનું નિર્માણ (1840–1854) હરિદ્વારના વિકાસમાં મહત્વપૂર્ણ હતું. બ્રિટિશ સરકારે અહીં સ્નાનકુંડ અને પુલો બનાવ્યા. (Credits: - Wikipedia)
8 / 9

હરિદ્વાર શરીર, મન અને ભાવનાથી થાકેલા લોકોનું નિવાસસ્થાન રહ્યું છે. તે વિવિધ કળાઓ, વિજ્ઞાન અને સંસ્કૃતિ શીખવા માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર પણ રહ્યું છે. આ શહેર લાંબા સમયથી આયુર્વેદિક દવાઓ અને હર્બલ ઉપચારોના એક મહાન સ્ત્રોત તરીકે સ્થાન ધરાવે છે ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia) — હરિદ્વાર શરીર, મન અને ભાવનાથી થાકેલા લોકોનું નિવાસસ્થાન રહ્યું છે. તે વિવિધ કળાઓ, વિજ્ઞાન અને સંસ્કૃતિ શીખવા માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર પણ રહ્યું છે. આ શહેર લાંબા સમયથી આયુર્વેદિક દવાઓ અને હર્બલ ઉપચારોના એક મહાન સ્ત્રોત તરીકે સ્થાન ધરાવે છે ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)
9 / 9

Tv9 ગુજરાતી પર શહેર, નામ પાછળના ઈતિહાસની જાણકારી નિયમિત પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે. તો તમારે પણ ઈતિહાસના વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

ઈતિહાસ ઉત્તરાખંડ જનરલ નોલેજ

Related Photo Gallery

લગ્ન જીવન માટે એક ઉત્તમ દિવસ છે, પૂરતા પ્રયત્નો સકારાત્મક પરિણામો આપશે

2025 માં ક્રિકેટ જગતે આ કિંમતી રત્નો ગુમાવ્યા

દારૂ વેચી કરોડો કમાય છે આ દિગ્ગજ ક્રિકેટરો

સોનાના ભાવમાં ઘટાડો, ચાંદીના ભાવમાં ઉછાળો

તારંગાના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા

વીજળીના બિલ ઘટાડવા ખુદ ભારત સરકારે જ બતાવી AI નો ઉપયોગ કરવાની રીત

પોસ્ટ ઓફિસની આ યોજનામાં 5 વર્ષ પછી મળશે 7.5 લાખ રૂપિયા

ઈન્ડિગો એરલાઇનના માલિકની સંપત્તિ કેટલી છે? જાણશો તો દંગ રહી જશો

10 ભારતીય ક્રિકેટરોએ પલાશ મુછલ સાથે આવું કર્યું

આ '3 શેર' રોકાણકારોને સારું રિટર્ન આપશે, તેવી શક્યતા

વિદેશી મોડલ સાથે યુવરાજ સિંહની જોડી બની..

તમારા Dog માટે પણ પોલિસી લેવી કેમ જરૂરી ? જાણો

Jioનો એક વર્ષની વેલિડિટી વાળો પ્લાન, જાણો ફાયદા અને કિંમત

વાસ્તુ અનુસાર ઘરના આ સ્થળોએ બાંધો રક્ષા સૂત્ર

લાંબી વેલિડિટીનો ધમાકેદાર પ્લાન, 330 દિવસ સુધી નહીં કરવું પડે રિચાર્જ

ગોળનું પાણી પીવાથી શું થાય છે? જાણો કેટલાક અદ્ભુત ફાયદા

પરફેક્ટ ટ્રાવેલ ડેસ્ટિનેશન છે ગુજરાતનો આ બીચ

હવે ટોલ પ્લાઝા પર નહીં લાગે લાંબી લાઇન! જાણો કારણ

ડાયમંડના પ્રકારો જાણો, કુદરતી તેમજ લેબગ્રોન ડાયમંડ શું છે?

આ કંપનીના શેરની પ્રાઈઝ ભવિષ્યમાં વધી શકે છે

મુકેશ અંબાણીના ઘરે કેમ રોજ બને છે 4000 રોટલી? જાણો કારણ

સુઝલોનના શેરમાં આવી શકે છે 43%નો મોટો ઉછાળો,બ્રોકરેજ ફર્મે આપ્યો સંકેત

કયા દિવસે તુલસીના પાન ન તોડવા જોઈએ? આ જાણી લેજો

ફ્રેન્ડ સર્કલમાંથી કોઈ તમને દારુ કે ડ્રગ્સનો નશો કરવા માટે દબાણ કરે છે

રણવીર સિંહને ધુરંધર માટે 50 કરોડ રૂપિયા મળ્યા?

સ્મૃતિ-પલાશની પ્રેમકહાનીનો The End ! હવે એકબીજાને કર્યા અનફોલો

સૂતા પહેલા TVને અનપ્લગ કરવું કેમ જરુરી છે? 99% લોકો નથી જાણતા હકીકત

નિફ્ટી 26,000 ની નીચે બંધ થયો, સેન્સેક્સ 720 પોઈન્ટ ઘટ્યો

અઠવાડિયાના પહેલા જ દિવસે ઘટ્યો સોનાનો ભાવ, ચાંદીના ભાવ પણ ઘટ્યા

દુનિયાના સૌથી મોટા રોકાણકાર વોરેન બફેટના પરિવાર વિશે જાણો

નાણાકીય બાબતમાં સુધારો આવશે, જીવનસાથી સાથે સમય વિતાવો

ગુજરાતની લોકપ્રિય સિંગર કિંજલ દવે સગાઈના બંધનમાં બંધાઈ

એલોન મસ્ક લાવશે 'IPO'! વૈશ્વિક બજારમાં નવા રેકોર્ડ બનશે

આ કારણોથી માર્કેટ ગરમાશે! 5 દિવસ રોકાણકારો માટે ખબૂ જ ખાસ

દારૂ સાથે સૌથી બેસ્ટ ચખણું કયું? તમે નહીં જાણતા હોવ..

ડર્યા વિના રોકાણ કરો: આ 3 સ્ટોક્સ તમને કરોડપતિ બનાવી શકે છે!

116 વર્ષ જૂના એન્જિન પર દોડતી ભારતની સૌથી ધીમી ટ્રેન

ફ્રીજમાં દરવાજાના ખાનામાં આ ચીજ ન રાખો, ઝેરી બની શકે છે

અહીં સ્ત્રીઓ કલાકના હિસાબે ભાડે લઈ રહી છે પુરુ

તમારું ઘર ટોલ પ્લાઝાથી આટલું નજીક હોય તો નહીં ભરવો પડે ટો

ઘોડાની નાળ લગાવતા પહેલાં જાણો વાસ્તુ નિયમો

100 રુપિયાથી પણ ઓછી કિંમતમાં મળી રહ્યા Jioના આ પ્લાન, જાણો ફાયદા

200 રુપિયાથી પણ ઓછી કિંમતનો BSNL લાવ્યું ધમાકેદાર પ્લાન

દમદાર કમાણી કરાવશે આ 4 શેર, એક્સપર્ટે કહ્યું ખરીદી લો

આ દિવસે ભૂલથી પણ કોઈને ઉધાર ના આપતા પૈસા, નહીં તો દેવાદાર થઈ જશો

ચેતી જજો! ચા સાથે બિસ્કિટ ખાવું તે રિસ્કી છે

નોટબંધી કોણ કરે છે? જૂની નોટો રાતોરાત કેવી રીતે બંધ થાય છે

સવારે આ વસ્તુઓ હાથમાંથી પડે તો તે દુર્ભાગ્ય તરફ દોરે છે

17 વર્ષ બાદ બંધ થવા જઈ રહ્યો છે 'તારક મહેતા'શો? અસિત મોદીએ તોડી ચુપ્પી

અભિષેક શર્માએ T20 ક્રિકેટમાં ઇતિહાસ રચ્યો

Web Stories View more

વિદેશી મોડલ સાથે બની યુવરાજ સિંહની જોડી, હરભજને કરી આવી કોમેન્ટ

સૂર્યા પાસે T20 શ્રેણીમાં ઈતિહાસ રચવાની તક

દિયા મિર્ઝાનો પરિવાર જુઓ

ટોયલેટમાં બે ફ્લશ બટન કેમ હોય છે, તમે જાણો છો..?

કૂકરમાં રાંધેલા શક્કરિયાનો સ્વાદ શેકેલા હોય તેવો જ આવશે, જુઓ રીત

કિંજલ દવેના પરિવારમાં કોણ કોણ છે જુઓ ફોટો

Latest News View more

લગ્ન જીવન માટે એક ઉત્તમ દિવસ છે, પૂરતા પ્રયત્નો સકારાત્મક પરિણામો આપશે

IND vs SA: પહેલી T20 માં કેવી હશે બંને ટીમ પ્લેઈંગ 11 ?

2025 માં ક્રિકેટ જગતે આ કિંમતી રત્નો ગુમાવ્યા

વિરાટ કોહલી વેચવા જઈ રહ્યો છે આ ખાસ વસ્તુ

19 વિકેટ લઈ વરસાવ્યો કહેર, જાણો કોણ છે નાથુ લાલનો દીકરો અશોક શર્મા?

Latest Videos View more

સુરતના ખેડૂતોને પાક નુકસાનીની સહાયની કરાઈ ચુકવણી

સુરેન્દ્રનગરના MLA પ્રકાશ વરમોરાએ વિવાદી નિવેદન પર કર્યો આ ખૂલાસો

કંડલાના મીઠા પોર્ટ પર મેગા ડિમોલિશન, ₹250 કરોડની જમીન ખુલ્લી કરાઈ

ભ્રષ્ટાચારના આક્ષેપ સાથેનો વધુ એક પત્ર મળ્યો હોવાનો મનસુખ વસાવાનો દાવો

અમદાવાદ વિમાન દુર્ઘટના: પીડિતોના વકીલે AAIB તપાસ પર સવાલ ઉઠાવ્યા

ઈન્ડિગોને લઈને અમદાવાદ એરપોર્ટે મુસાફરો માટે જાહેર કરી એડવાઈઝરી

BJP-AAPના નેતાઓ આચરે છે વ્યાપક ભ્રષ્ટાચાર, સાંસદને મળ્યો નનામો પત્ર

ઈન્ડિગો સંકટ વચ્ચે અમદાવાદમાં ફસાયા આસામના મુસાફરો, જુઓ-Video

રાઇડ્સમાં મોટી બેદરકારી! ચકડોળમાં 6 લોકો 20 મિનિટ હવામાં લટક્યા

ગુજરાતમાં ગાત્રો થીજવતી ઠંડીની આગાહી

ફોટો સ્ટોરી

રીલ્સ

શેરબજાર

વીડિયોઝ