AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

કાનુની સવાલ: બાળકના સ્કૂલ બેગનું વજન કેટલું હોવું જોઈએ, જો વધારે હોય તો ક્યા ફરિયાદ કરી શકાય?

કાનુની સવાલ: આ નિયમોનો મુખ્ય હેતુ છે બાળકોના આરોગ્યનું રક્ષણ. ભારે બેગ લાંબા ગાળે બાળકોની હાડકાં અને પેશીઓ પર પ્રતિકૂળ અસર કરે છે, જેના કારણે વૃદ્ધિમાં અવરોધ, સ્કોલિયોસિસ અને માનસિક થાક જેવી સમસ્યાઓ સર્જાય છે.

| Updated on: Aug 13, 2025 | 10:00 AM
Share
કાનુની સવાલ: બાળકોનો સ્કૂલ બેગ ઘણી વાર એટલો ભારે હોય છે કે તે તેમના ખભા, પીઠ અને ગળા પર અતિરિક્ત દબાણ કરે છે. આથી અનેક બાળકોને નાના વયે જ પીઠના દુખાવા, ગળાના તણાવ અને ઊભી કાયા (posture) સંબંધિત સમસ્યાઓ થવા લાગે છે. આ સમસ્યાને ગંભીરતાથી લઈ, ભારત સરકાર અને શિક્ષણ બોર્ડોએ સ્કૂલ બેગના વજન અંગે માર્ગદર્શિકા નક્કી કરી છે.

કાનુની સવાલ: બાળકોનો સ્કૂલ બેગ ઘણી વાર એટલો ભારે હોય છે કે તે તેમના ખભા, પીઠ અને ગળા પર અતિરિક્ત દબાણ કરે છે. આથી અનેક બાળકોને નાના વયે જ પીઠના દુખાવા, ગળાના તણાવ અને ઊભી કાયા (posture) સંબંધિત સમસ્યાઓ થવા લાગે છે. આ સમસ્યાને ગંભીરતાથી લઈ, ભારત સરકાર અને શિક્ષણ બોર્ડોએ સ્કૂલ બેગના વજન અંગે માર્ગદર્શિકા નક્કી કરી છે.

1 / 8
કાયદો અને ગાઈડલાઈન શું કહે છે?: કેન્દ્ર સરકારના શિક્ષણ મંત્રાલયે CBSE અને અન્ય રાજ્ય શિક્ષણ બોર્ડની ભલામણો અનુસાર બાળકના શરીરના વજનના 10% થી વધુ બેગનું વજન ન હોવું જોઈએ એવો નિયમ મૂક્યો છે. ઉદાહરણ તરીકે – જો બાળકનું વજન 30 કિલો છે તો તેના બેગનું વજન 3 કિલોથી વધુ ન હોવું જોઈએ.

કાયદો અને ગાઈડલાઈન શું કહે છે?: કેન્દ્ર સરકારના શિક્ષણ મંત્રાલયે CBSE અને અન્ય રાજ્ય શિક્ષણ બોર્ડની ભલામણો અનુસાર બાળકના શરીરના વજનના 10% થી વધુ બેગનું વજન ન હોવું જોઈએ એવો નિયમ મૂક્યો છે. ઉદાહરણ તરીકે – જો બાળકનું વજન 30 કિલો છે તો તેના બેગનું વજન 3 કિલોથી વધુ ન હોવું જોઈએ.

2 / 8
2018માં HRD મંત્રાલયે તમામ રાજ્યોને પરિપત્ર મોકલી, સ્કૂલ બેગ હલકા કરવા માટે સ્પષ્ટ સૂચનો આપ્યા: 1લી અને 2જી ધોરણમાં હોમવર્ક પર પ્રતિબંધ. બેગનું વજન 1લી થી 2જી ધોરણમાં 1.5 કિલો, 3થી 5મા ધોરણમાં 2-3 કિલો, 6થી 8મા ધોરણમાં 4 કિલો અને 9-10મા ધોરણમાં 5 કિલોથી વધુ ન હોવું જોઈએ. ડિજિટલ લર્નિંગ, વિકેન્ડ હોમવર્કમાં છૂટછાટ જેવી બાબતોને પ્રોત્સાહન.

2018માં HRD મંત્રાલયે તમામ રાજ્યોને પરિપત્ર મોકલી, સ્કૂલ બેગ હલકા કરવા માટે સ્પષ્ટ સૂચનો આપ્યા: 1લી અને 2જી ધોરણમાં હોમવર્ક પર પ્રતિબંધ. બેગનું વજન 1લી થી 2જી ધોરણમાં 1.5 કિલો, 3થી 5મા ધોરણમાં 2-3 કિલો, 6થી 8મા ધોરણમાં 4 કિલો અને 9-10મા ધોરણમાં 5 કિલોથી વધુ ન હોવું જોઈએ. ડિજિટલ લર્નિંગ, વિકેન્ડ હોમવર્કમાં છૂટછાટ જેવી બાબતોને પ્રોત્સાહન.

3 / 8
કાયદાની પાછળનો હેતુ: આ નિયમોનો મુખ્ય હેતુ છે બાળકોના આરોગ્યનું રક્ષણ. ભારે બેગ લાંબા ગાળે બાળકોની હાડકાં અને પેશીઓ પર પ્રતિકૂળ અસર કરે છે, જેના કારણે વૃદ્ધિમાં અવરોધ, સ્કોલિયોસિસ અને માનસિક થાક જેવી સમસ્યાઓ સર્જાય છે.

કાયદાની પાછળનો હેતુ: આ નિયમોનો મુખ્ય હેતુ છે બાળકોના આરોગ્યનું રક્ષણ. ભારે બેગ લાંબા ગાળે બાળકોની હાડકાં અને પેશીઓ પર પ્રતિકૂળ અસર કરે છે, જેના કારણે વૃદ્ધિમાં અવરોધ, સ્કોલિયોસિસ અને માનસિક થાક જેવી સમસ્યાઓ સર્જાય છે.

4 / 8
સ્કૂલ અને માતા-પિતાની જવાબદારી: સ્કૂલની જવાબદારી એ છે કે પાઠ્યપુસ્તકોનું વજન ઘટાડવું, ડે-ટાઈમ સ્ટોરેજ લોકર આપવું અને સમયપત્રક એવી રીતે બનાવવું કે દરરોજ ઓછા પુસ્તકો લાવવા પડે. માતા-પિતાની ફરજ એ બને છે કે બાળકોના બેગનું રોજ ચકાસવું, જરૂરી ન હોય તે વસ્તુઓ કાઢી નાખવી અને બેગમાં પાણીની બોટલ કે અન્ય વસ્તુઓ હળવી રાખવી.

સ્કૂલ અને માતા-પિતાની જવાબદારી: સ્કૂલની જવાબદારી એ છે કે પાઠ્યપુસ્તકોનું વજન ઘટાડવું, ડે-ટાઈમ સ્ટોરેજ લોકર આપવું અને સમયપત્રક એવી રીતે બનાવવું કે દરરોજ ઓછા પુસ્તકો લાવવા પડે. માતા-પિતાની ફરજ એ બને છે કે બાળકોના બેગનું રોજ ચકાસવું, જરૂરી ન હોય તે વસ્તુઓ કાઢી નાખવી અને બેગમાં પાણીની બોટલ કે અન્ય વસ્તુઓ હળવી રાખવી.

5 / 8
નિયમનો ભંગ થાય તો શું?: જો સ્કૂલ CBSE અથવા રાજ્ય સરકારની ગાઈડલાઈન્સનું પાલન ન કરે, તો માતા-પિતા જિલ્લા શિક્ષણ અધિકારી પાસે ફરિયાદ કરી શકે છે. ઘણા રાજ્યોમાં આ નિયમનું પાલન ન કરવા બદલ સ્કૂલોને નોટિસ પણ આપવામાં આવી છે.

નિયમનો ભંગ થાય તો શું?: જો સ્કૂલ CBSE અથવા રાજ્ય સરકારની ગાઈડલાઈન્સનું પાલન ન કરે, તો માતા-પિતા જિલ્લા શિક્ષણ અધિકારી પાસે ફરિયાદ કરી શકે છે. ઘણા રાજ્યોમાં આ નિયમનું પાલન ન કરવા બદલ સ્કૂલોને નોટિસ પણ આપવામાં આવી છે.

6 / 8
તમારા બાળકના આરોગ્ય માટે સ્કૂલ બેગનું વજન નિયંત્રિત રાખવું જરૂરી છે. કાયદો પણ આ બાબતને ગંભીરતાથી લે છે અને સ્પષ્ટ મર્યાદા નક્કી કરે છે. યાદ રાખો – હળવું બેગ, હળવું મન અને સ્વસ્થ ભવિષ્ય.

તમારા બાળકના આરોગ્ય માટે સ્કૂલ બેગનું વજન નિયંત્રિત રાખવું જરૂરી છે. કાયદો પણ આ બાબતને ગંભીરતાથી લે છે અને સ્પષ્ટ મર્યાદા નક્કી કરે છે. યાદ રાખો – હળવું બેગ, હળવું મન અને સ્વસ્થ ભવિષ્ય.

7 / 8
(Disclaimer: જો તમારી પાસે કોઈ ચોક્કસ કેસ હોય તો કાનૂની નિષ્ણાત (વકીલ) ની સલાહ લેવી સલાહભર્યું છે. અહીં આપેલી માહિતી ફક્ત કોર્ટના નિર્ણયો અને કલમોને આધારે આપવામાં આવી છે. તમારે કોઈ કેસ માટે જાણવું હોય તો યોગ્ય વકીલની સલાહ લઈ શકો છો.)(All Image Symbolic)

(Disclaimer: જો તમારી પાસે કોઈ ચોક્કસ કેસ હોય તો કાનૂની નિષ્ણાત (વકીલ) ની સલાહ લેવી સલાહભર્યું છે. અહીં આપેલી માહિતી ફક્ત કોર્ટના નિર્ણયો અને કલમોને આધારે આપવામાં આવી છે. તમારે કોઈ કેસ માટે જાણવું હોય તો યોગ્ય વકીલની સલાહ લઈ શકો છો.)(All Image Symbolic)

8 / 8

કાનૂની સલાહ લેવા માટે વકીલો પહેલા હકીકતોનું વિશ્લેષણ કરે છે અને પછી બીજી વ્યક્તિને કહે છે કે કયા ક્રમમાં શું કરવું. કાનુની સલાહ લેવા માટે તમે વકીલનો સંપર્ક કરી શકો છો. તમે નિષ્ણાત અથવા વ્યાવસાયિક સલાહકારનો સંપર્ક કરી શકો છો. તમે ઓનલાઈન કાનૂની સલાહ સેવાઓનો લાભ લઈ શકો છો. તમે રાષ્ટ્રીય કાનૂની સેવા સત્તામંડળ (NALSA) નો પણ સંપર્ક કરી શકો છો. લીગલ એડવાઈઝની સ્ટોરી વાંચવા માટે  અહીં ક્લિક કરો.

સુરતમાં ACBની મોટી કાર્યવાહી: લાંચ લેતા PI તેમજ વકીલ ઝડપાયા
સુરતમાં ACBની મોટી કાર્યવાહી: લાંચ લેતા PI તેમજ વકીલ ઝડપાયા
ગાંધીનગરમાં ગેરકાયદે દરગાહ પર ચાલ્યુ તંત્રનું બુલડોઝર- Video
ગાંધીનગરમાં ગેરકાયદે દરગાહ પર ચાલ્યુ તંત્રનું બુલડોઝર- Video
પોરબંદરમાં સતત ત્રીજા દિવસે ડિમોલિશન ડ્રાઈવ, લારી-ગલ્લા ધારકો પર તવાઈ
પોરબંદરમાં સતત ત્રીજા દિવસે ડિમોલિશન ડ્રાઈવ, લારી-ગલ્લા ધારકો પર તવાઈ
માંડવી બીચ પર ડોલ્ફિનનું આ આગમન, પ્રવાસીઓએ દ્રશ્યો કેમેરામાં કર્યા કેદ
માંડવી બીચ પર ડોલ્ફિનનું આ આગમન, પ્રવાસીઓએ દ્રશ્યો કેમેરામાં કર્યા કેદ
સૌરાષ્ટ્રના ખેડૂતોને ડુંગળીના પોષણક્ષણ ભાવ ન મળતા પારાવાર નુકસાન-VIDEO
સૌરાષ્ટ્રના ખેડૂતોને ડુંગળીના પોષણક્ષણ ભાવ ન મળતા પારાવાર નુકસાન-VIDEO
અંબાલાલ પટેલની આગાહી: ગુજરાતના વાતાવરણમાં આવશે પલટો, પડશે આકરી ઠંડી
અંબાલાલ પટેલની આગાહી: ગુજરાતના વાતાવરણમાં આવશે પલટો, પડશે આકરી ઠંડી
વડોદરા જિલ્લા કલેક્ટર કચેરીને બોંબથી ઉડાવી દેવાની ધમકી
વડોદરા જિલ્લા કલેક્ટર કચેરીને બોંબથી ઉડાવી દેવાની ધમકી
આ 5 રાશિના જાતકો માટે આજનો દિવસ છે અત્યંત ભાગ્યશાળી, જુઓ Video
આ 5 રાશિના જાતકો માટે આજનો દિવસ છે અત્યંત ભાગ્યશાળી, જુઓ Video
નર્મદા પરિક્રમાવાસીઓની સલામતી માટે તંત્ર દોડ્યું થયું
નર્મદા પરિક્રમાવાસીઓની સલામતી માટે તંત્ર દોડ્યું થયું
સુરત સહીત અમદાવાદમાં પણ પ્રતિબંધિત ગોગો પેપર સામે મોટી કાર્યવાહી
સુરત સહીત અમદાવાદમાં પણ પ્રતિબંધિત ગોગો પેપર સામે મોટી કાર્યવાહી
g clip-path="url(#clip0_868_265)">