Success Story: હાઈબ્રિડ બિયારણ છોડી પરંપરાગત ખેતી તરફ વળી રહ્યા છે આ દેશના ખેડૂતો
અહીંના ખેડૂતોએ વધુ ઉપજ મેળવવા માટે રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું. ત્યારથી અહીંની ખેતીની હાલત એવી થઈ ગઈ છે કે રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશકોના ઉપયોગ વિના અહીં ખેતી શક્ય દેખાતી નથી.
ભારતની સાથે સાથે સમગ્ર વિશ્વના ઘણા દેશો ફરીથી પરંપરાગત ખેતી (Traditional Farming) તરફ પાછા ફરી રહ્યા છે. નેપાળમાં પણ ખેડૂતો (Nepal Farmers) હવે જૂની પદ્ધતિ અપનાવી રહ્યા છે. હકીકતમાં 2004 થી અહીં નેપાળમાં ખેડૂતોને મોન્સેન્ટો દ્વારા હાઈબ્રિડ બીજ આપવામાં આવ્યા હતા. તમામ બિયારણ ભારત અને ચીનની કંપનીઓ પાસેથી સપ્લાય કરવામાં આવ્યા હતા. આ પછી અહીંના ખેડૂતોએ વધુ ઉપજ મેળવવા માટે રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું. ત્યારથી નેપાળમાં ખેતીની હાલત એવી થઈ ગઈ છે કે રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશકોના ઉપયોગ વિના અહીં ખેતી શક્ય દેખાતી નથી.
પરંતુ હવે નેપાળમાં ખેડૂતોની પ્રાથમિકતા બદલાઈ રહી છે. નેપાળમાં વર્ષ 2011માં હાઈબ્રિડ બિયારણ પર સબસિડીના નામે ઘણો હંગામો થયો હતો. વિરોધ કરી રહેલા ખેડૂતોમાં કાવરેપાલચોકના ખેડૂતો પણ સામેલ હતા. ત્યારથી ખેડૂતો ધીમે ધીમે ઓર્ગેનિક ખેતી તરફ આગળ વધી રહ્યા છે. અહીં ઓર્ગેનિક પાકના ગ્રાહકોની માગ પણ વધી રહી છે. જો કે અત્યાર સુધી ખેડૂતોએ હાઇબ્રિડ સ્ટ્રેન બિયારણનો ઉપયોગ કરવાનું બંધ કર્યું નથી.
મજબૂરીમાં ખેડૂતો રાસાયણિક ખાતર અને જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરે છે
કાવરેપાલુંચોકમાં બટાકાના છોડ પર જંતુનાશક દવાનો છંટકાવ કરી રહેલા ખેડૂત રામ શ્રેષ્ઠ મોંગાબેના જણાવ્યા મુજબ હું જાણું છું કે તેનો ઉપયોગ કરવો ખરાબ છે, પરંતુ જો તે ખેતરમાં છંટકાવ નહીં કરે તો બટાકા નહીં થાય. ત્યારે એક મહિલા ખેડૂત કરુંગા તમંગ કહે છે કે સ્થાનિક બજારમાં ખરીદદારો વારંવાર પૂછે છે કે તે જે ફૂલકોબી વેચે છે તે ઓર્ગેનિક છે કે નહીં.
કરૂંગા તમંગ કહે છે કે તેના વિસ્તારના મોટાભાગના ખેડૂતો રાસાયણિક જંતુનાશકો અને ખાતરોનો ઉપયોગ બંધ કરી રહ્યા છે અને સજીવ ખેતી અપનાવી રહ્યા છે. પરંતુ ત્યાંના ખેડૂતો હજુ પણ હાઇબ્રિડ બિયારણનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે.
ચોખાની 4,300 પ્રજાતિઓ નાશ પામી છે
તેણી કહે છે કે સ્થાનિક કોબીજને તૈયાર થતાં પાંચથી સાત મહિનાનો સમય લાગે છે, પરંતુ તેના કરતા ઓછા સમયમાં હાઈબ્રીડ બિયારણ તૈયાર થાય છે, કોબીજનું કદ પણ મોટું છે. આ વિસ્તારમાં હવે કોઈ સ્થાનિક ફૂલકોબીના બીજ ઉગાડતું નથી. ફૂલકોબી એકમાત્ર એવો પાક નથી કે જ્યાં સંકર બીજના ઉપયોગ દ્વારા સ્થાનિક જાતોને બદલવામાં આવી હોય.
1990ના દાયકા સુધી નેપાળ બીજની નિકાસ કરતો દેશ હતો, જેના ખેડૂતો એકલા ચોખાની 4,300 જાતો સહિત પ્રાચીન મૂળ બીજની સંપત્તિ પર આધાર રાખતા હતા. ત્યારથી આમાંની ઘણી જાતો ખોવાઈ ગઈ છે અને આજે નેપાળ તેના શાકભાજીના 90 ટકા બીજની આયાત કરે છે. કાઠમંડુ પોસ્ટના એક લેખ મુજબ લગભગ ત્રીજા ભાગમાં મકાઈના બીજ અને 15 ટકા ચોખાના બીજનો સમાવેશ થાય છે.
ખાદ્ય સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવી જરૂરી છે
સંકર બીજ સૌપ્રથમ 1980ના દાયકાની શરૂઆતમાં નેપાળમાં આવ્યા, જ્યારે દેશની વસ્તી આજે છે, તેનાથી અડધી હતી. નેપાળના હાઈબ્રિડ અને જીએમઓ બીજના વધતા ઉપયોગના સમર્થકો કહે છે કે ખેતી માટે જમીનના સંસાધનો પર દબાણ ઘટાડીને વધતી વસ્તી માટે ખોરાકનો પુરવઠો સુનિશ્ચિત કરવા માટે ઉચ્ચ ઉપજ મહત્વપૂર્ણ છે.
નેપાળમાં વસ્તી 30 મિલિયનની નજીક પહોંચી રહી છે અને વાર્ષિક આશરે 2 ટકાના દરે વધી રહી છે. આ શહેરીકરણ અને જમીનની વધતી કિંમતો સાથે ખેડૂતોને તેમના ઉત્પાદનને વધારવા માટે હાઈબ્રિડ બીજનો ઉપયોગ કરવા મજબૂર કરે છે.
આ પણ વાંચો: Agriculture Drone: કૃષિ ડ્રોનથી કેવી રીતે થાય છે જંતુનાશક દવાનો છંટકાવ અને કેવી રીતે કરે છે કામ, જુઓ વીડિયો
આ પણ વાંચો: અહીં WhatsApp પર હાર્ટ ઈમોજી મોકલવા પર થઈ શકે છે જેલ અને 20 લાખનો દંડ, જાણો સમગ્ર બાબત
