AQI

Sign In

Subscribe Whatsapp Channel

તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

History of city name : ઇન્દોરના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા

ઈન્દોર મધ્ય પ્રદેશનું એક અગત્યનું શહેર છે, જેને રાજ્યનું મુખ્ય વાણિજ્ય કેન્દ્ર ગણવામાં આવે છે. ભોપાલ, જે રાજ્યની રાજધાની છે, તેનાથી આશરે 190 કિમી દૂર આવેલું છે. સ્વચ્છતા અભિયાનમાં ઈન્દોરે અનોખી સિદ્ધિ હાંસલ કરી છે અને સતત 8 વર્ષ સુધી ભારતનું સૌથી સ્વચ્છ શહેર તરીકે માન્યતા મેળવી છે. ઉપરાંત, મધ્ય ભારતનું સૌથી મોટું શૈક્ષણિક કેન્દ્ર પણ ઈન્દોર જ માનવામાં આવે છે.

Ashvin Patel | Updated on: Aug 27, 2025 | 7:14 PM

ગુપ્તકાલીન શિલાલેખોમાં ઈન્દોરને "ઇન્દ્રપુરા" તરીકે ઓળખવામાં આવતું હતું. માન્યતા મુજબ, આ શહેરનું નામ અહીં આવેલા ઇન્દ્રેશ્વર મહાદેવ મંદિરમાંથી પ્રેરિત છે, જ્યાં ભગવાન શિવની આરાધના કરવામાં આવે છે. લોકવાયકા પ્રમાણે દેવરાજ ઇન્દ્રે આ સ્થળે તપસ્યા કરી હતી અને ઋષિ સ્વામી ઇન્દ્રપુરીને મંદિર સ્થાપન માટે પ્રેરિત કર્યા હતા. સમય જતાં, મરાઠા શાસક હોલકર વંશના તુકોજીરાવ હોલકરે આ મંદિરમાં જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યો. ઐતિહાસિક દસ્તાવેજો મુજબ ઈન્દોરને અગાઉ "ઇન્દુર" નામથી પણ ઓળખવામાં આવતું હતું. (Credits: - Wikipedia) — ગુપ્તકાલીન શિલાલેખોમાં ઈન્દોરને "ઇન્દ્રપુરા" તરીકે ઓળખવામાં આવતું હતું. માન્યતા મુજબ, આ શહેરનું નામ અહીં આવેલા ઇન્દ્રેશ્વર મહાદેવ મંદિરમાંથી પ્રેરિત છે, જ્યાં ભગવાન શિવની આરાધના કરવામાં આવે છે. લોકવાયકા પ્રમાણે દેવરાજ ઇન્દ્રે આ સ્થળે તપસ્યા કરી હતી અને ઋષિ સ્વામી ઇન્દ્રપુરીને મંદિર સ્થાપન માટે પ્રેરિત કર્યા હતા. સમય જતાં, મરાઠા શાસક હોલકર વંશના તુકોજીરાવ હોલકરે આ મંદિરમાં જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યો. ઐતિહાસિક દસ્તાવેજો મુજબ ઈન્દોરને અગાઉ "ઇન્દુર" નામથી પણ ઓળખવામાં આવતું હતું. (Credits: - Wikipedia)
1 / 6

ગુપ્ત સામ્રાજ્યકાળના શિલાલેખોમાં ઈન્દોરનો ઉલ્લેખ "ઇન્દ્રપુરા" તરીકે કરવામાં આવ્યો છે. ઈ.સ. 146 ગુપ્ત યુગ (સન 465)ના કોપર પ્લેટ શિલાલેખમાં આ નગરનો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. તે સમયના દસ્તાવેજોમાં જણાવાયું છે કે ઇન્દ્રપુરા તે સમયે તેના સૂર્ય મંદિર માટે પ્રસિદ્ધ હતું. ઈ.સ. 464-65 દરમિયાન ગુપ્ત વંશના રાજા સ્કંદગુપ્તે આ મંદિરની નિરંતર સંભાળ માટે દાન આપ્યું હતું. આ પ્રસિદ્ધ સૂર્ય મંદિરનું નિર્માણ શહેરના બે વેપારીઓ અચલવર્મન અને ભૃકુન્ઠસિંહ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. (Credits: - Wikipedia) — ગુપ્ત સામ્રાજ્યકાળના શિલાલેખોમાં ઈન્દોરનો ઉલ્લેખ "ઇન્દ્રપુરા" તરીકે કરવામાં આવ્યો છે. ઈ.સ. 146 ગુપ્ત યુગ (સન 465)ના કોપર પ્લેટ શિલાલેખમાં આ નગરનો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. તે સમયના દસ્તાવેજોમાં જણાવાયું છે કે ઇન્દ્રપુરા તે સમયે તેના સૂર્ય મંદિર માટે પ્રસિદ્ધ હતું. ઈ.સ. 464-65 દરમિયાન ગુપ્ત વંશના રાજા સ્કંદગુપ્તે આ મંદિરની નિરંતર સંભાળ માટે દાન આપ્યું હતું. આ પ્રસિદ્ધ સૂર્ય મંદિરનું નિર્માણ શહેરના બે વેપારીઓ અચલવર્મન અને ભૃકુન્ઠસિંહ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. (Credits: - Wikipedia)
2 / 6

સન 1715માં મરાઠા સેનાએ આ વિસ્તાર પર આક્રમણ કર્યું અને કમ્પેલ ખાતેના મુઘલ અધિકારી પાસેથી કરની માંગણી કરી. આ દબાણને કારણે અધિકારી ઉજ્જૈન ભાગી ગયા, જ્યારે સ્થાનિક જમીનદારો મરાઠાઓને કર ચુકવવા તૈયાર થયા. તે સમયે મુખ્ય જમીનદાર નંદલાલ ચૌધરીએ મરાઠાઓને અંદાજે 25,000 રૂપિયાનો કર આપ્યો હતો. બાદમાં, માલવાના મુઘલ સુબેદાર જયસિંહ બીજા 8 મે 1715ના રોજ કમ્પેલ પહોંચ્યા અને ગામ નજીક થયેલા યુદ્ધમાં મરાઠાઓને પરાજિત કર્યા. જોકે, શરૂઆતના વિજય પછી પણ મરાઠાઓએ હાર ન માની. 1716ની શરૂઆતમાં તેઓ ફરી પાછા આવ્યા, 1717માં કમ્પેલ પર ફરી હુમલો કર્યો, અને માર્ચ 1718માં સંતાજી ભોંસલેના નેતૃત્વ હેઠળ એક વધુ મોટું આક્રમણ કર્યું. પરંતુ આ વખતે તેમનો પ્રયાસ નિષ્ફળ રહ્યો. (Credits: - Wikipedia) — સન 1715માં મરાઠા સેનાએ આ વિસ્તાર પર આક્રમણ કર્યું અને કમ્પેલ ખાતેના મુઘલ અધિકારી પાસેથી કરની માંગણી કરી. આ દબાણને કારણે અધિકારી ઉજ્જૈન ભાગી ગયા, જ્યારે સ્થાનિક જમીનદારો મરાઠાઓને કર ચુકવવા તૈયાર થયા. તે સમયે મુખ્ય જમીનદાર નંદલાલ ચૌધરીએ મરાઠાઓને અંદાજે 25,000 રૂપિયાનો કર આપ્યો હતો. બાદમાં, માલવાના મુઘલ સુબેદાર જયસિંહ બીજા 8 મે 1715ના રોજ કમ્પેલ પહોંચ્યા અને ગામ નજીક થયેલા યુદ્ધમાં મરાઠાઓને પરાજિત કર્યા. જોકે, શરૂઆતના વિજય પછી પણ મરાઠાઓએ હાર ન માની. 1716ની શરૂઆતમાં તેઓ ફરી પાછા આવ્યા, 1717માં કમ્પેલ પર ફરી હુમલો કર્યો, અને માર્ચ 1718માં સંતાજી ભોંસલેના નેતૃત્વ હેઠળ એક વધુ મોટું આક્રમણ કર્યું. પરંતુ આ વખતે તેમનો પ્રયાસ નિષ્ફળ રહ્યો. (Credits: - Wikipedia)
3 / 6

સન 1733માં પેશ્વાએ 28 અને અડધા પરગણાને એકત્ર કરીને મલ્હારરાવ હોલકરને સોંપ્યા. તેમના સમયમાં આ પરગણાનું મુખ્ય મથક ફરીથી કમ્પેલમાં સ્થપાયું. મલ્હારરાવના અવસાન બાદ, તેમની પુત્રવધૂ અહિલ્યાબાઈ હોલકરે 1766માં મુખ્ય મથક ઇન્દોર ખસેડ્યું અને કમ્પેલ તાલુકાનું નામ બદલીને ઇન્દોર તાલુકામાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવ્યું. ત્યારબાદ 1767માં અહિલ્યાબાઈ હોલકરે રાજધાની મહેશ્વર ખસેડી, છતાં ઇન્દોર વેપાર અને સૈનિક પ્રવૃત્તિઓ માટે મહત્વનું કેન્દ્ર બન્યું રહ્યું. — સન 1733માં પેશ્વાએ 28 અને અડધા પરગણાને એકત્ર કરીને મલ્હારરાવ હોલકરને સોંપ્યા. તેમના સમયમાં આ પરગણાનું મુખ્ય મથક ફરીથી કમ્પેલમાં સ્થપાયું. મલ્હારરાવના અવસાન બાદ, તેમની પુત્રવધૂ અહિલ્યાબાઈ હોલકરે 1766માં મુખ્ય મથક ઇન્દોર ખસેડ્યું અને કમ્પેલ તાલુકાનું નામ બદલીને ઇન્દોર તાલુકામાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવ્યું. ત્યારબાદ 1767માં અહિલ્યાબાઈ હોલકરે રાજધાની મહેશ્વર ખસેડી, છતાં ઇન્દોર વેપાર અને સૈનિક પ્રવૃત્તિઓ માટે મહત્વનું કેન્દ્ર બન્યું રહ્યું.
4 / 6

1818માં ત્રીજા અંગ્રેજ-મરાઠા યુદ્ધ પછી, ઇન્દોર બ્રિટિશ સંરક્ષણ હેઠળ આવ્યું. હોલકરો પાસે આંતરિક શાસનનો અધિકાર રહ્યો, પરંતુ વિદેશ નીતિ અને સૈન્ય બ્રિટિશના કબજામાં હતું. ઇન્દોરમાં બ્રિટિશ સમયગાળા દરમિયાન આધુનિક પ્રશાસન, રેલવે અને ન્યાયવ્યવસ્થા વિકસાવી. (Credits: - Wikipedia) — 1818માં ત્રીજા અંગ્રેજ-મરાઠા યુદ્ધ પછી, ઇન્દોર બ્રિટિશ સંરક્ષણ હેઠળ આવ્યું. હોલકરો પાસે આંતરિક શાસનનો અધિકાર રહ્યો, પરંતુ વિદેશ નીતિ અને સૈન્ય બ્રિટિશના કબજામાં હતું. ઇન્દોરમાં બ્રિટિશ સમયગાળા દરમિયાન આધુનિક પ્રશાસન, રેલવે અને ન્યાયવ્યવસ્થા વિકસાવી. (Credits: - Wikipedia)
5 / 6

ભારતને 1947માં સ્વતંત્રતા મળ્યા પછી હોલકર રાજ્ય સહિત આસપાસના અન્ય રજવાડાઓ ભારતીય સંઘ સાથે જોડાયા. ત્યારબાદ 1 નવેમ્બર 1956ના રોજ મધ્ય ભારતનું મધ્ય પ્રદેશમાં વિલિનીકરણ થયું, જેના પરિણામે ઇન્દોર પણ આ રાજ્યનો હિસ્સો બની ગયું. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia) — ભારતને 1947માં સ્વતંત્રતા મળ્યા પછી હોલકર રાજ્ય સહિત આસપાસના અન્ય રજવાડાઓ ભારતીય સંઘ સાથે જોડાયા. ત્યારબાદ 1 નવેમ્બર 1956ના રોજ મધ્ય ભારતનું મધ્ય પ્રદેશમાં વિલિનીકરણ થયું, જેના પરિણામે ઇન્દોર પણ આ રાજ્યનો હિસ્સો બની ગયું. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)
6 / 6

Tv9 ગુજરાતી પર શહેર, નામ પાછળના ઈતિહાસની જાણકારી નિયમિત પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે. તો તમારે પણ ઈતિહાસના વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

ઈતિહાસ જનરલ નોલેજ મધ્ય પ્રદેશ

Related Photo Gallery

સતત ઘટાડા બાદ આજે સોનાના ભાવમાં વધારો, જાણો 22 અને 24 કેરેટની કિંમત

જાહેર સ્થળોએ પરવાનગી વગર રીલ-વીડિયો બનાવવા ગેરકાયદેસર છે, નિયમો જાણો

રિયલ લાઈફમાં હીરો છે ટીમ ઈન્ડિયાના હેડ કોચ, જુઓ પરિવાર

ખોટા ખર્ચા કરવા કરતા, આ સ્ટોકમાં નાખી દો પૈસા

આ રાશિના જાતકોને ધનલાભનો યોગ: જાણો આજે તમારે કયા રોકાણથી દૂર રહેવું

આગની જ્વાળાઓ, ધુમાડાના ગોટેગોટા, બળી ગયેલા વાહનો...

એલ્યુમિનિયમ ફોઇલ ફેંકી દેતા પહેલા, તેના ફાયદા જાણી લો

સોના-ચાંદીના ભાવમાં તીવ્ર વધારો જોવા મળ્યો

મોડે સુધી સૂવાના ત્રણ નુકસાન કયા છે?

Post Office : રોકાણ ફક્ત 1000 રૂપિયાનું, દર મહિને નિશ્ચિત આવક

તમે 'નકલી ગોળ' તો નથી ખાતા ને! આ 4 સરળ રીતે ચકાસો ગોળ અસલી છે કે નકલી?

આ શેર ખરીદી લો, આવનારા સમયમાં તમારા પૈસા બમણા થવાની પૂરી સંભાવના!

જેણે સારું પ્રદર્શન કર્યું તે રાજસ્થાન રોયલ્સમાંથી થયા બહાર

સૌથી પહેલા બુક થઈ જશે ટિકિટ, જાણો IRCTC ની આ ટ્રીક

મગફળી આ લોકોએ ભૂલથી પણ ના ખાવી જોઈએ, નહિતર હોસ્પિટલ જવું પડશે !

BSNLનો ઓછા ખર્ચમાં 50 દિવસની વેલિડિટી વાળો પ્લાન, રોજ મળશે 2GB ડેટા

નો-સિગ્નલ વિસ્તારમા BSNL દ્વારા પહોચ્યું Jio, સરકારી કંપની સાથે થઈ ડિલ

વિલનના પાત્રએ જીત્યું ચાહકોનું દિલ, જુઓ ફોટો

રુ 350ના શેરમાં થઈ શકે છે 600 રુપિયા સુધીનો વધારો, કમાણી કરાવશે આ શેર

એર પ્યુરિફાયર સિસ્ટમ્સ ધરાવતી આ કાર વાયુ પ્રદુષણમાં રાહત આપે છે

શિયાળામાં ગીઝર ચલાવો છો ? લાઇટ બિલ ઘટાડવા જાણો ઉપાય

વિશ્વના સૌથી મોટા વન ધરાવતા દેશો: જુઓ ભારતનું સ્થાન ક્યા ક્રમે...

તારક મહેતાના ટપ્પુ ભવ્ય ગાંધીએ મુનમુન દત્તા સાથેની સગાઈ પર તોડ્યું મૌન

લેન્સકાર્ટનો શેર પહેલા જ દિવસે ધડામ ! રુ 402નો શેર 390 પર ખુલ્યો

નીચલા બર્થ માટેના નિયમો શું છે?

9-કેરેટ સોનામાં કેટલા ટકા શુદ્ધ સોનું હોય છે? લગ્ન પ્રસંગ માટે લઈ શકાય

ઘરની સામે કે આસપાસ વડનું ઝાડ હોવું શુભ કે અશુભ? જાણો વાસ્તુ શું કહે છે

ઝીરો બેલેન્સમાં પણ કરી શકશો કોલ અને મેસેજ, જાણો આ ખાસ ફીચર

સોનાના ભાવમાં ફરી ઘટાડો, ચાંદી પણ થઈ સસ્તી; ચેક કરો લેટેસ્ટ ભાવ

ભારતીય કાનુનમાં ધરપકડના નિયમો, જાણો

ઋષિકેશ પટેલની પર્સનલ લાઈફથી લઈ રાજકીય સફર જુઓ

શું મેનોપોઝ દરમિયાન શારીરિક સંબંધ બાંધી શકાય?

તમારું વ્યક્તિત્વ બધાને આકર્ષિત કરશે, જૂના મિત્રોને મળવા જશો

ETF રોકાણોમાં 50% થી વધુનો જંગી વધારો, રોકાણકારોનો ચાંદી તરફ ધસારો!

સોનાના ભાવમાં ઉથલપાથલના સંકેત! US-ચીનના આર્થિક આંકડા પર સૌનું ધ્યાન

ઘર ખરીદવુ કે ભાડે રહેવું, જાણો ફાયદા-ગેરફાયદાની સમગ્ર વિગતો

રવિન્દ્ર જાડેજાનું ઇન્સ્ટાગ્રામ એકાઉન્ટ થઈ ગયું બંધ

ઘરમાંથી કીડીઓ દૂર કરવા આ 5 ઘરેલુ ઉપાયો અપનાવો

આ 8 કંપની આપશે 'ડિવિડન્ડ', રોકાણકારોમાં ઉત્સાહ

શિયાળામાં ફક્ત 1 ચમચી મધ ખાવાના ફાયદા જાણી તમે પણ ચોંકી જશો!

સાઇનસના શરૂઆતના લક્ષણો શું છે?

હાડકાંની નબળાઈ માત્ર સમસ્યા નથી, ગંભીર રોગનું જોખમ છે! જાણો

નોકરી છોડ્યા પછી PF પર વ્યાજ મળશે કે નહીં?

શિયાળામાં ગુજરાતમાં ફરવા માટે બેસ્ટ સ્થળો

માત્ર 1 રુપિયામાં મળી રહ્યા રોજ 2GB ડેટા અને અનલિમિટેડ કોલિંગ

હોમ લોન EMI ઘટાડવાની સરળ રીત જાણો

મીઠા લીમડાના પાંદડાં છે વિટામિનનો ભંડાર, શરીર માટે વરદાન સમાન

રોજ 3GB હાઈ સ્પીડ ડેટા સાથે Jioનો 84 દિવસનો પ્લાન, જાણો કિંમત

શું 'બેંક લોકર'માં રાખેલ 'સોનું' ખરેખર સુરક્ષિત છે ?

કેનેડામાં એરપોર્ટ પર જ એજ્યુકેશન અને વર્ક પરમિટ રદ કરવાનો નવો નિયમ

Web Stories View more

આજનું રાશિફળ તારીખ : 11-11-2025

અર્શદીપ સિંહે ખરીદી નવી કાર, કિંમત છે કરોડોમાં

બોલિવૂડના ગોલ્ડન બોયનો આવો છે પરિવાર

સાઇનસના શરૂઆતના લક્ષણો શું છે?

ભારત-દક્ષિણ આફ્રિકા ટેસ્ટ શ્રેણીમાં સૌથી વધુ રન બનાવવાનો રેકોર્ડ કયા ખેલાડીના નામે છે?

રોકાણકારોને જલસા! ઓટો પાર્ટ્સ બનાવનારી કંપની આપશે '200% નું ડિવિડન્ડ'

Latest News View more

સતત ઘટાડા બાદ આજે સોનાના ભાવમાં વધારો, જાણો 22 અને 24 કેરેટની કિંમત

દિલ્હીમાં કાર બ્લાસ્ટ કરનાર આતંકી ઉમરની પહેલી તસવીર આવી સામે

સેન્સેક્સ 275 પોઈન્ટ ઘટ્યો, નિફ્ટી 25500 ની નીચે, બજાજ ફાઇનાન્સ

દિલ્હીમાં જોરદાર વિસ્ફોટનો લાઈવ વીડિયો આવ્યો સામે

દિગ્ગજ અભિનેતા ધર્મેન્દ્રનું નિધન, 89 વર્ષની વયે લીધા છેલ્લા શ્વાસ

Latest Videos View more

આ રાશિના જાતકોનો આખો દિવસ લાભદાયી રહેશે, તમારો દિવસ કેવો રહેશે?

કડકડતી ઠંડીમાં ઠુંઠવાશે ! તમારા વિસ્તારમાં કેવું રહેશે વાતાવરણ

દિલ્હી બ્લાસ્ટની ઘટના બાદ રાજકોટ પોલીસે ઠેર ઠેર હાથ ધર્યું ચેકિંગ

કાર વિસ્ફોટથી દિલ્હીમાં હડકંપ, અમિત શાહ શું કહ્યું જુઓ Video

બગડી ગયેલા પાકને ખેડૂતોએ કર્યો પશુઓને હવાલે, માવઠાએ ધોઈ નાખ્યો પાક

ભાવનગરના ડોળિયા ગામની શાળાને કરાઈ તાળાબંધી, આચાર્યની બદલીની માગ પ્રબળ

ગુજરાતમાં હાડ થીજવતી ઠંડીનો અનુભવ, સાપુતારામાં તાપમાન 10 ડિગ્રી

હળવદમાં સરકારી જમીન હડપવાનું કૌભાંડ, 9 આરોપીમાંથી 4ની ધરપકડ

અંબાજી પંથકમાં વકર્યો રોગચાળો,ઝેરી મલેરિયાના કેસમાં સતત ઉછાળો

ફોટો સ્ટોરી

રીલ્સ

શેરબજાર

વીડિયોઝ