બિલકિસ બાનુ કેસમાં ગુજરાત સરકારને ‘સુપ્રીમ’ ઝટકો, આરોપીઓને સજામાં અપાયેલી છુટ રદ

સુપ્રીમ કોર્ટે બિલકિસ બાનોના દોષિતોની મુક્તિના મામલામાં પીડિતાની અરજીને મંજૂરી આપી દીધી છે. જાહેર હિતની અરજીઓ પણ મંજૂર કરવામાં આવી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે મહિલા સન્માનની હકદાર છે. સમાજમાં તેણીને કેટલી નીચી ગણવામાં આવે છે અથવા તે કયા ધર્મમાં માને છે તેનાથી કોઈ ફરક પડતો નથી.

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે રાજ્ય સરકાર સજામાં છૂટછાટ પર વિચાર કરવા સક્ષમ છે. સંસદે આ સત્તા રાજ્ય સરકારને આપી હતી. આ કેસની સુનાવણી અન્ય રાજ્યમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવી હતી. આ સુપ્રિમ કોર્ટ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. સજાની માફી રદ કરવામાં આવે છે.

ઓગસ્ટ 2022 માં, ગુજરાત સરકારે બિલ્કીસ બાનો ગેંગરેપ કેસમાં આજીવન કેદની સજા પામેલા તમામ 11 દોષિતોને મુક્ત કર્યા હતા. ગુનેગારોની મુક્તિને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારવામાં આવી હતી.

મુક્તિનો વિરોધ કરતાં બિલકિસ બાનોના વકીલે કહ્યું હતું કે તે આઘાતમાંથી સાજા પણ નથી થઈ અને ગુનેગારોને છોડી દેવામાં આવ્યા. જો કે, સુપ્રીમ કોર્ટે ગુનેગારોની સમય પહેલા મુક્તિ પર પણ સવાલો ઉઠાવ્યા હતા. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે અમે સજા માફ કરવાના ખ્યાલની વિરુદ્ધ નથી કારણ કે તે કાયદામાં સારી રીતે સ્વીકારવામાં આવે છે, પરંતુ તે સ્પષ્ટ થવું જોઈએ કે આ દોષિતો કેવી રીતે માફી માટે પાત્ર બન્યા.

ટ્રાયલના સ્થળ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો – સુપ્રીમ કોર્ટ

ગુજરાત સરકારની મુક્તિના આદેશો પસાર કરવાની ક્ષમતા અંગે સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે તે સ્પષ્ટ છે કે મુક્તિના આદેશો પસાર કરતા પહેલા યોગ્ય સરકારે કોર્ટની પરવાનગી લેવી પડશે. આનો અર્થ એ થયો કે ઘટના સ્થળ અથવા દોષિતની કેદની જગ્યા મુક્તિ માટે સંબંધિત નથી. ગુજરાત સરકારની વ્યાખ્યા અલગ છે. સરકારનો આશય એ છે કે જે રાજ્ય હેઠળ આરોપી પર કેસ ચલાવવામાં આવ્યો અને સજા કરવામાં આવી તે રાજ્ય યોગ્ય સરકાર છે. ટ્રાયલના સ્થળ પર ભાર મૂકવામાં આવે છે અને જ્યાં ગુનો થયો હતો.

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે અહીંનો કેસ ગુજરાતથી મહારાષ્ટ્રમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યો હતો. આ કેસમાં ટ્રાયલ ટ્રાન્સફર કરવા પાછળ ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, પરંતુ એ ચોક્કસ છે કે ટ્રાયલ ટ્રાન્સફર એ નક્કી કરવામાં સંબંધિત વિચારણા હશે કે કઈ સરકાર ઇમ્યુનિટી ઓર્ડર પસાર કરવા માટે યોગ્ય છે.

અહીં યોગ્ય સરકારનો અર્થ એ છે કે સરકાર જેના અધિકારક્ષેત્ર હેઠળ સજાનો હુકમ પસાર કરવામાં આવ્યો છે અને આરોપીઓને દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યા છે. કોર્ટે કહ્યું કે તે રાજ્યની સરકાર નથી કે જેના વિસ્તારમાં ગુના માટે સજા નક્કી કરવામાં આવી છે, જે માફીનો આદેશ પસાર કરી શકે છે. તેથી, માફીનો હુકમ રદ થવો જોઈએ.

ગુનેગારોની મુક્તિને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારવામાં આવી હતી

ઓગસ્ટ 2022 માં, ગુજરાત સરકારે બિલ્કીસ બાનો ગેંગરેપ કેસમાં આજીવન કેદની સજા પામેલા તમામ 11 દોષિતોને મુક્ત કર્યા હતા. ગુનેગારોની મુક્તિને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારવામાં આવી હતી. મુક્તિનો વિરોધ કરતાં બિલકિસ બાનોના વકીલે કહ્યું હતું કે તે આઘાતમાંથી સાજા પણ નથી થઈ અને ગુનેગારોને છોડી દેવામાં આવ્યા. જો કે, સુપ્રીમ કોર્ટે ગુનેગારોની સમય પહેલા મુક્તિ પર પણ સવાલો ઉઠાવ્યા હતા.

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે અમે સજા માફ કરવાના ખ્યાલની વિરુદ્ધ નથી કારણ કે તે કાયદામાં સારી રીતે સ્વીકારવામાં આવે છે, પરંતુ તે સ્પષ્ટ થવું જોઈએ કે આ દોષિતો કેવી રીતે માફી માટે પાત્ર બન્યા.