હવે ભારતમાં ઈન્ટરપોલની માફક રચાશે ભારતપોલ, જાણો કેમ પડી આની જરૂર
ભારતમાં ગુનેગારો પર કડક કાર્યવાહી કરવા માટે ગૃહ મંત્રાલય, આવતીકાલ 7 જાન્યુઆરીએ 'ભારતપોલ' શરૂ કરવા જઈ રહ્યું છે. તે ઇન્ટરપોલની માફક બનાવવામાં આવ્યું છે. જે ગુનેગારો વિશેની માહિતી શેર કરવા અને તેમની સામે તાત્કાલિક પગલાં લેવાનો રસ્તો ખોલશે. ચાલો જાણીએ ભારતપોલ શું છે, તે કેવી રીતે કામ કરશે અને તેની જરૂરિયાત શા માટે અનુભવાઈ ?
ઈન્ટરપોલનું કામ આંતરરાષ્ટ્રીય ગુનેગારોનું નેટવર્ક અને તેમને પકડવાનું સરળ બનવાનું છે. જે ગુનેગારો ભારતમાં ગુના કરીને વિદેશ ભાગી જાય છે અથવા વિદેશમાં બેસીને ભારતમાં ક્રાઈમ સિન્ડિકેટ ચલાવે છે તેવા ગુનેગારો સામે હવે રાજ્યોની પોલીસને ઈન્ટરપોલ જેવું શક્તિશાળી હથિયાર મળશે.
વાસ્તવમાં, ગૃહ મંત્રાલય ભારતમાં ‘ભારતપોલ’ શરૂ કરવા જઈ રહ્યું છે. જે ઈન્ટરપોલની માફક જ ગુનેગારો વિશેની માહિતી શેર કરવા અને ગુનેગારો સામે તાત્કાલિક પગલાં લેવાનો રસ્તો વધુ સરળ કરશે. 7 જાન્યુઆરીએ નવી દિલ્હીમાં ગૃહમંત્રી અમિત શાહ દ્વારા તેનું લોકાર્પણ કરવામાં આવશે.
ભરતપોલ શું છે?
ભરતપોલનો ઉદ્દેશ્ય માત્ર ગુનેગારોને પકડવાનો જ નથી પરંતુ તેમની સામે સમયસર પકડવાનો અને ગુનાઓને જડમૂળથી ઉખેડી નાખવાનો પણ છે. આ એક એડવાન્સ ઓનલાઈન પોર્ટલ છે, જે સીબીઆઈ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે. તેની ટ્રાયલ પણ થઈ ચૂકી છે. તેની ઔપચારિક શરૂઆત કરવાની બાકી છે.
ઇન્ટરપોલ શું છે?
ઈન્ટરપોલ એટલે કે ઈન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ પોલીસ ઓર્ગેનાઈઝેશન એ વિશ્વનું સૌથી મોટું ઈન્ટરનેશનલ પોલીસ ઓર્ગેનાઈઝેશન છે. આ એક એવી સંસ્થા છે જે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે તમામ દેશોની પોલીસ વચ્ચે સંકલન કરે છે. તે 195 દેશોની તપાસ એજન્સીઓનું સંગઠન છે.
જેના દ્વારા ગુનેગારોની માહિતીની આપ-લે થાય છે અને તેમની ધરપકડ કરવા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય નોટિસ જાહેર કરવામાં આવે છે. ભારત તરફથી ઈન્ટરપોલની સાથે CBI જોડાયેલ છે. તેમના અધિકારીઓની ઈન્ટરપોલમાં નિમણૂક કરવામાં આવે છે. ઈન્ટરપોલ સંસ્થા 1923 થી કાર્યરત છે. ઇન્ટરપોલનું હેડક્વાર્ટર ફ્રાન્સના લિયોન શહેરમાં છે.
ઇન્ટરપોલ કેવી રીતે કામ કરે છે?
ધારો કે ભારતમાં કોઈ માણસે ગુનો કર્યો છે. પછી તે સ્વિટ્ઝર્લેન્ડ ભાગી ગયો. હવે સમસ્યા એ છે કે, ભારતીય પોલીસનો દાવો સ્વિત્ઝર્લેન્ડમાં કામ કરતો નથી. આવી સ્થિતિમાં ઈન્ટરપોલ ગુનેગારને પકડવા માટે કામ કરશે. ભારત તે આરોપીની માહિતી ઈન્ટરપોલને આપશે. ત્યારપછી તેના નામે નોટિસ ઈસ્યું કરવામાં આવશે. ઇન્ટરપોલ અનેક પ્રકારની નોટિસ બહાર પાડે છે. પરંતુ ત્યાં બે મુખ્ય છે. એક પીળો, જે ગુમ થયેલા લોકો માટે છે. બીજી રેડ નોટિસ, જે વોન્ટેડ ગુનેગારો અને આરોપીઓ માટે છે.
શા માટે ભારતપોલની જરૂર છે?
ભારતમાં, રાજ્ય પોલીસ અને તપાસ એજન્સીઓને માહિતી માટે અથવા વિદેશમાં છુપાયેલા ગુનેગારોને પકડવા માટે વારંવાર ઇન્ટરપોલનો આશરો લેવો પડે છે. હાલની પ્રક્રિયામાં રાજ્ય સરકારે પહેલા સીબીઆઈનો સંપર્ક કરવો પડશે. આ પછી સીબીઆઈ ઈન્ટરપોલનો સંપર્ક કરે છે અને જરૂરી નોટિસ ઈસ્યું કરે છે. આ સમગ્ર પ્રક્રિયા માત્ર જટિલ નથી પરંતુ ઘણો સમય પણ લે છે.
આ સમસ્યાના ઉકેલ માટે ભારતપોલ શરૂ કરવામાં આવી રહી છે. તેની મદદથી ગુનેગારો સામે રેડ નોટિસ, ડિફ્યુઝન નોટિસ અને અન્ય જરૂરી ઇન્ટરપોલ નોટિસ ઈસ્યું કરવાની પ્રક્રિયા ઝડપી અને સરળ બનશે. હાલમાં, જો તેઓ તેમની વિનંતીને ટ્રૅક કરવા માંગતા હોય, તો રાજ્યોએ CBIને ફરીથી ઇમેઇલ અથવા ફેક્સ કરવું પડશે, પરંતુ પોલીસ સીધી ભારતપોલ પર વિનંતીને ટ્રૅક કરી શકશે.
શું નોટિસ આપવામાં આવશે?
ના, ઈન્ટરપોલ દ્વારા જ નોટિસ ઈસ્યું કરવામાં આવશે. જ્યારે ગુનેગારની માહિતી અથવા સ્થાનની ખાતરી કરવાની હોય, ત્યારે પોલીસ ભારતપોલ દ્વારા સીધી ઇન્ટરપોલને વિનંતી મોકલી શકશે. જો ઇન્ટરપોલ તે વિનંતી સ્વીકારે છે, તો પછી સંબંધિત ગુનેગાર સામે રેડ નોટિસ, ડિફ્યુઝન નોટિસ અથવા અન્ય પ્રકારની નોટિસ ઈસ્યું કરવામાં આવશે.
