Satyajit Ray Film Restoration: કાન્સ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં સત્યજીત રેની ફિલ્મ ‘પ્રતિદ્વંદી’ દર્શાવવામાં આવી, ફિલ્મનું રી-પ્રોડક્શન કોઈ ચમત્કારથી ઓછું ન હતું
સિનેમેટોગ્રાફર સુદીપ ચેટર્જીએ (Sudeep Chatterjee) જણાવ્યું કે નેગેટિવ સ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને ફિલ્મનું પુનઃ નિર્માણ કરવું અશક્ય હતું, પરંતુ ફિલ્મને પુનર્જીવિત કરી શકાય તે કોઈ ચમત્કારથી ઓછું નથી.
સત્યજીત રે (Satyajit Ray) સિનેમા જગતનું એક એવું નામ છે જેને સૌથી મોટો ચહેરો માનવામાં આવે છે. સત્યજિત રેનું નામ ભારતીય સિનેમાના એવા લોકોમાં ગણવામાં આવે છે જેમણે ભારતમાં તેમજ વિદેશમાં સિનેમાનું ગૌરવ વધાર્યું છે. આજે પણ ભારતીય સિનેમા પર તેમની અમીટ છાપ સ્પષ્ટપણે જોઈ શકાય છે. 1970માં રે દ્વારા બનાવવામાં આવેલ ફિલ્મ પ્રતિદ્વંદી 75માં કાન્સ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં દર્શાવવામાં આવી હતી. ધૃતિમાન ચેટર્જીએ આ ફિલ્મમાં ઝડપથી બદલાતા શહેરમાં ભટકતા બેરોજગાર યુવકની ભૂમિકા ભજવીને સૌના દિલ જીતી લીધા હતા. પ્રતિદ્વંદીની પુનઃસ્થાપિત પ્રિન્ટ કાન્સ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલ 2022ની (Cannes Film Festival 2022) ક્લાસિક શ્રેણીમાં દર્શાવવામાં આવી હતી. તે ફિલ્મની મૂળ પ્રિન્ટમાં ફેરફાર કરીને બનાવવામાં આવી હતી.
ફિલ્મ પ્રતિદ્વંદી કાન્સમાં રજૂ કરવામાં આવી ત્યારે ન તો ફિલ્મના નિર્માતા પૂર્ણિમા દત્તા કે ન તો રિવાઇવલ પ્રોજેક્ટ હેડ સુદીપ ચેટર્જી હાજર હતા. આ અંગે મુંબઈ સ્થિત સિનેમેટોગ્રાફર સુદીપ ચેટર્જી સાથે ફોન પર વાતચીત થઈ હતી. જેમાં તેણે કહ્યું હતું કે, મારા માટે આ ખૂબ જ રોમાંચક કામ હતું. પુનઃસ્થાપિત પ્રોજેક્ટનો ભાગ બનવું એ મારા માટે ખૂબ જ ગર્વની વાત છે.
તમને જણાવી દઈએ કે માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયના નેશનલ ફિલ્મ હેરિટેજ મિશનના નેજા હેઠળ, પ્રતિદ્વંદી અને સત્યજીત રેની બાકીની ફિલ્મોને પુનર્જીવિત કરવાનું કામ કરવામાં આવ્યું છે. તેમની વાતચીત દરમિયાન સુદીપ ચેટર્જીએ વધુમાં કહ્યું કે, આ બે મહિનાનું કામ હતું, પરંતુ હું 12 થી 15 દિવસ સુધી તેમાં સંપૂર્ણ રીતે સામેલ હતો. પ્રતિદ્વંદી રેની એક અનોખી ફિલ્મ છે. જેમાં આપણને 50 વર્ષ જૂના કોલકાતાની ઝલક જોવા મળે છે.
ઘણા પ્રયત્નો પછી પુનઃનિર્માણની પરવાનગી મળી
તેણે વધુમાં કહ્યું કે અમેરિકન એકેડેમી ઓફ મોશન પિક્ચર આર્ટસ એન્ડ સાયન્સે ફિલ્મને ફરીથી પ્રદર્શિત કરવા માટે વારંવાર પ્રિન્ટ માંગી હતી, જેને નિર્માતા પૂર્ણિમા દત્તાએ ના પાડી હતી. જેના પગલે, નેશનલ ફિલ્મ આર્કાઈવ્ઝ ઓફ ઈન્ડિયાના ડિરેક્ટર પ્રકાશ મગદુમની વિનંતી પર, પ્રિન્ટ તેમને ફરીથી નિર્માણ માટે સોંપવામાં આવી હતી.
માત્ર 70 ટકાનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો, જે ફિલ્મની નકારાત્મક હતી
એટલું જ નહીં, તેણે કહ્યું કે અમે પ્રતિદ્વંદીની ઓરિજિનલ પ્રિન્ટ એટલે કે નેગેટિવનો માત્ર 70 ટકા જ ઉપયોગ કરી શક્યા છીએ. બાકીના 30 ટકા ચાર કે પાંચ પોઝિટિવમાંથી બનાવેલા ડુપ્સમાંથી મળી શકે છે. તેણે કહ્યું કે નેગેટિવ સ્થિતિ જોયા પછી તેને ફરીથી બનાવવું અશક્ય હતું પરંતુ, તે કોઈ ચમત્કારથી ઓછું ન હતું કે રેની ફિલ્મને પુનર્જીવિત કરી શકાય.
