Health Tips : ઉપવાસ કરવાથી શરીરમાં શું ચેન્જ આવે છે? જાણો તેના ફાયદા અને નુકસાન
પ્રાચીન કાળથી ઉપવાસ પૂજાનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ રહ્યો છે. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, ઉપવાસ દરમિયાન શરીર અને મન શાંત થઈ જાય છે. ત્યારે ચાલો જાણીએ તેના ફાયદા અને નુકસાન
હિંદુ ધર્મમાં શ્રાવણ માસને ખૂબ જ પવિત્ર માનવામાં આવે છે. આ સમય દરમિયાન ભગવાન મહાદેવની પૂજા કરવામાં આવે છે. ઘણા લોકો સાવન સોમવારે ઉપવાસ પણ રાખે છે. પ્રાચીન કાળથી ઉપવાસ પૂજાનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ રહ્યો છે. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, ઉપવાસ દરમિયાન શરીર અને મન શાંત થઈ જાય છે, જેનાથી ભગવાન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં સરળતા રહે છે. ઉપવાસને એક પ્રકારની આધ્યાત્મિક સાધના માનવામાં આવે છે.
પરંતુ તબીબી વિજ્ઞાન અનુસાર, ઉપવાસને ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભો સાથે જોડવામાં આવ્યા છે. ઉપવાસ લાંબા આયુષ્ય તરફ દોરી જાય છે. તાજેતરના સમયમાં, ઈન્ટરમિટેન્ટ ઉપવાસ ખૂબ લોકપ્રિય બની રહ્યા છે. આમાંથી એક 16/8 ઉપવાસ છે, જ્યાં તમે દિવસમાં 16 કલાક કંઈપણ ખાતા નથી અને બાકીના 8 કલાકમાં તમારું ભોજન લે છે. ચાલો આજે જાણીએ- ઉપવાસ દરમિયાન શરીર કેવી રીતે કામ કરે છે, તેના ફાયદા અને ગેરફાયદા શું છે, ઉપવાસ કરવાની સાચી રીત કઈ છે?
શરૂઆતના થોડા કલાકો માટે, શરીરમાં હાજર ગ્લુકોઝ ઊર્જા માટે વપરાય છે. 6-8 કલાક પછી, ગ્લુકોઝ સમાપ્ત થવા લાગે છે અને શરીર ચરબીનો ઊર્જા તરીકે ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કરે છે. લાંબા સમય સુધી ઉપવાસ કર્યા પછી, શરીર કીટોસિસ નામની મેટાબોલિક અવસ્થામાં પ્રવેશ કરે છે. આમાં, ચરબી ઝડપથી બળે છે અને શરીર માટે ઊર્જાનો મુખ્ય સ્ત્રોત બની જાય છે.
ઉપવાસના ફાયચદા
વજન ઘટાડવામાં મદદરૂપ
ઉપવાસ દરમિયાન શરીરને ખોરાક મળતો નથી, જેના કારણે કેલરીની ઉણપ થાય છે. આ વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. વધુમાં, ઉપવાસ ચયાપચયને વેગ આપે છે, જેનાથી શરીર ઝડપથી કેલરી બર્ન કરે છે.
બ્લડ સુગર નિયંત્રણ
ઉપવાસ કરવાથી શરીરમાં ઈન્સ્યુલિનનું સ્તર ઘટે છે. ઇન્સ્યુલિન એ એક હોર્મોન છે જે રક્ત ખાંડને નિયંત્રિત કરે છે. તેથી, ઉપવાસ કરવાથી બ્લડ સુગરનું સ્તર સુધરે છે અને ટાઇપ-2 ડાયાબિટીસનું જોખમ ઘટાડી શકાય છે.
હૃદય આરોગ્ય સુધારો
કેટલાક અભ્યાસો સૂચવે છે કે ઉપવાસ હૃદયના સ્વાસ્થ્યને પ્રોત્સાહન આપી શકે છે. તે કોલેસ્ટ્રોલનું સ્તર ઘટાડવામાં અને બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે, જે હૃદય રોગ માટે જોખમી પરિબળો છે.
પાચન તંત્ર માટે લાભ
ઉપવાસ દરમિયાન પાચનતંત્રને આરામ મળે છે. આનાથી પાચનમાં સુધારો થાય છે અને કબજિયાત જેવી સમસ્યાઓથી રાહત મળે છે.
શરીરની સફાઈ (ડિટોક્સિફિકેશન)
ઉપવાસ દરમિયાન શરીરમાં જમા થયેલા ઝેરી તત્વોને બહાર કાઢવાની પ્રક્રિયા શરૂ થાય છે. આને ડિટોક્સિફિકેશન કહેવામાં આવે છે. તે શરીરને સ્વસ્થ રાખવામાં મદદ કરે છે.
ઉપવાસના ગેરફાયદા પણ છે
- તમને શરૂઆતમાં ભૂખ અને થાક લાગે છે.
- બ્લડ શુગર લેવલ ઘટવાથી ચક્કર આવી શકે છે.
- કેટલાક લોકો ઉપવાસ દરમિયાન મૂડમાં ફેરફાર અનુભવી શકે છે.
- કેટલાક લોકોને કબજિયાત કે ઝાડા જેવી સમસ્યા થઈ શકે છે.
- જો તમે યોગ્ય રીતે ભોજન ન કરો તો પોષક તત્વોની ઉણપ થઈ શકે છે.
ઉપવાસ કેવી રીતે કરવો?
ઉપવાસ કરતા પહેલા ખૂબ ભારે ખોરાક ન ખાવો. તેનાથી પાચન બગડી શકે છે, જે ઉપવાસ દરમિયાન નબળાઈ અને થાકનું કારણ બની શકે છે. ઉપવાસ દરમિયાન હાઇડ્રેટેડ રહો તમે પાણી, ચા અને કોફી પી શકો છો પરંતુ ખાંડ અને દૂધ ન નાખો. ઉપવાસ દરમિયાન સંતુલિત ખાઓ, પ્રોટીન, ફાઈબર અને હેલ્ધી ફેટ્સ ધરાવતા ખોરાકનું સેવન કરો. જો તમે ખૂબ બીમાર હો અથવા દવા લેતા હોવ તો ઉપવાસ ન કરો.
નોંધ: આ સમાચાર ફક્ત તમને જાગૃત કરવાના હેતુથી લખવામાં આવ્યા છે. અમે આ લખવા માટે ઘરેલું ઉપચાર અને સામાન્ય માહિતીની મદદ લીધી છે. જો તમે ક્યાંય પણ તમારા સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત કંઈપણ વાંચો છો, તો તેને અપનાવતા પહેલા ચોક્કસપણે ડૉક્ટરની સલાહ લો.
