हिन्दी English News9 ಕನ್ನಡ తెలుగు मराठी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ தமிழ் অসমীয়া മലയാളം मनी9 TV9-UP
AQI
Sign In

By signing in or creating an account, you agree with Associated Broadcasting Company's Terms & Conditions and Privacy Policy.

Subscribe Whatsapp Channel
તાજા સમાચાર ક્રિકેટ ન્યૂઝ ગુજરાત વીડિયોઝ ફોટો ગેલેરી રાશિફળ ટેકનોલોજી રાષ્ટ્રીય વર્લ્ડ બિઝનેસ વેબસ્ટોરી મનોરંજન ટ્રેન્ડિંગ ટોપિક કૃષિ મહારાષ્ટ્ર

History of city name : કનકાઈ માતાના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ, જાણો સમસ્ત વાર્તા

ગુજરાત રાજ્યના પશ્ચિમ ભાગમાં, જુનાગઢ જિલ્લામાં આવેલા વિસાવદર તાલુકાની અંદર, ગીર જંગલના મધ્યમાં કનકાઈ માતાનું પ્રસિદ્ધ મંદિર આવેલું છે. આ દેવી અઢાર વિવિધ વંશોની કુળદેવી તરીકે પૂજાય છે,જેમાં ઉનેવાળ બ્રાહ્મણો, વૈંશ સુથાર, પઢીયાર, વાઢીયા અને હાલાઈ લોહાણા જેવી જાતિઓનો સમાવેશ થાય છે.

| Updated on: Jun 23, 2025 | 7:40 PM
Share
કનકાઈ માતા મંદિરની ઉત્પત્તિ હજુ પણ સ્થાનિક લોકવાયકાઓના મોહક રહસ્યમાં છવાયેલી છે. દંતકથાઓ દેવી કનકાઈ માતા વિશે વાત કરે છે, જે તેમના રક્ષણાત્મક અને સંભાળ રાખનારા સ્વભાવ માટે જાણીતી આદરણીય વ્યક્તિ છે. સ્થાનિક દંતકથાઓ સૂચવે છે કે મંદિરનું નિર્માણ એક દૈવી દ્રષ્ટિથી થયું હતું, જે એક સમર્પિત અનુયાયીને દેવી દ્વારા આશીર્વાદિત સ્થળ તરફ દોરી ગયું હતું.

કનકાઈ માતા મંદિરની ઉત્પત્તિ હજુ પણ સ્થાનિક લોકવાયકાઓના મોહક રહસ્યમાં છવાયેલી છે. દંતકથાઓ દેવી કનકાઈ માતા વિશે વાત કરે છે, જે તેમના રક્ષણાત્મક અને સંભાળ રાખનારા સ્વભાવ માટે જાણીતી આદરણીય વ્યક્તિ છે. સ્થાનિક દંતકથાઓ સૂચવે છે કે મંદિરનું નિર્માણ એક દૈવી દ્રષ્ટિથી થયું હતું, જે એક સમર્પિત અનુયાયીને દેવી દ્વારા આશીર્વાદિત સ્થળ તરફ દોરી ગયું હતું.

1 / 9
તેની શરૂઆતની આસપાસની અનિશ્ચિતતાઓ હોવા છતાં, એક વાત સ્પષ્ટ છે, કનકાઈ માતા મંદિર સદીઓથી યાત્રાધામનું એક દીવાદાંડી તરીકે સેવા આપી રહ્યું છે. ગીર જંગલમાં તેનું દૂરસ્થ સ્થાન શાંતિનું આશ્રયસ્થાન પૂરું પાડતું હતું,જે કનકાઈ માતાના આશીર્વાદ મેળવવા માટે ભક્તોને આકર્ષિત કરે છે.

તેની શરૂઆતની આસપાસની અનિશ્ચિતતાઓ હોવા છતાં, એક વાત સ્પષ્ટ છે, કનકાઈ માતા મંદિર સદીઓથી યાત્રાધામનું એક દીવાદાંડી તરીકે સેવા આપી રહ્યું છે. ગીર જંગલમાં તેનું દૂરસ્થ સ્થાન શાંતિનું આશ્રયસ્થાન પૂરું પાડતું હતું,જે કનકાઈ માતાના આશીર્વાદ મેળવવા માટે ભક્તોને આકર્ષિત કરે છે.

2 / 9
શ્રી કનકાઈ માતાનું પવિત્ર મંદિર ગુજરાતના જૂનાગઢ જિલ્લાના મધ્યગિરમાં આવેલું છે, જે પશ્ચિમ ભારતના એક સુંદર પ્રાકૃતિક પ્રદેશમાં વસેલું છે. તુલસીશ્યામથી અંદાજે 22 કિલોમીટર દૂર આ મંદિર જંગલ માર્ગે પહોંચાય છે. આ સ્થાન પ્રકૃતિના નૈસર્ગિક સૌંદર્યથી ભરેલું છે.

શ્રી કનકાઈ માતાનું પવિત્ર મંદિર ગુજરાતના જૂનાગઢ જિલ્લાના મધ્યગિરમાં આવેલું છે, જે પશ્ચિમ ભારતના એક સુંદર પ્રાકૃતિક પ્રદેશમાં વસેલું છે. તુલસીશ્યામથી અંદાજે 22 કિલોમીટર દૂર આ મંદિર જંગલ માર્ગે પહોંચાય છે. આ સ્થાન પ્રકૃતિના નૈસર્ગિક સૌંદર્યથી ભરેલું છે.

3 / 9
વરસાદી મોસમ દરમિયાન અહીંનો માર્ગ પ્રવાસ માટે ખૂબ જ મુશ્કેલ બની જાય છે, આ સ્થળની મુલાકાત માટે દિવસના સમયે જ જવાનું યોગ્ય ગણાય છે, કારણ કે જંગલવિભાગની ચેકપોસ્ટ પરથી સાંજે 7 વાગ્યા પછી પ્રવેશ મંજૂર નથી. ઉપરાંત, સાસણગીર વિસ્તારમાં સિંહો સહિત હિંસક પ્રાણીઓની ઉપસ્થિતિ હોવાથી સુરક્ષાની વિશેષ કાળજી લેવી જરૂરી છે.

વરસાદી મોસમ દરમિયાન અહીંનો માર્ગ પ્રવાસ માટે ખૂબ જ મુશ્કેલ બની જાય છે, આ સ્થળની મુલાકાત માટે દિવસના સમયે જ જવાનું યોગ્ય ગણાય છે, કારણ કે જંગલવિભાગની ચેકપોસ્ટ પરથી સાંજે 7 વાગ્યા પછી પ્રવેશ મંજૂર નથી. ઉપરાંત, સાસણગીર વિસ્તારમાં સિંહો સહિત હિંસક પ્રાણીઓની ઉપસ્થિતિ હોવાથી સુરક્ષાની વિશેષ કાળજી લેવી જરૂરી છે.

4 / 9
લોકવાર્તાઓ અનુસાર, ઈસવીસનની આઠમી સદી દરમિયાન વનરાજ ચાવડા વંશમાં કનક ચાવડા નામના રાજાની ઉત્પત્તિ થઈ હતી. તેણે કનકાવતી નામની નગરીની સ્થાપના કરી હતી.માતા કનકાઈને આ નગરીની રક્ષિકા દેવી તરીકે સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી.

લોકવાર્તાઓ અનુસાર, ઈસવીસનની આઠમી સદી દરમિયાન વનરાજ ચાવડા વંશમાં કનક ચાવડા નામના રાજાની ઉત્પત્તિ થઈ હતી. તેણે કનકાવતી નામની નગરીની સ્થાપના કરી હતી.માતા કનકાઈને આ નગરીની રક્ષિકા દેવી તરીકે સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી.

5 / 9
એક અન્ય લોકપ્રચલિત કથાનક મુજબ મૈત્રક વંશના આરંભક કનકસેન અયોધ્યાના સુર્યવંશી રાજવી હતા. તેમણે સૌરાષ્ટ્રના વીરનગર ખાતે પરમાર વંશના શાસકને પરાજય આપ્યો હતો.તેમના વંશજ વિજયસેને વિજયપુર (આજનું ધોળકા) નગરીની સ્થાપના કરી અને અન્ય વંશજ ભટ્ટાર્કે વલભીપુર વસાવ્યું. કહેવાય છે કે કનકસેન બાદમાં મધ્ય ગિર વિસ્તારમાં આવ્યા હતા અને ત્યાં કનકાવતી નામની નગરી વસાવી.તેમણે માં કનકાઈને આ નગરીની રક્ષિકા દેવી તરીકે સ્થાપિત કરી હતી.

એક અન્ય લોકપ્રચલિત કથાનક મુજબ મૈત્રક વંશના આરંભક કનકસેન અયોધ્યાના સુર્યવંશી રાજવી હતા. તેમણે સૌરાષ્ટ્રના વીરનગર ખાતે પરમાર વંશના શાસકને પરાજય આપ્યો હતો.તેમના વંશજ વિજયસેને વિજયપુર (આજનું ધોળકા) નગરીની સ્થાપના કરી અને અન્ય વંશજ ભટ્ટાર્કે વલભીપુર વસાવ્યું. કહેવાય છે કે કનકસેન બાદમાં મધ્ય ગિર વિસ્તારમાં આવ્યા હતા અને ત્યાં કનકાવતી નામની નગરી વસાવી.તેમણે માં કનકાઈને આ નગરીની રક્ષિકા દેવી તરીકે સ્થાપિત કરી હતી.

6 / 9
આ પવિત્ર ધામનો પ્રથમ જીર્ણોધાર સંવત 1864 દરમિયાન કરાયો હોવાનું જાણવા મળે છે, જોકે તે કામ કોના દ્વારા કરાયું હતું તેની ખાસ કાંઈ માહિતી નથી. સમય પસાર થતાં મંદીર ફરીથી પુરાતન અવસ્થામાં પહોંચી ગયું.

આ પવિત્ર ધામનો પ્રથમ જીર્ણોધાર સંવત 1864 દરમિયાન કરાયો હોવાનું જાણવા મળે છે, જોકે તે કામ કોના દ્વારા કરાયું હતું તેની ખાસ કાંઈ માહિતી નથી. સમય પસાર થતાં મંદીર ફરીથી પુરાતન અવસ્થામાં પહોંચી ગયું.

7 / 9
પછી સંવત 2006માં મંદિરના નવીન જીર્ણોધાર માટે લોકજાગૃતિ ફેલાઈ અને એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી. સમિતિએ આકાર્ય માટે જરૂરી નાણાં એકત્ર કર્યા અને પુનઃનિર્માણ કાર્ય શરૂ થયું. અંતે સંવત 2008, તારીખ 3 માર્ચ 1952ના દિવસે, જૂના મંદિરમાં પ્રતિષ્ઠિત માતાજીની મૂર્તિનું ઔપચારિક પ્રાણપ્રતિષ્ઠા વિધિ ઉત્સાહભેર આયોજન સાથે સંપન્ન કરાઈ.

પછી સંવત 2006માં મંદિરના નવીન જીર્ણોધાર માટે લોકજાગૃતિ ફેલાઈ અને એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી. સમિતિએ આકાર્ય માટે જરૂરી નાણાં એકત્ર કર્યા અને પુનઃનિર્માણ કાર્ય શરૂ થયું. અંતે સંવત 2008, તારીખ 3 માર્ચ 1952ના દિવસે, જૂના મંદિરમાં પ્રતિષ્ઠિત માતાજીની મૂર્તિનું ઔપચારિક પ્રાણપ્રતિષ્ઠા વિધિ ઉત્સાહભેર આયોજન સાથે સંપન્ન કરાઈ.

8 / 9
( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.)

( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.)

9 / 9

Tv9 ગુજરાતી પર શહેર, નામ પાછળના ઈતિહાસની જાણકારી નિયમિત પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે. તો તમારે પણ ઈતિહાસના વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

ઈતિહાસગુજરાત
Web Stories View more
ક્રિકેટ કરતા 10 ગણી વધુ છે ફૂટબોલ વર્લ્ડ કપ 2026 ની પ્રાઈઝ મની
ક્રિકેટ કરતા 10 ગણી વધુ છે ફૂટબોલ વર્લ્ડ કપ 2026 ની પ્રાઈઝ મની
ગીઝર ફાટતા પહેલા તમને દેખાશે આ 5 સંકેતો, જાણી લો
ગીઝર ફાટતા પહેલા તમને દેખાશે આ 5 સંકેતો, જાણી લો
20 સેકન્ડમાં જ સીતાફળના બી થઈ જશે અલગ, ખાવાની આવશે મજા!
20 સેકન્ડમાં જ સીતાફળના બી થઈ જશે અલગ, ખાવાની આવશે મજા!
દૂધ સાથે ફક્ત આ 2 ફળો જ ખાવા માટે સલામત, અન્ય ફળો પેટમાં દુખાવો અને ઉલટીનું કારણ બની શકે
દૂધ સાથે ફક્ત આ 2 ફળો જ ખાવા માટે સલામત, અન્ય ફળો પેટમાં દુખાવો અને ઉલટીનું કારણ બની શકે
આવો છે રાજ અર્જુનનો પરિવાર
આવો છે રાજ અર્જુનનો પરિવાર
શિયાળામાં હૃદય માટે કયા ડ્રાયફ્રુટ્સ ફાયદાકારક છે?
શિયાળામાં હૃદય માટે કયા ડ્રાયફ્રુટ્સ ફાયદાકારક છે?
g clip-path="url(#clip0_868_265)">