દેશમાં અનેક વાર થાય છે ‘ભારત બંધ’ ! તેનું સમર્થન કે વિરોધ કરતા પહેલા, જાણો શું કહે છે કાયદો…
આપણા દેશમાં ભારત બંધનું એલાન પહેલી વખત નથી થયું, આવું અનેક વાર થયું છે. પરંતુ, શું તમે જાણો છો કે કાયદાના આધારે બંધનો અર્થ શું છે ?
કૃષિ કાયદા વિરુદ્ધ ખેડૂતોના (Farmers) આંદોલનનું નેતૃત્વ કરતા અનેક ખેડૂત સંગઠનોના એક સંગઠન સંયુક્ત કિસાન મોરચા (SKM) એ આજે ભારત બંધની જાહેરાત કરી છે. ભારત બંધ સવારે 6 થી સાંજે 4 વાગ્યા સુધી રહેશે.
દેશભરમાં હડતાળ દરમિયાન તમામ સરકારી અને ખાનગી કચેરીઓ, શૈક્ષણિક અને અન્ય સંસ્થાઓ, દુકાનો, ઉદ્યોગો અને વ્યાપારી સંસ્થાઓ બંધ રહેશે. આ બંધને કારણે ઘણી જગ્યાએ જામની સ્થિતિ છે. આપણા દેશમાં ભારત બંધનું એલાન પહેલી વખત નથી થયું, આવું અનેક વાર થયું છે. પરંતુ, શું તમે જાણો છો કે કાયદાના આધારે બંધનો અર્થ શું છે ?
બંધ શું હોય છે ?
આ બંધ એક પ્રકારનો વિરોધ છે, જે સરકાર પર દબાણ લાવવા માટે કરવામાં આવે છે. તે એક રીતે હડતાલનું સ્વરૂપ છે અને જેમાં ઘણા લોકો વિરોધ કરે છે. વિશ્વના દક્ષિણ એશિયાના દેશોમાં વધુ પ્રભુત્વ ધરાવે છે, જેમાં ભારતનો સમાવેશ થાય છે. આ બંધમાં કોઈ પણ સંગઠન, રાજકીય પક્ષો, જૂથ તેની જાહેરાત કરે છે અને દેશના જુદા જુદા ભાગોમાં લોકો વિરોધ કરે છે. માત્ર સંગઠન સાથે જોડાયેલા લોકો જ વિરોધ કરે છે, પરંતુ તેની અસર સામાન્ય લોકો પર પણ પડે છે.
બંધમાં લોકોને ઘરમાં રહેવાનું કહેવામાં આવે છે અને લોકોને કોઈ પણ કામ કરવાથી અટકાવવામાં આવે છે. દુકાનો બંધ રાખવા માટે કહેવામાં આવતાં, લોકોને તેમના કામ પર જવાની મંજૂરી આપવામાં આવતી નથી અને જાહેર જીવન પ્રભાવિત થાય છે. હડતાલ અને બંધ વચ્ચે આ જ ફરક છે હડતાલમાં માત્ર સંગઠનના લોકો અલગથી વિરોધ કરે છે અને સામાન્ય જનજીવનને ઓછી અસર થાય છે, પરંતુ બંધમાં સંગઠન સાથે જોડાયેલા લોકોની સાથે અન્ય લોકોને પણ અસર કરે છે.
કાનૂની અધિકાર શું છે ?
ભારતીય બંધારણની કલમ 19 (1) (C) માં હડતાળને મૂળભૂત અધિકાર માનવામાં આવે છે, જે દેશના નાગરિકોને તેમના મંતવ્યો વ્યક્ત કરવાનો વિશેષ અધિકાર આપે છે. અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતામાં લેખન, બોલવું અને વ્યક્તિની લાગણીઓ વ્યક્ત કરવી સામેલ છે. તેમાં હિંસા વગર કરવામાં આવેલા ભાષણોનો પણ સમાવેશ થાય છે, પરંતુ હડતાલને તેનાથી દૂર રાખવામાં આવી છે. બંધારણની કલમ 19 સ્પષ્ટપણે કોઈ પણ રહેવાસી અથવા નાગરિકોને હડતાલ, બંધ અથવા વિરોધનું આયોજન કરવાનો મૂળભૂત અધિકાર આપતી નથી.
શાંતિપૂર્ણ રીતે હાથ ધરવામાં આવેલી હડતાલ અને બંધ વિશે સ્પષ્ટ રીતે કંઈ કહેવામાં આવ્યું નથી, પરંતુ બંધ માટે એવું કહેવામાં આવે છે કે તે અન્યના અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરે છે. જો તે બીજાને પરેશાન કરે છે, તો તેનો અર્થ એ છે કે તે ખોટું છે. તેમાં સુપ્રીમ કોર્ટે પણ જુદા જુદા નિર્ણયો આપ્યા છે અને ઘણી વખત સંસ્થાઓને દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે.
એડવોકેટ પ્રેમ જોશીએ એમ પણ કહ્યું કે, જો આ બંધ દરમિયાન રોડ, રેલ વગેરે બંધ કરવામાં આવે તો તે ગેરબંધારણીય છે. આમ કરવાથી, આયોજકો પર ભારતીય દંડ સંહિતા, 1860, રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ અધિનિયમ, 1956 અને રેલવે અધિનિયમ, 1989 ની વિવિધ જોગવાઈઓ હેઠળ કાર્યવાહી થઈ શકે છે.
આ પણ વાંચો : વેજ અને નોન-વેજના લાલ-લીલા નિશાન સાથે ફૂડ પેકેટ પર જોવા મળશે એક નવો સિંબોલ ! જાણો તે ક્યા પ્રકારના ફૂડ માટે હશે ?
આ પણ વાંચો : ઉંચાઈ પ્રમાણે તમારા શરીરનું વજન કેટલું હોવું જોઈએ ? જાણો કેટલું વજન સારા સ્વાસ્થ્યની નિશાની !
