Parliament Latest News: જો દિલ્હીમાં ગુનો બને તો મુંબઈમાં પણ નોંધાઈ શકે છે FIR, જાણો કેવી રીતે આ નવું કાયદા બિલ સામાન્ય લોકો માટે વિશેષ છે
ખાસ વાત એ છે કે નવા કાયદામાં કેટલીક કલમો ઓછી કરવામાં આવી છે, પરંતુ કેટલાક કાયદા વધુ કડક બનાવવામાં આવ્યા છે. આવો જાણીએ એવા ફેરફારો વિશે જે સામાન્ય લોકો માટે ખાસ સાબિત થશે.
જો દિલ્હીથી મુંબઈ જતી વ્યક્તિ સાથે રસ્તામાં કોઈ ગુનો બને છે, તો તેણે કાં તો મુસાફરી અહીં છોડી દેવી પડશે અથવા મુંબઈથી પરત ફરીને રિપોર્ટ નોંધાવવો પડશે. શુક્રવારે સંસદમાં રજૂ કરાયેલા નવા કાયદાના બિલોને મંજૂરી મળ્યા બાદ આવું નહીં થાય. કોઈ પણ પોલીસ સ્ટેશન વિસ્તારમાં કોઈ વ્યક્તિ વિરુદ્ધ ગુનો નોંધાયો હોય, તે દેશના કોઈપણ ખૂણામાં કેસ નોંધી શકે છે. એટલું જ નહીં ન્યાય પ્રક્રિયા ઝડપી બનશે અને કોઈપણ વ્યક્તિને કસ્ટડીમાં લેતી વખતે પોલીસે પરિવારને લેખિતમાં જણાવવું પડશે કે કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.
કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે શુક્રવારે લોકસભામાં ભારતીય ન્યાય સંહિતા, ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતા અને ભારતીય પુરાવા અધિનિયમ બિલ એકસાથે રજૂ કર્યા હતા. આ બિલ IPC 1860, ક્રિમિનલ પ્રોસિજર કોડ 1898 અને ઇન્ડિયન એવિડન્સ એક્ટ 1872નું સ્થાન લેશે. ખાસ વાત એ છે કે નવા કાયદામાં કેટલીક કલમો ઓછી કરવામાં આવી છે, પરંતુ કેટલાક કાયદા વધુ કડક બનાવવામાં આવ્યા છે. આવો જાણીએ એવા ફેરફારો વિશે જે સામાન્ય લોકો માટે ખાસ સાબિત થશે.
ઝીરો FIR
સામાન્ય રીતે એવું જોવામાં આવે છે કે જો તમે કોઈ પોલીસ સ્ટેશનમાં રિપોર્ટ નોંધાવવા જાઓ તો પોલીસ સ્ટેશન સ્પષ્ટ કહે છે કે જે વિસ્તારમાં ગુનો થયો છે તે વિસ્તાર અમારા કાર્યક્ષેત્રમાં નથી, નવા બિલના અમલ પછી આ સ્થિતિ નથી. સંસદમાં. કરી શકશે. સુપ્રીમ કોર્ટના વરિષ્ઠ વકીલ અશ્વની દુબેના જણાવ્યા અનુસાર, કોઈપણ વ્યક્તિ ગમે ત્યાં એફઆઈઆર નોંધાવી શકે છે. આ ઉપરાંત તેમાં ઈ-એફઆઈઆર પણ ઉમેરવામાં આવી રહી છે, એટલે કે પીડિતને પોલીસ સ્ટેશન આવવાની પણ જરૂર નથી, તે ગમે ત્યાંથી કેસ નોંધાવી શકશે. ખાસ વાત એ છે કે 15 દિવસમાં ઝીરો FIR સંબંધિત પોલીસ સ્ટેશનને મોકલવાની રહેશે.
ધરપકડ અંગે માહિતી આપવાની રહેશે
ઘણી વખત આવા કિસ્સાઓ સામે આવે છે કે પોલીસ કોઈ વ્યક્તિને કસ્ટડીમાં લઈ લે છે, પરંતુ તેના પરિવારને તેની કોઈ માહિતી હોતી નથી. નવું બિલ લાગુ થયા પછી આવું નહીં થાય, જો પોલીસ કોઈ વ્યક્તિની અટકાયત કરે કે ધરપકડ કરે તો તેના પરિવારજનોને લેખિતમાં જાણ કરવી પડશે.
ન્યાય પ્રક્રિયા ઝડપી બનશે
કોઈપણ ગુનામાં એફઆઈઆર લખ્યા બાદ પોલીસ ચાર્જશીટ દાખલ કરવામાં સૌથી વધુ આનાકાની કરે છે, નવા બિલમાં તેની મર્યાદા 90 દિવસ નક્કી કરવામાં આવી છે, જૂની સિસ્ટમમાં પણ આટલા જ દિવસોની સમય મર્યાદા હતી, પરંતુ તે લંબાવવામાં આવ્યું હતું. નવા બિલમાં કોર્ટના આદેશ બાદ તેને વધુ 90 દિવસ લંબાવી શકાશે, આ મર્યાદામાં ચાર્જશીટ દાખલ કરવી પડશે. જો કોઈ આરોપી પર ગુનો સાબિત થાય છે, તો કોર્ટે વધુમાં વધુ 30 દિવસમાં સજા સંભળાવવી પડશે.
ગુનેગારોને કડક સજા થશે
નવા બિલમાં સજાને વધુ કડક બનાવવામાં આવી છે. સુપ્રીમ કોર્ટના વરિષ્ઠ વકીલ અશ્વની દુબેના જણાવ્યા અનુસાર નવા બિલમાં ઘોષિત ગુનેગારોની સંપત્તિ જપ્ત કરવાની જોગવાઈ છે, જો કોઈ સંગઠિત ગુનેગાર હશે તો તેને પણ આકરી સજા થશે, પોતાની ઓળખ છુપાવીને કોઈનું યૌન શોષણ કરનાર વ્યક્તિ હેઠળ આવશે. અપરાધ અને સામૂહિક બળાત્કારની શ્રેણીમાં આરોપીને 20 વર્ષ અથવા આજીવન કેદની સજા થશે.
સગીર છોકરીઓના શોષણ માટે મૃત્યુદંડ
નવા બિલમાં 18 વર્ષથી ઓછી ઉંમરની છોકરીઓનું યૌન શોષણ કરનારાઓ સામે કડક સજાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. સુપ્રીમ કોર્ટના વકીલ અશ્વની દુબેનું કહેવું છે કે જો આવા વ્યક્તિ દોષિત સાબિત થશે તો તેને મૃત્યુદંડની સજા આપવામાં આવશે.
भारतीय न्याय संहिता बिल, भारतीय साक्ष्य बिल और भारतीय नागरिक सुरक्षा बिल में किए गए बदलाव से देश के क्रिमिनल जस्टिस सिस्टम का overhaul होगा और पीड़ितों को अधिक से अधिक 3 साल के अंदर पूर्ण न्याय मिल सकेगा। pic.twitter.com/UNvY6OcvFn
— Amit Shah (@AmitShah) August 11, 2023
મોબ લિંચિંગમાં મૃત્યુદંડ
લોકસભામાં રજૂ કરાયેલા નવા બિલમાં મોબ લિંચિંગને હત્યા સાથે જોડવામાં આવ્યું છે, જેમાં જો 5 કે તેથી વધુ લોકોનું જૂથ વ્યક્તિગત માન્યતાના આધારે કોઈની હત્યા કરે છે, તો તેને ઓછામાં ઓછી 7 વર્ષની સજા થશે અને મહત્તમ મૃત્યુ સાંભળવામાં આવશે.
આરોપીની ગેરહાજરીમાં પણ ટ્રાયલ ચાલુ રહેશે
નવા બિલમાં સૌથી મહત્વની જોગવાઈ એ છે કે હવે આરોપીની ગેરહાજરીમાં પણ ટ્રાયલ પર કોઈ અસર નહીં થાય. જો કોઈ આરોપી ટ્રાયલમાં હાજર ન રહે તો નિયમો અનુસાર જજ તેને ફરાર જાહેર કરીને ટ્રાયલ ચાલુ રાખી શકે છે અને સજા પણ કરી શકશે.
પોલીસ મિલકત જપ્ત કરી શકશે નહીં, કોર્ટ આપશે આદેશ
સીપીસીની કલમ 60 એ જોગવાઈ છે કે કોઈપણ સ્થાવર અથવા જંગમ મિલકત, ચલણ અથવા અન્ય કોઈપણ વસ્તુ જે વેચી શકાય છે તે પોલીસ દ્વારા જપ્ત કરી શકાય છે, નવા બિલને મંજૂરી મળ્યા પછી, પોલીસ કોઈ પણ સંજોગોમાં દોષિતોની મિલકત જપ્ત કરી શકશે. આ કરી શકશે નહીં, કોર્ટના આદેશ પર આ કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. જો કોઈ સરકારી કર્મચારી વિરુદ્ધ કેસ નોંધવામાં આવે છે તો 120 દિવસની અંદર તેની સામે કેસ ચલાવવાની મંજૂરી આપવી પડશે.
ફોજદારી ન્યાય માટે આ ફેરફાર જરૂરી હતો
સુપ્રીમ કોર્ટના વરિષ્ઠ વકીલ અશ્વની દુબેના જણાવ્યા અનુસાર નવા યુગ અનુસાર ફોજદારી કાયદા અને ફોજદારી ન્યાય પ્રણાલીમાં ફેરફાર જરૂરી હતા. આઈપીસી અને સીઆરપીસી જુના કાળમાં બનાવવામાં આવ્યા હતા, ત્યારે આવા ગુનાઓ નહોતા, જેમ કે આજે થઈ રહ્યા છે, ભારતીય દંડ અદાલત આજના હિસાબે ઘણા કેસોનો સામનો કરવા સક્ષમ ન હતી. નવા બિલના અમલથી ગુનેગારોને સમયમર્યાદામાં સજા થશે અને પીડિતને ન્યાય મળશે.
