CRPF કમાન્ડો બનશે કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ ખડગેની સુરક્ષાનું ‘કવચ’, જાણો ક્યારે અને કેવી રીતે મળે છે Z Plus સુરક્ષા?
કોંગ્રેસના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગેને ઝેડ પ્લસ શ્રેણીની સુરક્ષા આપવામાં આવી છે. તે દેશભરમાં જ્યાં પણ જશે ત્યાં તેને આ શ્રેણીની સુરક્ષિત કરવામાં આવશે. લોકસભા ચૂંટણી પહેલા કોંગ્રેસ અધ્યક્ષની સુરક્ષા વધારવાના આ નિર્ણયને ઘણો મહત્વનો માનવામાં આવી રહ્યો છે. જાણો ક્યારે અને કોને Z Plus સુરક્ષા આપવામાં આવે છે.
કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલયે કોંગ્રેસના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગેની સુરક્ષા વ્યવસ્થા વધારી દીધી છે. હવે તેને ઝેડ પ્લસ કેટેગરીની સુરક્ષા આપવામાં આવી છે. તે દેશભરમાં જ્યાં પણ જશે ત્યાં તેને આ શ્રેણીની સુરક્ષાથી ઘેરવામાં આવશે. લોકસભા ચૂંટણી પહેલા કોંગ્રેસ અધ્યક્ષની સુરક્ષા વધારવાના આ નિર્ણયને ઘણો મહત્વનો માનવામાં આવી રહ્યો છે.
પરંતુ શું તમે જાણો છો કે દેશમાં મહત્વપૂર્ણ લોકોની સુરક્ષા વ્યવસ્થાને અલગ-અલગ શ્રેણીઓમાં વહેંચવામાં આવી છે, જ્યાં સુરક્ષા કવચ વધે છે અને તે મુજબ ઘટે છે? ચાલો જાણીએ કે દેશમાં મહત્વની હસ્તીઓને પ્રદાન કરવા માટે કેટલા પ્રકારની સુરક્ષા વ્યવસ્થા છે?
ઝેડ પ્લસ સુરક્ષા વ્યવસ્થા સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે
ભારતમાં Z પ્લસ સુરક્ષા સિસ્ટમ સૌથી મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે 55 સૈનિક VIPની સુરક્ષા માટે 24 કલાક, અઠવાડિયાના સાતેય દિવસ તૈનાત હોય છે. આ ટુકડીમાં નેશનલ સિક્યુરિટી ગાર્ડ્સ એટલે કે NSG કમાન્ડો સામેલ છે. આ બધા સુરક્ષિત વ્યક્તિની આસપાસ તેના ઘરથી ઓફિસ સુધી અને તેની મુસાફરી દરમિયાન પણ હાજર હોય છે. અત્યાધુનિક શસ્ત્રોથી સજ્જ આ સૈનિકો આંખના પલકારામાં દુશ્મનને હરાવવાની સ્થિતિમાં છે. તેમની તાલીમ ખૂબ કડક છે.
ટીમનો દરેક સભ્ય માર્શલ આર્ટ અને નિઃશસ્ત્ર લડાઇ કૌશલ્યમાં પણ નિષ્ણાત છે. કેન્દ્રીય અર્ધલશ્કરી દળોના જવાનોમાંથી NSG જવાનોની પસંદગી કરવાની વ્યવસ્થા છે. આપણા દેશના લગભગ 40 વીવીઆઈપીને આ શ્રેણીની સુરક્ષા વ્યવસ્થા આપવામાં આવી છે. આ સંખ્યા ઘણી વખત વધતી અને ઘટતી રહે છે. ઝેડ પ્લસ કેટેગરીના સુરક્ષા કવચ ધરાવતી સૌથી મહત્વપૂર્ણ હસ્તીઓમાં ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહ, ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્ય પ્રધાન યોગી આદિત્યનાથ અને RSS વડા મોહન ભાગવતનો સમાવેશ થાય છે.
આ કેટેગરીમાં VIP માટે પણ સુરક્ષા છે
Z પ્લસ કેટેગરી પછી Z કેટેગરીની સુરક્ષા સિસ્ટમ આવે છે. જેમાં વિવિધ સુરક્ષા દળોના 22 જવાનો સાથે NSGના છ જવાનોનો સમાવેશ થાય છે. વાય પ્લસ કેટેગરીના સુરક્ષા વર્તુળમાં 11 સૈનિકો હંમેશા તૈનાત હોય છે. આ વ્યવસ્થામાં એકથી બે કમાન્ડો અને બે પીએસઓ સામેલ છે. પછીની કેટેગરી વાય કેટેગરીની સુરક્ષા વ્યવસ્થા છે, જેમાં એક કે બે કમાન્ડો અને પોલીસકર્મીઓ સાથે આઠ સૈનિકોનો સુરક્ષા કોર્ડન બનાવવામાં આવે છે.
સુરક્ષા અંગેનો નિર્ણય કેન્દ્ર સરકારનો છે
આ તમામ શ્રેણીઓ માટે સુરક્ષા વ્યવસ્થા અંગે નિર્ણય કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલય દ્વારા લેવામાં આવે છે. આ માટે, એક સશક્ત સમિતિ છે, જે વિવિધ સ્ત્રોતોમાંથી મળેલા ઇનપુટ્સ અનુસાર સુરક્ષા વ્યવસ્થા વધારવા કે ઘટાડવા વગેરે સંબંધિત નિર્ણયો લે છે. ઘણી વખત લોકો સુરક્ષા માટે અરજી કરે છે અને રાજ્ય સરકારમાં ઉપલબ્ધ ગૃહ મંત્રાલય તેને ધ્યાનમાં લે છે અને તેની ભલામણ કેન્દ્રને મોકલે છે, પરંતુ સામાન્ય રીતે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ વ્યક્તિઓની સુરક્ષા અંગેનો નિર્ણય કેન્દ્ર-રાજ્ય પરસ્પર સંકલનથી લે છે. રાષ્ટ્રપતિ અને દેશના વડાપ્રધાનની સુરક્ષા વ્યવસ્થા આ બધાથી અલગ પ્રકારની રહે છે.
SPG વડાપ્રધાનની સુરક્ષા કરે છે
વડાપ્રધાનની સુરક્ષાની જવાબદારી સ્પેશિયલ સિક્યુરિટી ગ્રુપ એટલે કે SPGની છે. તેના વડા ભારતીય પોલીસ સેવાના ડીજી રેન્કના અધિકારી છે. SPGનું મુખ્યાલય દિલ્હીમાં છે. હકીકતમાં, 1984માં તત્કાલીન વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીની હત્યા બાદ જ અધિકારીઓએ નિર્ણય લીધો હતો કે વડાપ્રધાનની સુરક્ષાની જવાબદારી કોઈ વિશેષ એજન્સી પાસે હોવી જોઈએ. આ પછી વર્ષ 1988માં સંસદમાં SPG એક્ટ રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. તેના પસાર થયા પછી, એસજીપીની રચના કરવામાં આવી હતી.
આ પહેલા તમામ પૂર્વ વડાપ્રધાનો અને તેમના પરિવારના સભ્યોને પણ SPG સુરક્ષા હેઠળ આવરી લેવામાં આવ્યા હતા. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના કાર્યકાળ દરમિયાન તેમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો અને હવે માત્ર વડાપ્રધાનને જ SPG સુરક્ષા મળે છે. આ જૂથ દરેક જગ્યાએ સતર્ક છે. પીએમની સુરક્ષા અનેક સ્તરની હોય છે પરંતુ અંદરના વર્તુળમાં માત્ર એસપીજીના જવાનો જ હોય છે. PMના દેશ પ્રવાસ દરમિયાન પણ બાકીની સુરક્ષા વ્યવસ્થા SPGની પરવાનગીથી જ નક્કી કરવામાં આવે છે.
SPG કે NSG પાસે રાષ્ટ્રપતિની સુરક્ષા નથી
ભારતનું સર્વોચ્ચ બંધારણીય પદ, એટલે કે, રાષ્ટ્રપતિ, ક્યાં તો SPG કર્મચારીઓ અથવા કર્મચારીઓની અન્ય કોઈપણ શ્રેણી દ્વારા સુરક્ષિત નથી. ત્રણેય સૈન્યના સર્વોચ્ચ કમાન્ડર હોવાના કારણે, સેનાની એક વિશેષ રેજિમેન્ટ, જે રાષ્ટ્રપતિના શરીર રક્ષકો (PBG) તરીકે ઓળખાય છે, તે રાષ્ટ્રપતિને સુરક્ષા પૂરી પાડે છે. આ સેનાની સૌથી જૂની અને ચુનંદા રેજિમેન્ટ છે, જે બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન ગવર્નર જનરલ વોરન હેસ્ટિંગ્સના સમયમાં શરૂ કરવામાં આવી હતી. 1773 AD માં તેની સ્થાપના સમયે, 48 રક્ષકો હતા, જેની સંખ્યા પાછળથી વધારીને સો કરવામાં આવી હતી. તેમને ખાસ પ્રકારની તાલીમ આપવામાં આવે છે. આ પણ ખૂબ જ કાળજીપૂર્વક પસંદ કરવામાં આવે છે.
