રશિયા અને યુક્રેન (Russia Ukraine Conflict) વચ્ચે લાંબા સમયથી વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. આ વિવાદ વચ્ચે હવે રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિને (President Vladimir Putin) એક મોટી જાહેરાત કરી છે. રાષ્ટ્રપતિ પુતિને પૂર્વ યુક્રેનને અલગ દેશ તરીકે માન્યતા આપી છે. પુતિને જાહેરાત કરી છે કે રશિયા પૂર્વ યુક્રેનના બે અલગ-અલગ પ્રદેશોની સ્વતંત્રતાને માન્યતા આપી છે. રશિયા ડનિટ્સ્ક અને લુગાન્સ્કના સ્વ-ઘોષિત પ્રજાસત્તાકને અલગ દેશો તરીકે માન્યતા આપી છે. હવે એવું માનવામાં આવે છે કે પુતિનની આ જાહેરાત બાદ બંને દેશો વચ્ચે તણાવ વધી શકે છે. તેમજ પુતિનની આ જાહેરાત બાદ લોકોના મનમાં અનેક પ્રકારના સવાલો આવી રહ્યા છે.
અલગ દેશની જાહેરાત બાદ લોકોના મનમાં એક પ્રશ્ન છે કે અલગ દેશ કેવી રીતે બન્યો? છેવટે, નવા દેશને માન્યતા કેવી રીતે મળે છે? તો જાણો આ સવાલોના જવાબ અને જાણીએ કે એક પ્રદેશને અલગ દેશ કેવી રીતે બનાવવામાં આવે છે અને તેની પ્રક્રિયા શું છે…
વ્લાદિમીર પુતિન પૂર્વીય યુક્રેન બનાવવાના ઓર્ડર પર હસ્તાક્ષર કરે છે. પુતિને લુહાન્સ્ક અને ડોનેસ્કની રચનાને અલગ દેશો તરીકે માન્યતા આપી હતી. તમને જણાવી દઈએ કે લુહાન્સ્ક અને ડોનેસ્ક પૂર્વ યુક્રેનમાં છે. પુતિને કહ્યું કે ડોનબાસમાં સ્થિતિ ઘણી ગંભીર છે. ડોનવાસ એ રશિયાના ઇતિહાસ સાથે સંકળાયેલ વિસ્તાર છે. આપણે ઈતિહાસ જાણવો જોઈએ. પુતિને વધુમાં કહ્યું કે યુક્રેન અમારું જૂનું સાથી છે. પૂર્વી યુક્રેનને લઈને મારે મુશ્કેલ નિર્ણય લેવો પડ્યો. અમે યુક્રેનને સામ્યવાદનું સત્ય બતાવવા તૈયાર છીએ. પુતિને કહ્યું કે રશિયાની સંસદ પાસે તમામ સત્તા છે.
જો આપણે અલગ દેશ બનાવવાની વાત કરીએ તો તે ખૂબ જ સરળ અને ખૂબ જ મુશ્કેલ પ્રક્રિયા છે. જો કે અલગ દેશ બનાવવા માટે કોઈ ખાસ નિયમ નથી, પરંતુ ધોરણોને પૂર્ણ કરીને અલગ દેશ બનાવવામાં આવે છે. આ પછી જ કોઈપણ પ્રદેશને અલગ દેશ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. 1933 ના મોન્ટેવિડિયો સંમેલનમાં દેશને સ્વીકારવાનો સિદ્ધાંત આપવામાં આવ્યો હતો. તેના નિયમોનું પાલન કરીને અલગ દેશ બનાવવાની પ્રક્રિયા પૂર્ણ થાય છે.
આ મુજબ દેશનો વિસ્તાર, લોકો, સરકાર નક્કી કરવી જોઈએ. આ સાથે જ અન્ય દેશો સાથે સંબંધો સ્થાપિત કરવાની ક્ષમતા હોવી જોઈએ. તે પણ ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે કે મૂળ દેશમાંથી અલગ થવાનો નિર્ણય બહુમતી દ્વારા લેવામાં આવ્યો છે. આ સિવાય ત્યાં યોજાયેલ જનમત સંગ્રહ પણ આમાં મહત્વનો ભાગ ભજવે છે. નિર્દિષ્ટ વિસ્તારનો મોટો વર્ગ પોતાને દેશથી અલગ જાહેર કરી શકે છે.
આ ઉપરાંત યુએન તરફથી અલગ દેશની માન્યતા અને તેને અન્ય દેશોથી અલગ દેશ તરીકે સ્વીકારવાથી પણ એક પ્રદેશ અલગ દેશ બને છે. તમને જણાવી દઈએ કે યુક્રેનના મામલામાં સોવિયત સંઘ પાસે પણ ઘણા અધિકારો છે. જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સોવિયત સંઘના દરેક રાજ્યને અલગ દેશ બનવાનો અધિકાર છે.
માત્ર પોતાની ઘોષણા કરવાથી પ્રદેશ અલગ દેશ બની જતો નથી. દેશની માન્યતા અન્ય દેશો પર આધાર રાખે છે. કેટલા દેશો તેને એક સાર્વભૌમ રાષ્ટ્ર તરીકે જુએ છે અને તેના નાગરિકોને વિઝા આપે છે. આ સિવાય યુએન તરફથી માન્યતા મેળવવી પણ ખૂબ જ જરૂરી છે. હવે જો યુએન કોઈ દેશને માન્યતા આપે છે, તો તે મોટા પ્રમાણમાં અલગ દેશ માનવામાં આવે છે. યુએન અલગ દેશનો નિર્ણય ત્યાંના લોકોના અધિકારો અને તેમની ઈચ્છા, સરહદના આધારે લે છે.
જેમ સોમાલીલેન્ડ 1991 થી સોમાલિયામાં પોતાને એક અલગ દેશ ગણાવે છે, અન્ય કોઈ દેશ તેને માનતો નથી. સર્બિયાના કોસોવોએ પણ 2008માં પોતાને સ્વતંત્ર જાહેર કર્યા હતા, કેટલાક દેશો પણ આ વાતને માન્યતા આપે છે. આવી સ્થિતિમાં અન્ય દેશોથી અલગ દેશનો વિચાર કરવો જરૂરી છે.
સેલ્ફ ડિટરમિશનનો અધિકાર યુનાઇટેડ નેશન્સ ચાર્ટરમાં સામેલ છે. એટલે કે, વસ્તી નક્કી કરી શકે છે કે તે કેવી રીતે અને કોના નિયંત્રણ હેઠળ રહેવા માંગે છે. જો કે, આ કેટલું વ્યવહારુ શક્ય છે તે એક અલગ ચર્ચાનો વિષય છે. ઘણી બાબતોને ધ્યાનમાં રાખીને યુએન નવા દેશને માન્યતા આપે છે. એકવાર યુએન દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત થયા પછી તે દેશનું ચલણ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે માન્ય બને છે. આ પછી, અન્ય દેશો સાથે વ્યવહાર કરી શકાય છે. ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF), વર્લ્ડ બેંક જેવી સંસ્થાઓ પણ યુએન દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત દેશોને જ સભ્ય બનાવે છે.