દુનિયાની સૌથી ભયંકર મહામારી ! જેના કારણે 20 કરોડથી વધુ લોકોએ ગુમાવ્યા હતા જીવ
2025ની શરૂઆતમાં ચીનમાંથી વધુ એક નવો વાયરસ શરૂ થયો છે, જેને HMVP કહેવામાં આવી રહ્યો છે. જો કે, તેનાથી હજુ સુધી કોઈ ગંભીર સમસ્યા ઊભી થઈ નથી, પરંતુ તેને હળવાશથી પણ લઈ શકાય નહીં. ત્યારે આજે અમે તમને દુનિયાની એક એવી ખતરનાક મહામારી વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ, જેને માનવ ઇતિહાસની સૌથી ખતરનાક મહામારીઓમાંની એક કહેવામાં આવે છે.
પાંચ વર્ષ પહેલાં વર્ષ 2020માં કોરોના નામની મહામારીએ આખી દુનિયાને ઘૂંટણિયે પાડી દીધી હતી. આ મહામારીમાં લાખો લોકો મૃત્યુ પામ્યા. કોવિડ-19 ચીનના વુહાન શહેરથી ફેલાયો હતો, જેણે ધીમે ધીમે આખી દુનિયાને ઘેરી લીધી હતી. સ્થિતિ એટલી હદ સુધી વણસેલી હતી કે દરેક જગ્યાએ લોકડાઉન લાદવામાં આવ્યું હતું.
ત્યારે હવે 2025ની શરૂઆતમાં ચીનમાંથી જ એક નવો વાયરસ શરૂ થયો છે, જેને HMVP કહેવામાં આવી રહ્યો છે. જો કે, તેનાથી હજુ સુધી કોઈ ગંભીર સમસ્યા ઊભી થઈ નથી, પરંતુ તેને હળવાશથી પણ લઈ શકાય નહીં. ભારતમાં પણ આના કેટલાક કેસ નોંધાયા છે, જેના સંદર્ભમાં માર્ગદર્શિકા પહેલાથી જ જારી કરવામાં આવી છે.
આજે અમે તમને દુનિયાની એક એવી ખતરનાક મહામારી વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ, જેને માનવ ઇતિહાસની સૌથી ખતરનાક મહામારીઓમાંની એક કહેવામાં આવે છે. તેને બ્લેક ડેથ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. એક અહેવાલ મુજબ, 14મી સદીમાં આ મહામારીએ યુરોપ, એશિયા અને આફ્રિકામાં ભારે વિનાશ વેર્યો હતો.
આ પ્લેગની બિમારીમાં લગભગ 7.5 કરોડથી 20 કરોડ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો. આ મહામારી એશિયાથી ઉદ્ભવી હોવાનું મનાય છે. ઉંદરો અને અન્ય પ્રાણીઓને જહાજોમાં યુરોપ લઈ જવામાં આવી રહ્યા હતા ત્યારે આ મહામારી ચાંચડ દ્વારા ફેલાવામાં આવી હતી.
બ્લેક ડેથની યુરોપમાં શરૂઆત
ઓક્ટોબર 1346માં યુરોપમાં બ્લેક ડેથનું આગમન થયું, જ્યારે કાળા સમુદ્રમાંથી 12 જહાજો સિસિલીના મેસિના બંદર પર પહોંચ્યા. આ દ્રશ્ય ભયાનક હતું. જહાજો પરના મોટાભાગના ખલાસીઓ મોતને ભેટ્યા હતા તો કેટલાક ગંભીર રીતે બીમાર હતા, તેમના શરીર કાળા ફોલ્લાઓથી ઢંકાયેલા હતા અને તેમાંથી લોહી અને પરુ નીકળતું હતું. સ્થાનિક અધિકારીઓએ તરત જ જહાજોને બંદર છોડવાનો આદેશ આપ્યો, પરંતુ ત્યાં સુધીમાં ઘણું મોડું થઈ ગયું હતું. પ્લેગ પહેલાથી જ યુરોપમાં તેની ઘાતક યાત્રા શરૂ કરી ચૂક્યો હતો.
યુરોપની વસ્તીના ત્રીજા ભાગથી વધુ લોકો માર્યા ગયા
આગામી પાંચ વર્ષોમાં પ્લેગથી યુરોપની વસ્તીના ત્રીજા ભાગથી વધુ લોકોનો ભોગ લેવાયો. 1340ના દાયકા સુધીમાં પ્લેગે ચીન, ભારત, પર્શિયા, સીરિયા અને ઇજિપ્તમાં તબાહી મચાવી દીધી હતી. બ્લેક ડેથનો વિનાશ ફક્ત યુરોપ પૂરતો મર્યાદિત ન હતો. એશિયા, આફ્રિકા અને યુરોપને જોડતા વેપાર માર્ગોએ પ્લેગને ઝડપથી ફેલાવવામાં મદદ કરી. આ પ્લેગ માટે યર્સિનિયા પેસ્ટિસ નામનો બેક્ટેરિયા જવાબદાર હતો.
સિલ્ક રોડ અને દરિયાઈ વેપાર માર્ગો પર મહામારી ફેલાઈ
ઇતિહાસકારો માને છે કે આ રોગ સિલ્ક રોડ અને દરિયાઈ વેપાર માર્ગો દ્વારા ફેલાયો હતો. એશિયાથી તે મધ્ય પૂર્વના વેપાર કેન્દ્રોમાં ફેલાયો, જેનાથી દમાસ્કસ અને કૈરો જેવા શહેરો પર ખરાબ અસર પડી. યુરોપમાં પ્લેગ દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોથી આંતરિક ભાગોમાં ઝડપથી ફેલાઈ ગયો, જ્યાં ગીચ વસ્તી અને નબળી સ્વચ્છતાને કારણે તેનો ફેલાવો ઝડપી બન્યો. બ્લેક ડેથથી ગ્રીનલેન્ડ અને ઉત્તર આફ્રિકા જેવા દૂરના સ્થળોએ પણ અસર થઈ હતી, જે તે સમયે વિશ્વને પરસ્પર જોડાતા હતા.
બ્લેક ડેથના લક્ષણો
બ્લેક ડેથના લક્ષણો ભયાનક અને પીડાદાયક હતા. બ્યુબોનિક પ્લેગ જે સૌથી સામાન્ય પ્રકાર હતો, જે લસિકા તંત્ર પર હુમલો કરતો હતો, જેના કારણે શરીરમાં સોજો આવી જતો હતો. જે બ્યુબો તરીકે ઓળખાતો હતો. આ સોજો સામાન્ય રીતે કમર, બગલ અથવા ગરદનમાં થતો હતો અને તે સફરજન અથવા ઇંડા આકારનો હતો. આ ફોલ્લાઓ સાથે અન્ય ગંભીર લક્ષણો હતા. જેમાં તાવ, શરદી, માથાનો દુખાવો, સ્નાયુઓમાં દુખાવો અને ઉલટી જેવા લક્ષણો હતા. જેમ જેમ ચેપ વધતો ગયો અને દર્દીઓની સ્થિતિ બગડતી ગઈ અને તેમની ત્વચા સડવા લાગી, જેનાથી કાળા ડાઘ પડી ગયા. બ્યુબોનિક પ્લેગમાં મૃત્યુદર ખૂબ જ ઊંચો હતો.
દુનિયાની કેટલીક ભયંકર મહામારીઓ
વિશ્વએ સમયાંતરે ઘણી ભયંકર મહામારીઓનો સામનો કર્યો છે. આમાં બ્લેક ડેથ સિવાય 1918માં H1N1 વાયરસ ફેલાયો હતો જે સ્પેનિશ ફ્લૂ તરીકે જાણીતો છે, જેણે વિશ્વમાં હાહાકાર મચાવ્યો હતો. આ ઉપરાંત HIV/AIDS અને કોરોના વાયરસ જેવી મહામારીઓએ પણ વિશ્વમાં તબાહી મચાવી હતી.
1918-સ્પેનિશ ફ્લૂ
જ્યારે આખું વિશ્વ 1918માં પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધના આઘાતમાંથી બહાર આવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું હતું. ત્યારે સમગ્ર વિશ્વમાં સ્પેનિશ ફ્લૂ નામની મહામારીએ વિનાશ વેર્યો હતો. સ્પેનિશ ફ્લૂ એક ગંભીર મહામારી હતી, જે 1918માં શરૂ થઈ હતી. તેને 1918ની ફ્લૂ મહામારી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે ઇતિહાસની સૌથી ઘાતક મહામારીઓમાંની એક હતી. આ મહામારીના કારણે વિશ્વની લગભગ એક તૃતીયાંશ વસ્તી ચેપગ્રસ્ત થઈ હતી.
આ મહામારીમાં લગભગ 10 કરોડ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા. આ મહામારીની અસર ભારતમાં પણ પડી હતી. ભારતમાં આ મહામારીને કારણે લગભગ 1.80 કરોડ લોકો મૃત્યુ પામ્યા હોવાનો અંદાજ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ મહામારી પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન પાછા ફરતા સૈનિકો દ્વારા ભારતમાં આવ્યો હતો. કેટલાક નિષ્ણાતો માને છે કે આ મહામારી ફ્રાન્સમાં ઉદ્ભવી હતી.
જસ્ટિનિયન પ્લેગ
આ મહામારીની અસર સમગ્ર વિશ્વ પર અન્ય કોઈપણ મહામારી જેટલી જ ખતરનાક હતી. તેના ભયંકર સ્વરૂપનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે આ જસ્ટિનિયન પ્લેગ છઠ્ઠી સદીમાં આવ્યો હતો. લગભગ 4 વર્ષ સુધી વિશ્વ જસ્ટિનિયન પ્લેગથી પ્રભાવિત રહ્યું. નિષ્ણાતોએ એવો પણ દાવો કર્યો હતો કે આ પ્લેગને કારણે વિશ્વની 10 ટકાથી વધુ વસ્તીનો નાશ થયો હતો.
એવો અંદાજ છે કે આ મહામારીના કારણે લગભગ 10 કરોડ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા. આ મહામારી એશિયા, ઉત્તર આફ્રિકા, અરબ અને યુરોપમાં સૌથી વધુ વિનાશ સર્જ્યો હતો. તમને જણાવી દઈએ કે, તે સમયે બાયઝેન્ટાઇન સામ્રાજ્યના સમ્રાટ જસ્ટિનિયન પણ આ ભયંકર રોગથી પીડાતા હતા, જો કે તે સમયે તેમનો જીવ બચી ગયો હતો. એવું કહેવાય છે કે આ કારણે આ રોગનું નામ જસ્ટિનિયન પ્લેગ રાખવામાં આવ્યું હતું.
HIV/AIDS
HIV જેને હ્યુમન ઇમ્યુનોડેફિશિયન્સી વાયરસ કહેવામાં આવે છે. આ એક પ્રકારનો વાયરસ છે. જે માનવ શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ પર હુમલો કરે છે. આ રોગ સામે લડવાની ક્ષમતા ધીમે ધીમે ઓછી થતી જાય છે. ચોક્કસ તબક્કામાં પહોંચીને આ બિમારી એઇડ્સનું કારણ બની જાય છે.
તમને જણાવી દઈએ કે, આ એક એવો વાયરસ છે જે મુખ્યત્વે જાતીય સંભોગ અને લોહી દ્વારા ફેલાય છે અને શરીરના શ્વેત રક્તકણોને ઘાતક નુકસાન પહોંચાડે છે. આ વાયરસ તેની સારવારમાં ઘણી મુશ્કેલી ઉભી કરે છે. WHO (વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન) દ્વારા મનુષ્યોમાં HIV ચેપને મહામારી જાહેર કરવામાં આવી હતી. HIV/AIDS સૌપ્રથમ 1981માં સામે આવ્યો હતો. માહિતી અનુસાર, વિશ્વના 7.50 કરોડ લોકો તેનાથી પ્રભાવિત છે અને અત્યાર સુધીમાં 4.4 કરોડ લોકો મૃત્યુ પામ્યા છે.
COVID-19
કોરોના વાયરસ (COVID-19) રોગચાળો 2019ના અંતમાં ચીનના વુહાનમાં શરૂ થયો અને ટૂંક સમયમાં જ વૈશ્વિક કટોકટી બની ગયો. તે SARS-CoV-2 વાયરસને કારણે થાય છે. આ વાયરસના કારણે તાવ, ઉધરસ, થાક, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અને ગંભીર કિસ્સાઓમાં ફેફસામાં ચેપ અને અંગ નિષ્ફળતાનું કારણ બને છે.
આ મહામારીની આરોગ્ય વ્યવસ્થા, અર્થતંત્ર અને જીવનશૈલી પર અસર પડી. વિશ્વભરમાં લોકડાઉન, મુસાફરી પ્રતિબંધો અને સામાજિક અંતર જેવા પગલાં લેવામાં આવ્યા હતા. શાળાઓ, ઓફિસો અને વ્યવસાયો મહિનાઓ સુધી બંધ રહ્યા. આ મહામારીના કારણે 70 લાખથી વધુ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા. આ રોગચાળાની અસર ઘટાડવામાં રસીકરણે મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.
