કુદરતી ખેતીમાં પાણી નહીં, છોડ-વૃક્ષને ‘વરાપ’ની વધુ જરૂર, જાણો પાક ઉત્પાદન માટેની એક અનિવાર્ય જરૂરીયાત વિશે

ખેતીમાં ખેડ, ખાતર અને પાણી ત્રણે પાયાના પરિબળો છે. પણ શું તમે જાણો છો કે પાણી કરતા વધુ મહત્વપૂર્ણ એક તત્વ છે જે પાક માટે અનિવાર્ય છે? એ છે ‘વરાપ’. આજના સમયમાં કુદરતી ખેતી તરફ વધતા પગલાં વચ્ચે વરાપનું મહત્વ સમજીને ખેડૂતો વધુ સારું ઉત્પાદન મેળવી શકે છે.

વરાપ શું છે?

ખેડૂતો અને સામાન્ય લોકો માનતા હોય છે કે છોડના મૂળને વધુ પાણી આપવું જરૂરી છે. પરંતુ હકીકતમાં, છોડના મૂળને ભેજની જરૂર હોય છે, એટલે કે ‘વરાપ’ જરૂરી છે. જમીનમાં બે કણો વચ્ચે જે ખાલી જગ્યા હોય છે, તેમાં 50 ટકા હવા અને 50 ટકા ભેજ હોવો જોઈએ. જો પાણી વધુ આપવામાં આવે, તો હવા બહાર નીકળી જાય છે, જેનાથી મૂળને ઓક્સિજન મળતો નથી અને પાક પીળો પડી જાય છે અથવા સૂકાઈ જાય છે.

વરાપનું નિર્માણ કેવી રીતે કરવું?

• બપોરના સમયે વૃક્ષ અને છોડના મૂળ વરાપ લેતા હોય છે.
• છાંયડાની અંદર પાણી ભરાતા વરાપનું નિર્માણ થતું નથી અને મૂળ સડી જાય છે.
• છોડને બચાવવા માટે છાંયડામાંથી પાણી માટે નાળું કાઢવું જોઈએ.
• થડની આસપાસ માટી ઉંચી ચડાવવાથી પણ વરાપ જળવાઈ રહે છે.

વરાપના ફાયદા

1. પ્રકાશસંશ્લેષણ માટે મહત્વપૂર્ણ: વરાપથી છોડ સારો વિકાસ કરે છે અને ખોરાક બનાવી શકે છે.
2. પોષક તત્વોની ઉપલબ્ધતા: જમીનમાં રહેલા પોષક તત્વો મૂળ સુધી સરળતાથી પહોંચે છે.
3. રોગપ્રતિકારક શક્તિ: વધુ વરાપ હોવાથી છોડ રોગો અને જીવાતોથી સુરક્ષિત રહે છે.

સંતુલિત વરાપ જાળવી રાખવો આવશ્યક

જો વરાપ ઓછું હોય, તો છોડ સૂકાઈ જાય છે અને વિકાસ રોકાઈ જાય છે. જો વધુ હોય, તો છોડમાં રોગો અને જીવાતો લાગવાની શક્યતા વધી જાય છે. તેથી, વરાપનું પ્રમાણ સંતુલિત રાખવું ખૂબ જરૂરી છે.

કુદરતી ખેતીમાં પાણીનું સંચાલન અને વરાપ જાળવવા માટેની આ પદ્ધતિઓ અપનાવવાથી ખેડૂતો પાકની ગુણવત્તા સુધારી શકે છે અને જમીનની ઉર્વરકતા જાળવી રાખી શકે છે.

ખેડૂતોને મુંજાવતા પ્રશ્નો 

1. વરાપ કેટલો સમય સુધી જાળવી શકાય?

• યોગ્ય પાણી અને માટીની સંભાળ રાખવાથી વરાપ લાંબા સમય સુધી ટકી શકે છે.

2. શું દરેક પાક માટે વરાપ જરૂરી છે?

• હાં, વરાપ તમામ પાક માટે જરૂરી છે, ખાસ કરીને કુદરતી અને જીરો-બજેટ ખેતીમાં.

3. વધુ વરાપ થવાથી શું નુકસાન થાય?

• વધારે વરાપ પાકમાં ફૂગ અને રોગને આમંત્રણ આપે છે, તેથી તેનું પ્રમાણ સંતુલિત હોવું જોઈએ.

કુદરતી ખેતીમાં પાણીની સમજૂતી અને વરાપનું મહત્વ સમજવું અનિવાર્ય છે. જો તમે ખેતીમાં નવી પદ્ધતિઓ અપનાવશો, તો પાકનું ઉત્પાદન માત્ર વધશે નહીં, પણ તેની ગુણવત્તા પણ વધુ સારી રહેશે.