Phone Tapping : શું હોય છે ફોન ટેપિંગ ? સરકાર પાસે તમારા ફોન ટેપિંગ કરવાની સત્તા છે ? જાણો શું કહે છે નિયમ
એક એવો મુદ્દો છે જેને ઘણી હવા આપવામાં આવી રહી છે. તમે ભૂતકાળમાં ઘણી રેલીઓ, ભાષણો, ઇન્ટરવ્યુ અને સોશિયલ મીડિયા પર જોયું હશે કે વિપક્ષ ફોન ટેપિંગને એક મહત્વપૂર્ણ મુદ્દો બનાવી રહ્યો છે.
આગામી વિધાનસભા ચૂંટણી (Assembly elections)ને લઈને ઘણા રાજ્યોમાં હલચલ મચી ગઈ છે. આવા સંજોગોમાં હંમેશની જેમ પક્ષ-વિપક્ષો એકબીજા પર આરોપ પ્રત્યારોપની રમત રમી રહ્યા છે. દરેક પક્ષ પોતપોતાના પક્ષને મજબૂત કરવાના તમામ પ્રયાસો કરી રહ્યા છે. આ દરમિયાન એક એવો મુદ્દો છે જેને ઘણી હવા આપવામાં આવી રહી છે. તમે ભૂતકાળમાં ઘણી રેલીઓ, ભાષણો, ઇન્ટરવ્યુ અને સોશિયલ મીડિયા પર જોયું હશે કે વિપક્ષ ફોન ટેપિંગને એક મહત્વપૂર્ણ મુદ્દો બનાવી રહ્યો છે.
ફોન ટેપિંગ (Phone Tapping)ને લઈને ઘણા મોટા નેતાઓ પણ એકબીજા પર પ્રહારો કરી રહ્યા છે. હવે આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઊભો થાય છે કે આખરે ફોન ટેપિંગ શું છે? તમારા માટે એ જાણવું ખૂબ જ જરૂરી છે કે ભારતમાં ફોન ટેપિંગને લગતો કાયદો શું છે? તેમજ કાયદા મુજબ ફોન ટેપિંગ કયા હકની વિરુદ્ધ છે? જેના કારણે તે ચર્ચાનો વિષય બન્યો છે. ચાલો જાણીએ ફોન ટેપિંગ શું છે?
ફોન ટેપિંગ શું છે?
ફોન ટેપિંગને વાયર ટેપિંગ અથવા લાઇન બગીંગ પણ કહેવાય છે. જો કોઈ અન્ય વ્યક્તિ પરવાનગી વિના કોઈની વાતચીત સાંભળે અથવા વાંચે, તો તેને ફોન ટેપિંગ કહેવામાં આવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો તમે ફોન પર કોઈની સાથે વાત કરી રહ્યાં હોવ અને વાતચીતમાં સામેલ વ્યક્તિ સિવાય કોઈ અન્ય વ્યક્તિ તમારા બંનેની વાતચીત રેકોર્ડ કરે અથવા વાંચે, તો તેને વાયર ટેપિંગ કહેવામાં આવે છે.
શું ફોન ટેપિંગ ગેરકાયદેસર છે?
ભારતની વાત કરીએ તો આપણા દેશમાં તે ગેરકાયદેસર છે. આવી સ્થિતિમાં, મોટો પ્રશ્ન એ છે કે શું સરકાર માટે આ કરવું ગેરકાયદેસર છે કે નહીં? તો જવાબ છે હા. સરકાર પણ તમારા ફોન કોલ્સ રેકોર્ડ (Call Record) કરી શકતી નથી. જો કે, સરકાર પાસે ફોન ટેપ કરવાના વિશેષ અધિકારો છે. ચોક્કસ પ્રક્રિયાને કારણે સરકાર આ માત્ર ખાસ સંજોગોમાં જ કરી શકે છે.
તમારે જાણવું જોઈએ કે જો કોઈ તમારો ફોન ટેપ કરે છે તો તે તમારા અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરે છે. આ અધિકાર એ રાઈટ ટુ પ્રાઈવસી એટલે કે ગોપનીયતાનો અધિકાર (Right to privacy) છે. આ હેઠળ, કોઈ તમારી ખાનગી વાતચીત રેકોર્ડ કરી શકશે નહીં.
ભારતીય ટેલિગ્રાફ એક્ટ સેક્શન 5(2) હેઠળ ફોન ટેપિંગનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. તમે 1990માં પૂર્વ વડાપ્રધાન ચંદ્રશેખર ફોન ટેપિંગ કેસના ઉદાહરણથી પણ આને સમજી શકો છો. ત્યારે કોર્ટે કહ્યું હતું કે ફોન ટેપિંગ એ ગોપનીયતાના અધિકારનું ઉલ્લંઘન છે.
સરકાર ફોન ટેપિંગ ક્યારે કરી શકે?
ઈન્ડિયન ટેલિગ્રાફ એક્ટ (Indian Telegraph Act) મુજબ, સરકારને અમુક સંજોગોમાં જ ફોન ટેપ કરવાની છૂટ છે. કલમ (1) અને (2) હેઠળ જાહેર કટોકટી અથવા જાહેર સલામતીના હેતુસર સરકાર આમ કરી શકે છે. આ કરવા માટે, સરકારે સંખ્યાબંધ મંજૂરીઓ લેવી પડશે. જો કોઈ વ્યક્તિ સાથે આવું કરવામાં આવે છે, તો તેને કોર્ટનો સંપર્ક કરવાનો સંપૂર્ણ અધિકાર છે.
આ પણ વાંચો: સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયામાં CBO ની જગ્યા માટે અરજી કરવાની છેલ્લી તારીખ નજીક, આ રીતે કરો અરજી
આ પણ વાંચો: Technology: બદલાઈ જશે WhatsApp નું વોઈસ અને વીડિયો કોલ ઈન્ટરફેસ, કંઈક આ રીતે મળશે જોવા
