હવે સિલ્કિયારા ટનલ જેવી દુર્ઘટના નહીં થાય, જાણો સેલા ટનલમાં શું છે સિસ્ટમ? PM મોદી 9 માર્ચે ઉદ્ઘાટન કરશે
હિમાલયના ક્ષેત્રમાં બીજી મોટી ટનલ તૈયાર છે. ખાસ વાત એ છે કે આ ટનલ ઉત્તરાખંડની સિલ્કિયારા ટનલ દુર્ઘટનામાંથી બોધપાઠ લઈને બનાવવામાં આવી છે. આ ટનલની અંદર કોઈ પણ પ્રકારની દુર્ઘટના થાય તો તરત જ લોકો બહાર નીકળી શકે તેવી વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે.
9 માર્ચે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અરુણાચલ પ્રદેશમાં સેલા ટનલનું ઉદ્ઘાટન કરશે. તે 13,700 ફૂટની ઉંચાઈ પર સ્થિત વિશ્વની સૌથી લાંબી ટુ-લેન ટનલ છે. આ ટનલ તવાંગ સેક્ટરને સ્પર્શે છે જે ભારત માટે વ્યૂહાત્મક રીતે મહત્વપૂર્ણ છે. BRO એટલે કે બોર્ડર રોડ ઓર્ગેનાઈઝેશનના ચીફ એન્જિનિયર બ્રિગેડિયર રમણ કુમાર કહે છે- સેલા ટનલ કોમ્પ્લેક્સમાં બે ટનલ છે, તેની કુલ લંબાઈ લગભગ 12 કિલોમીટર છે. આ સાથે, તવાંગનું અંતર લગભગ આઠ કિલોમીટર ઓછું થશે અને મુસાફરીનો સમય લગભગ એક કલાક ઓછો થશે.
સેલા ટનલ પ્રોજેક્ટ ઉત્તરાખંડની 4.5 કિમી લાંબી સિલ્ક્યારા-બરકોટ ટનલ જેવો એક મહત્વપૂર્ણ પ્રોજેક્ટ છે, જ્યાં 41 મજૂરોના જીવ જોખમમાં મુકાયા હતા. ટનલનો એક ભાગ ડૂબી જવાને કારણે ત્યાં ફસાયેલા મજૂરોને બહાર નીકળવાનો રસ્તો મળ્યો નહોતો. અને લગભગ 17 દિવસ સુધી તેમનું રેસ્ક્યુ ઓપરેશન હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું.
સિલ્ક્યારા વિ સેલા પ્રોજેક્ટ
BROના આ અત્યાધુનિક સેલા પ્રોજેક્ટની સૌથી ખાસ વાત એ છે કે અહીં એક એસ્કેપ ટનલ છે, જેનો અર્થ છે કે આપત્તિની સ્થિતિમાં અહીં ફસાયેલા લોકો બચી શકે છે. આ 1,595 મીટર ટનલની સમાંતર એક એસ્કેપ ટ્યુબ પણ બનાવવામાં આવી છે, તે લગભગ 1,573 મીટર સુધી વિસ્તરે છે. મુખ્ય ટનલ અને એસ્કેપ ટ્યુબ બંનેમાં 250 મીટરના અંતરે પાંચ ક્રોસ પેસેજ છે.
BROના આસિસ્ટન્ટ એક્ઝિક્યુટિવ એન્જિનિયર નિકિતા ચૌધરી કહે છે, “SP-91 નામની જોગવાઈ છે, જે કહે છે કે કોઈપણ કટોકટીમાં, મુખ્ય ટનલ જ્યાં ક્રોસ રૂટ હોય તેની સાથે જોડાયેલ દર 200 થી 300 મીટરના અંતરે એસ્કેપ ટ્યુબની જરૂર પડે છે. આ મુજબ અમે અહીં 250 મીટરના અંતરે ક્રોસ રૂટ આપ્યો છે.
BROની સેલા ટનલના પ્રોજેક્ટ ડાયરેક્ટર કર્નલ રવિકાંત તિવારી કહે છે, “અમે આ ટનલમાં ઉચ્ચતમ સ્તરના સલામતી ધોરણો અપનાવ્યા છે. આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણો મુજબ, જ્યારે પણ કોઈ ટનલ 1,500 મીટરથી વધુ લાંબી હોય છે, ત્યારે આપણે કોઈપણ કટોકટી માટે સમાંતર એસ્કેપ ટનલ પણ બનાવવી પડે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો આગ લાગે તો અમારી પાસે ફાયર એલાર્મ સિસ્ટમ, સેન્સર્સ અને ફાયર ડિટેક્ટર છે, તેવી જ રીતે અહીં હૂટર વાગશે, લોકો તેમનો અવાજ ઉઠાવશે અને લોકો એસ્કેપ ટનલમાંથી બહાર આવી શકશે.
સિલ્ક્યારા-બારકોટ ટનલનો એ અકસ્માત
સેલા પ્રોજેક્ટ વિશે વધુ જણાવતા પહેલા, સિલ્ક્યારા-બારકોટ ટનલમાં અકસ્માત કેમ અને કેવી રીતે થયો તે યાદ રાખવું જરૂરી છે. તમને યાદ હશે કે સિલ્ક્યારાના કિનારે 200-260 મીટરની વચ્ચે ટનલની છત તૂટી પડી હતી. અને વધુ બે કિલોમીટરના અંતરે 41 મજૂરો ફસાયા હતા. સમસ્યા એ હતી કે અધૂરી ટનલની 400-500 મીટર જાડી દિવાલ કામદારોને બારકોટ બાજુથી ભાગવામાં અવરોધ ઉભી કરી રહી હતી.
નિષ્ણાતો કહે છે કે, જો સિલ્કિયારા ટનલમાં ઓછામાં ઓછા દર 300 મીટરના અંતરે ક્રોસ-પેસેજ સાથે એસ્કેપ ટનલ હોત, તો કામદારો આટલા દિવસો સુધી ત્યાં અટક્યા ન હોત. જ્યાં કામદારો ફસાયા છે તે ટનલમાં બે કિલોમીટરના અંતરે એસ્કેપ ટનલમાં ઓછામાં ઓછા 7 ક્રોસ પેસેજ હોય તો ફસાયેલા કામદારોને બચાવવામાં થોડી મિનિટો લાગી હોત.
સેલા ટનલની સુરક્ષા વ્યવસ્થા
હવે જ્યાં સુધી સેલા ટનલની સિક્યોરિટી ફીચર્સનો સવાલ છે, તેને ખૂબ જ સમજી-વિચારીને તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. તેનું માળખું અત્યાધુનિક છે અને લોકોનો જીવ બચાવવા સક્ષમ છે. કર્નલ તિવારીના કહેવા પ્રમાણે, સુરંગની અંદર શું થઈ રહ્યું છે તેના પર નજર રાખવા માટે અમારી પાસે કેમેરા, રેડિયો બ્રોડકાસ્ટિંગ અને એફએમ પણ છે. તેમણે કહ્યું કે SCADA મોનિટરિંગ સિસ્ટમ દ્વારા ટનલનું નિરીક્ષણ કરવામાં આવશે. ટનલની બહાર પાણીની ટાંકી અને પંપ છે. બંને ટનલની અંદર અગ્નિશામક સાધનો પણ છે.
સેલા ટનલ વિશે નિષ્ણાતો કહે છે કે મુખ્ય ટનલમાં કોઈ પણ ઘટના બને, પછી તે ભૂકંપ હોય કે અકસ્માત, લોકો તેમના વાહનોમાંથી બહાર નીકળીને ક્રોસ-પેસેજ દ્વારા એસ્કેપ ટ્યુબમાં જઈ શકે છે. ઇમરજન્સી વાહનો પણ એસ્કેપ દ્વારા આવી શકે છે. કારણ કે આ ટનલ શ્રેષ્ઠ ટ્રાફિક મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમનું ઉદાહરણ છે.
પ્રોજેક્ટ ડિરેક્ટર કર્નલ રવિકાંત તિવારી કહે છે- “અમારી પાસે તમામ પ્રકારના સેન્સર છે જે ટનલની અંદર કાર્બન મોનોક્સાઇડના સ્તરમાં વધારો શોધી શકે છે. સેન્સર બિલ્ડિંગ કંટ્રોલ રૂમને સિગ્નલ મોકલશે અને હાનિકારક વાયુઓને દૂર કરવા માટે વેન્ટિલેશન સિસ્ટમને સક્રિય કરવામાં આવશે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે સેલા ટનલની કુલ ઊંચાઈ 5.5 મીટર છે અને તેની કુલ ઊંચાઈ 7.5 મીટર છે, જે તમામ પ્રકારના વાહનો માટે યોગ્ય છે.
એસ્કેપ ટનલ પણ મુખ્ય ટનલ જેટલી સારી છે, તેની ઊંચાઈ 4 મીટર છે. કર્નલ તિવારી સમજાવે છે – એસ્કેપ ટનલને સારી ઉંચાઈ પર રાખવાથી, મોટાભાગના વાહનો અહીંથી પસાર થઈ શકે છે.
ભારતની વ્યૂહાત્મક ટનલ
આજે, હિમાલયના પ્રદેશમાં ટનલ બનાવવા પર ઘણો ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે, જો કે, અહીં સલામત અને આધુનિક ટનલ બનાવવાનું સરળ નથી, તેથી, તે વિસ્તારની સંવેદનશીલતાને ધ્યાનમાં રાખીને અને જરૂરી સલામતીનાં પગલાં અપનાવીને તેનું નિર્માણ કરવામાં આવે છે. .
મુખ્ય સલાહકાર, સંરક્ષણ મંત્રાલય, લેફ્ટનન્ટ જનરલ વિનોદ જી ખંડારે (નિવૃત્ત) કહે છે – જેમ કે વડા પ્રધાન મોદી કહેતા હતા આપણા સરહદી વિસ્તારો આપણા માટે સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે. એટલે કે સામાન્ય લોકો સાથે ભારતીય સેના માટે પણ આવી વિવિીધ પ્રકારની સુરંગ ઘણી કામ આવી શકે છે.
Latest News Updates
