DAPની અછત વચ્ચે વૈકલ્પિક ખાતરના વેચાણમાં મોટો ઉછાળો, વાવેતરમાં ખેડૂતો મોટાપાયે કરી રહ્યા છે ઉપયોગ

દેશના ખેડૂતો (Farmers) મુખ્યત્વે રવિ પાકની વાવણીમાં ખાતર (Fertilizers) તરીકે ડાય એમોનિયમ ફોસ્ફેટ (DAP)નો ઉપયોગ કરે છે. આ સિવાય પોટાશ (MOP)નો ઉપયોગ થાય છે. જો કે, આ બંને ખાતરોની ભારે અછત છે અને ખેડૂતોને તે સમયસર મળતા નથી. આંતરરાષ્ટ્રીય બજાર (International Market)માં આ ખાતરોના ભાવ (Fertilizer Prices) આસમાને છે, જેની અસર અહીં પણ જોવા મળી રહી છે.

આ જ કારણ છે કે ખેડૂતો હવે તેના વિકલ્પ તરીકે અન્ય જટિલ ખાતરો (Complex Fertilizer)નો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. તેમના વ્યાપક ઉપયોગને કારણે, તેમના વેચાણમાં મોટો ઉછાળો આવ્યો છે. આ રવિ સિઝનમાં પાકની વાવણી દરમિયાન, ખેડૂતો હવે DAP અને MOP ને બદલે સિંગલ સુપર ફોસ્ફેટ (SSP) નો મોટા પાયે ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. આ કારણોસર, ગયા વર્ષની સરખામણીમાં તેમના વેચાણમાં 50 ટકાનો વધારો થયો છે.

નાઈટ્રોજન, ફોસ્ફરસ, પોટાશ અને સલ્ફરના મિશ્રણ સાથે DAP ખેડૂતો માટે એક વિકલ્પ બની ગયું છે. એક અહેવાલ અનુસાર, ગયા વર્ષે ઓક્ટોબર-નવેમ્બર મહિનામાં આ ખાતર 18.48 લાખ ટન હતું, જે આ વખતે લગભગ 50 ટકા વધીને 27.7 લાખ ટન થઈ ગયું છે. બીજી તરફ સિંગલ સુપર ફોસ્ફેટના વેચાણમાં ગયા વર્ષની સરખામણીએ બે તૃતીયાંશનો વધારો થયો છે.

DAP અને MOP ના વેચાણમાં ભારે ઘટાડો

જટિલ ખાતરોમાં ’20:20:0:13′, ’10:26:26:0′ અને ’12:32:16:0′ જેવા ઉત્પાદનોનો સમાવેશ થાય છે જે વિવિધ NPKS રેશિયો દર્શાવે છે. આ ખાતરોમાં યુરિયા (46 ટકા-N), DAP (46 ટકા-P અને 18 ટકા-N) અને MOP (60 ટકા-K) કરતાં છોડના ચોક્કસ પોષક તત્વોનું પ્રમાણ ઓછું હોય છે. પરંતુ તમામ જરૂરી મેક્રોન્યુટ્રિઅન્ટ્સ યોગ્ય માત્રામાં હોવાને કારણે તે વધુ સંતુલિત ખાતર બને છે. આ SSP ને પણ લાગુ પડે છે, જે DAP ના 46 ટકા સામે માત્ર 16 ટકા ફોસ્ફેટ ધરાવે છે. પરંતુ તેમાં 11 ટકા સલ્ફર પણ છે, જે ડીએપીમાં નથી.

એક તરફ સિંગલ સુપર ફોસ્ફેટના વેચાણમાં જોરદાર વધારો થયો છે તો બીજી તરફ DAP અને MOPના વેચાણમાં મોટો ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. તેની પાછળનું કારણ જણાવતાં નિષ્ણાતો કહે છે કે વૈશ્વિક ભાવ આસમાને પહોંચવાને કારણે આયાતને અસર થઈ છે અને માલસામાનની ઉપલબ્ધતા નથી.

ખાતરના ભાવ બમણાથી પણ વધી ગયા

ખાતર વિભાગના ડેટા દર્શાવે છે કે ઓક્ટોબર-નવેમ્બર દરમિયાન DAPનું છૂટક વેચાણ 28.76 લાખ ટન હતું. આ 2020 ના સમાન બે મહિનામાં 35.23 લાખ ટનના વેચાણ કરતાં 18.4 ટકા ઓછું છે. જો આપણે MOP વિશે વાત કરીએ, તો ઓક્ટોબર-નવેમ્બર 2021માં તેનું વેચાણ 4.88 લાખ ટન હતું, જે ગયા વર્ષના 5.8 લાખ ટન કરતાં 15.9 ટકા ઓછું છે.

ફર્ટિલાઇઝર એસોસિએશન ઑફ ઇન્ડિયાના ડિરેક્ટર જનરલ સતીશ ચંદરે જણાવ્યું હતું કે, જટિલ ખાતર અને SSPના વેચાણમાં ઉછાળો સારો સંકેત છે. ખાસ કરીને જ્યારે ખાતર અને કાચા માલના વૈશ્વિક ભાવ આસમાને છે. તેમણે કહ્યું કે સંતુલિત પાક પોષણ હવે આગળનો માર્ગ છે. વૈશ્વિક ભાવમાં થયેલા વધારાને કારણે ખાતરની કિંમત બમણાથી વધુ થઈ ગઈ છે.

આ પણ વાંચો: કૃષિ કાયદા તો રદ્દ થઈ ગયા પરંતુ ખેડૂતો અને સરકારનું સમાધાન તો હવે શરૂ થયું છે: પ્રશાંત સક્સેના

આ પણ વાંચો: દેશમાં ઓમિક્રોનની દસ્તક, કર્ણાટકમાં ઓમિક્રોન વેરિઅન્ટના બે કેસ નોંધાયા, જાણો ક્યા દેશમાં કેટલા કેસ સામે આવ્યા