મુસ્લિમો દ્વારા મુસ્લિમોના એક સંપ્રદાય સાથે ભેદભાવના મામલે કેરળ હાઈકોર્ટનો ઐતિહાસિક નિર્ણય, મસ્જિદમાં નમાજ પઢવાનો અને કબ્રસ્તાનમાં દફનાવવાનો અધિકાર મળ્યો

કેરળ (Keral) નાદુવાથુલ મુજાહિદ્દીન(Naduwathul Mujahideen)દ્વારા આયોજિત ધાર્મિક પ્રવચનમાં ભાગ લેવા બદલ એલાપ્પલ્લી એરાન્ચેરી મસ્જિદના કેટલાક સભ્યો અને લાભાર્થીઓને જમા-અથ (મંડળ)માંથી બહાર કાઢવામાં આવ્યા હતા, જે સામાન્ય રીતે મુજાહિદ્દીન સંપ્રદાય તરીકે ઓળખાય છે.વક્ફ/જામા-અથે મુજાહિદ્દીન સંપ્રદાયના સભ્યોને તેમના ઘરમાં યોજાતા લગ્નો અને સમારંભોમાં ભાગ લેવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. તેમને આવા સભ્યો અથવા તેમના પરિવારના સભ્યોના મૃતદેહને દફનાવવાની પણ મંજૂરી આપવામાં આવી ન હતી. હકીકતમાં, 2007 માં, એક મોહમ્મદની દફનવિધિની આસપાસ ફરતી કાયદો અને વ્યવસ્થાની સમસ્યા હતી અને ઘણા પોલીસ અધિકારીઓએ મિલકત પર આવીને મૃતદેહને દફનાવવા(To bury the dead body)માટે મધ્યસ્થી કરવી પડી હતી. 

આ મુદ્દે કેરળ હાઈકોર્ટે તાજેતરમાં જ ચુકાદો આપ્યો હતો કે દરેક મુસ્લિમને કોઈપણ મસ્જિદમાં નમાજ પઢવાનો અથવા જાહેર સ્થળે મૃતદેહોને દફનાવવાનો અધિકાર છે અને તે માત્ર એટલા માટે અવરોધી શકાય નહીં કારણ કે તેઓ અલગ સંપ્રદાય સાથે સંબંધિત છે.જસ્ટિસ એસ.વી. ભાટી અને જસ્ટિસ બસંત બાલાજી વકફ દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજી પર વિચારણા કરી રહ્યા હતા, જેમાં દલીલ કરવામાં આવી હતી કે તેના કેટલાક સભ્યો અલગ સંપ્રદાયમાં પરિવર્તિત થયા હોવાથી તેઓ નમાજ પઢવાના હકદાર નથી અને મૃતદેહોને તેની મિલકતમાં દફનાવવામાં આવ્યા છે. 

સમગ્ર મામલાને લઈને કોર્ટેની ટિપ્પણી

“કથિત દલીલ કાયદાની દૃષ્ટિએ યોગ્ય નથી કારણ કે દરેક મુસ્લિમને કોઈપણ મસ્જિદમાં નમાજ અદા કરવાનો અથવા જાહેર કબ્રસ્તાનના સ્થળે મૃતદેહોને દફનાવવાનો અધિકાર છે. પ્રતિવાદી વાદીને પ્રાર્થના કરવા અને મૃતકોને દફનાવવા માટે હકદાર છે. દફનવિધિમાં કોઈ વિક્ષેપ ન કરી શકે.” કેરળ નાદુવાથુલ મુજાહિદ્દીન દ્વારા આયોજિત ધાર્મિક પ્રવચનમાં ભાગ લેવા બદલ એલાપ્પલ્લી એરાન્ચેરી મસ્જિદના કેટલાક સભ્યો અને લાભાર્થીઓને જમા-અથ (મંડળ)માંથી બહાર કાઢવામાં આવ્યા હતા, જે સામાન્ય રીતે મુજાહિદ્દીન સંપ્રદાય તરીકે ઓળખાય છે.

જણાવવું રહ્યું કે વકફ જમા અથે તર્ક આપ્યો હતો કે તેમની પાસે અન્ય કોઈ જામા-આઠ અથવા દફનભૂમિ નથી, મુજાહિદ્દીનના સભ્યોએ વક્ફ ટ્રિબ્યુનલનો સંપર્ક કર્યો હતો કે વધુ દફનવિધિમાં અવરોધ આવશે. તેમના અધિકારો અને જો કે, વક્ફએ દલીલ કરી હતી કે તે લાભાર્થીઓની સમિતિ દ્વારા સંચાલિત કરવામાં આવી હતી જેઓ અલ્લાહુ સુન્નાહ વાલ જામા-અથના અનુયાયીઓ છે, જ્યારે મુજાહિદ્દીનના સભ્યો જમાતના સભ્યો છે તેઓ કેરળ નદુવાથુલ મુજાહિદ્દીન અને જમાતના સંગઠનમાં બદલાઈ ગયા છે.

એવી દલીલ કરવામાં આવી હતી કે કેરળ નદુવાથુલ મુજાહિદ્દીન પાસે તેમના વિશ્વાસીઓને રહેવા અને તેમના મૃતદેહોને દફનાવવા માટે મસ્જિદો, મદરેસાઓ અને તેમના પોતાના કબ્રસ્તાનો સહિત અનેક ધાર્મિક સંસ્થાઓ અને વકફ મિલકતો છે. 

તેમ છતાં, ટ્રિબ્યુનલે જાહેર કર્યું કે મુજાહિદ્દીનના સભ્યોને મસ્જિદમાં નમાજ પઢવાનો અને તેમના પરિવારના સભ્યોના મૃતદેહોને ઉક્ત જમાતમાં દફનાવવાનો અધિકાર છે. તેથી વક્ફના સભ્યોને મુજાહિદ્દીનના સભ્યોને મસ્જિદમાં નમાજ પઢવા અથવા વાદીની નિયુક્ત મિલકતમાં તેમના મૃતકોને દફનાવતા અટકાવવા પર કાયમી પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો.

આ નિર્ણયથી વ્યથિત જમાત દ્વારા હાઈકોર્ટમાં રિવિઝન અરજી દાખલ કરવામાં આવી 

એડવોકેટ પી. જયરામ અને એડવોકેટ સરથ ચંદ્રન કેબી, રિવિઝન અરજદારો તરફથી હાજર રહ્યા હતા અને રજૂઆત કરી હતી કે અલ્લાહુ સુન્નાહ વલ જામા-અથ અને કેરળ નાદુવાથુલ મુજાહિદ્દીનની ધાર્મિક માન્યતાઓ અને પ્રથાઓ ઘણી બાબતોમાં અલગ છે.એવો દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે એક જ મસ્જિદ અને કબ્રસ્તાનમાં નમાજ અદા કરવા અને અંતિમ સંસ્કાર કરવા માટે વક્ફ ટ્રિબ્યુનલના આદેશથી મુસ્લિમોની જાહેર વ્યવસ્થા, નૈતિકતા અને સ્વાસ્થ્યને ખલેલ પહોંચશે. તેથી, તેમણે દલીલ કરી હતી કે અસ્પષ્ટ ચુકાદો બંધારણની કલમ 15 અને 25નું ઉલ્લંઘન છે.

બીજી તરફ, એડવોકેટ ટીએચ અબ્દુલ અઝીઝ પ્રતિવાદીઓ તરફથી હાજર થયા હતા અને દલીલ કરી હતી કે રિવિઝન અરજદારોએ તેમને નમાજ પઢવા અને મૃતદેહોને દફનાવવાની મંજૂરી ન આપવી તે ગેરકાયદેસર છે. આ મામલે વક્ફ બોર્ડ વતી સ્ટેન્ડિંગ કાઉન્સિલ જમશીદ હાફિઝ હાજર થયા હતા.કોર્ટે કહ્યું કે જમાતને મસ્જિદમાં નમાજ પઢવાના મુસ્લિમોના અધિકારમાં દખલ કરવાનો કોઈ અધિકાર નથી. બેન્ચે એમ પણ કહ્યું કે મૃતદેહોને દફનાવવો એ નાગરિક અધિકાર છે.

કોર્ટે જણાવ્યુ કે

મસ્જિદ એક પૂજા સ્થળ છે અને દરેક મુસ્લિમ મસ્જિદમાં નમાજ અદા કરે છે. પ્રથમ પ્રતિવાદીને જામા-અથના સભ્ય અથવા અન્ય કોઈ મુસ્લિમને નમાઝ પઢવાથી રોકવાનો કોઈ અધિકાર નથી. મૃતદેહોને દફનાવવાનો પણ નાગરિક અધિકાર છે. વાદી શિડ્યુલ પ્રોપર્ટીમાં આવેલ કબ્રસ્તાન સાર્વજનિક કબ્રસ્તાન છે. દરેક મુસ્લિમ નાગરિક અધિકારો અનુસાર યોગ્ય દફન કરવાનો હકદાર છે અને કબ્રસ્તાન એ 1 પ્રતિવાદીની દેખરેખ હેઠળ જાહેર કબ્રસ્તાન છે, કોઈપણ મુસ્લિમ અથવા 1 પ્રતિવાદીના કોઈપણ સભ્યને મૃતકોને દફનાવવાનો અધિકાર છે.”

તદનુસાર, રિવિઝન પિટિશન ફગાવી દેવામાં આવી હોવાનું લાઈવ લો સાઈટ પર મુકવામાં આવેલા જજમેન્ટમાં જણાવવામાં આવ્યુ હતું.

વાંચો સમગ્ર ચુકાદો