સરસવના પાકમાં આ કિટકોના ઉપદ્રવને સમયસર અટકાવવો ખુબ જરૂરી, ખેડૂતો આ ઉપાયથી વધારી શકે છે ઉત્પાદન

સરસવ એટલે કે રાય, રાયડાની ખેતી રવિ સીઝનમાં કરવામાં આવે છે. ઓછા ખર્ચે થતો આ ખુબ મહત્વપૂર્ણ પાક છે. પરંતુ આ પાકમાં ક્યારેક કીટકોની ઓળખ કરી અને તેનો ઉપદ્રવ રોકવો ખુબ જરૂરી છે. કૃષિ વૈજ્ઞાનિકો અનુસાર સરસવની ખેતી (Mustard Farming)માં ચિત્તકાબરા કીડા (ધોલિયા) વધુ નુકસાન પહોંચાડે છે તો ક્યારેક અંતમાં ચેપાનો વધુ પ્રકોપ જોવા મળે છે. આ સ્થિતિમાં ખેડૂતો (Farmers)એ આ પાકમાં હવામાનનું ધ્યાન રાખી તેમજ અનૂકુળ પરિસ્થિતિ મુજબ વાવેતર કરવું જોઈએ.

ખેડૂતો સરસવના કિટકોને ઓળખી તેનું સરળતાથી નિયંત્રણ કરી શકે છે. સરસવ પાકની શ્રેણીમાં તોરિયા, રાય, તારામીરા, ભૂરી તેમજ પીળી સરસવ પણ આવે છે. કૃષિ નિષ્ણાંતો અનુસાર આગોતરા અને પાછતરા સરસવના પાકમાં અનેક પ્રકારના કિટકોનો પ્રકોપ થઈ શકે છે. જેની ખેડૂતો સમયસર ઓળખ કરી અટકાવીને વધુ ઉપજ મેળવી શકે છે.

ક્યારે કરવો છંટકાવ

નિષ્ણાંતો અનુસાર તમામ કિટનાશકોનો છંટકાવ સાંજે 3 વાગ્યા બાદ કરવો, જેથી મધમાખીઓને કોઈ નુકસાન ન પહોંચે, મધમાખીઓ ઉત્પાદન વધારવામાં સહાયક હોય છે.

ચિતકાબરા અથવા ઢોલિયા

આ સરસવની મુખ્ય જીવાત છે. જેના શિશુ પુખ્ત વયના છોડમાંથી રસ ચૂસીને તેમને નુકસાન પહોંચાડે છે. તેના શિશુઓ પુખ્ત વયના અંડાકાર હોય છે, પેટ પર ઘેરા બદામી રંગના ફોલ્લીઓ હોય છે. તેઓ છોડના જુદા જુદા ભાગોમાંથી રસ ચૂસીને નુકસાન પહોંચાડે છે. જેના કારણે છોડના પાંદડા પર સફેદ ફોલ્લીઓ બને છે. તેથી જ આ જંતુને ઢોલિયા પણ કહેવામાં આવે છે.

તેના વધુ પડતા હુમલાને કારણે છોડ સુકાઈ જાય છે. પાકની શરૂઆતની અવસ્થામાં અને કાપણી સમયે જીવાતનો ઉપદ્રવ વધુ હોય છે. મોટાભાગના શિયાળા દરમિયાન પુખ્ત અવસ્થામાં તે નિષ્ક્રિય રહે છે. પાકની વૃદ્ધિ સમયે જો આ જીવાતનો હુમલો થાય તો 200 મિ.લિ. અને કાપણી સમયે 400 મિ.લિ. મેલાથિઓન 50 બીસી 200 અને 400 લિટર પાણી પ્રતિ એકર ના દરે છંટકાવ કરવો.

મસ્ટર્ડ ફ્લાય

આ હાયમેનોપ્ટેરા વર્ગની એકમાત્ર હાનિકારક જંતુ છે જે પાકને નુકસાન પહોંચાડે છે. આ જંતુના ઘેરા રંગના અમૃત પાંદડાને વીંધીને અને નવા અંકુરને કાપીને નુકસાન પહોંચાડે છે. તે દિવસ દરમિયાન છુપાયેલું રહે છે. ચીડવવા પર એવું લાગે છે કે તે મરી ગયું છે. તેના પેટના ઉપરના ભાગમાં પાંચ કાળી પટ્ટીઓ છે.

સરસવ માહુ કે ચેપા

આ જંતુના યુવાન અને પુખ્ત વયના જૂથમાં રહીને છોડ પર હુમલો કરે છે, જેના કારણે દાણો અને દાંડી ચીકણી બને છે. સીંગમાં દાણા બનતા નથી અને દાણા બને તો પણ નબળા પડી જાય છે. આ જંતુ હળવા લીલા રંગની હોય છે. જે ક્યારેક પાંખો વગરની તો ક્યારેક પાંખોવાળી હોય છે. જે ફેબ્રુઆરી-માર્ચ મહિનામાં પણ ઉડતા જોવા મળે છે. આ જંતુની સંખ્યા ડિસેમ્બરથી માર્ચ સુધી પુષ્કળ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. જંતુઓ ગર્ભાધાન વિના સીધા જ બાળકો પેદા કરે છે.

નિવારણ કેવી રીતે કરવું?

તેનાથી બચવા માટે ખેડૂતોએ સરસવના પાકની વાવણીમાં મોડુ ન કરવું જોઈએ. જંતુના હુમલાના કિસ્સામાં ઉપદ્રવિત ડાળીઓને તોડીને નાશ કરો. જો જીવાતનું સ્તર 10% ફૂલવાળા છોડ પર 9-19 જંતુઓ અથવા છોડ દીઠ સરેરાશ 13 જંતુઓ હોય તો 250થી 400 મિ.લી. (મિથાઈલ ડીમેટન મેટાસિસ્ટોક્સ) 25 ઈસી અથવા ડાયમેથોએટ (રોગોર) 30 બીસી. 250થી 400 લિટર પાણીમાં ભેળવીને પ્રતિ એકર છંટકાવ કરવો.

જો જરૂરી હોય તો 15 દિવસ પછી બીજો છંટકાવ કરવો

ટનલીંગ કેટરપિલર: આ જંતુની કેટરપિલર પાંદડામાં ટનલ બનાવીને લીલા દ્રવ્યને ખાય છે. જ્યારે પાંદડા સૂર્ય તરફ વળે છે, ત્યારે જંતુ સ્પષ્ટપણે દેખાય છે. છોડ નબળા પડે છે અને ઉત્પાદનને પણ અસર થાય છે. તેના નિવારણ માટે સૂચવવામાં આવેલ જંતુનાશકો વડે તેને સરળતાથી નિયંત્રિત કરી શકાય છે.

રુવાંટીવાળી ઈયળો: આ ઈયળોનો હુમલો ઓક્ટોબરથી નવેમ્બરમાં વધુ જોવા મળે છે. શરૂઆતમાં આ કેટરપિલર સામૂહિક રીતે રહે છે અને પાકના પાંદડા ખાય છે. મોટા થવા પર એકલા રહી આખા ક્ષેત્રમાં ફેલાય છે. આવા પાન કે જેના પર ઈયળોનો સમૂહ હોય તેને તોડીને નાશ કરવો.

આ પણ વાંચો: Onion Price: ડુંગળીના ભાવમાં આવ્યો ઘટાડો, ખેડૂતોની વધી ચિંતા, પ્રતિ ક્વિન્ટલના ભાવ ઘટીને 900 રૂપિયા થયા

આ પણ વાંચો: ખેતીની ટેક્નોલોજીમાં નવા ફેરફારો હવે FICCI માં સ્માર્ટ અને ટકાઉ ખેતી પર ખેડૂતોને મળશે સાચી અને સચોટ જાણકારી