Chandrayaan 3 : ચંદ્ર પર અન્ય 6 મિશન પહેલેથી જ સક્રિય, ચંદ્રયાન-3 માટે કેટલો મોટો ખતરો ?

ભારતના મિશન ચંદ્રયાન-3નો હેતુ 23 ઓગસ્ટે ચંદ્રની સપાટી પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરવાનો પ્રયાસ કરવાનો છે. આ સાથે રશિયાનું તાજેતરનું ચંદ્ર મિશન લુના 25 પણ આ જ સમય દરમિયાન તેનું લેન્ડિંગ કરવાનો અંદાજ છે. રશિયાનું લુના-25 11 ઓગસ્ટે અવકાશમાં મોકલવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે ચંદ્રયાન-3 14 જુલાઈએ ઉડાન ભરીને ચંદ્રની નજીક પહોંચી ગયું છે.

જો તમે વિચારી રહ્યા છો કે આ બે સિવાય ચંદ્ર પર બીજું કોઈ નહીં હોય તો તમે ખોટા છો. ચંદ્ર પહેલેથી જ ભ્રમણકક્ષાથી લઈને લેન્ડર્સ અને રોવર્સ સુધીના મિશનથી ભરેલો છે. ચંદ્ર પર હાલમાં 6 મિશન સક્રિય છે. ચાલો જાણીએ કે શું તેની હાજરી ચંદ્રયાન-3 માટે ખતરો છે?

આ પણ વાંચો : રશિયાના લુના પર ચંદ્રયાન ભારે, દુનિયાની નજર ISROના ચંદ્ર મિશન પર કેમ, જાણો સમગ્ર વિગત

ઈસરોના જણાવ્યા અનુસાર જુલાઈ 2023 સુધી ચંદ્ર પર વિવિધ એજન્સીઓના છ મિશન સક્રિય છે. તેના કામ પર એક નજર કરીએ

• નેશનલ એરોનોટિક્સ એન્ડ સ્પેસ એડમિનિસ્ટ્રેશન અથવા નાસાના બે મિશન, જેને હવે આર્ટેમિસ પી1 અને આર્ટેમિસ પી2 તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં પહેલાથી જ આગળ વધી રહ્યા છે.આ આર્ટેમિસ પહેલ હેઠળ નવીનીકરણ કરવામાં આવ્યું છે.
• NASAનું Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) ચંદ્રની આસપાસ લગભગ ધ્રુવીય, સહેજ લંબગોળ માર્ગ શોધી રહ્યું છે.
• ISROનું ચંદ્રયાન-2 અને કોરિયા પાથફાઈન્ડર લુનર ઓર્બિટર (KPLO) બંને 100 કિમીની ઊંચાઈએ ધ્રુવીય ભ્રમણકક્ષામાં નેવિગેટ કરે છે.
• નાસાનું કેપસ્ટોન 9:2 પ્રતિધ્વનિત દક્ષિણ L2 NRHO માર્ગને અનુસરે છે, જે ચંદ્રના ઉત્તર ધ્રુવ પર 1500-1600 કિમી અને દક્ષિણ ધ્રુવ પર લગભગ 70,000 કિમીની ઊંચાઈએ ઉડે છે.
• વધુમાં, 2009માં જાપાનના કાગુયા/સેલીન મિશનનું અવકાશયાન ઓના અને 2008માં લોન્ચ કરવામાં આવેલ ભારતનું ચંદ્રયાન-1 હવે કાર્યરત નથી.
• અન્ય તમામ ભ્રમણકક્ષાઓ કાં તો ચંદ્ર-બાઉન્ડ ભ્રમણકક્ષા સેટિંગમાંથી બહાર નીકળી ગયા છે અથવા ચંદ્રની સપાટી પર ઉતર્યા છે અથવા પ્રભાવિત થયા છે.મિશનની નિષ્ફળતાને કારણે તેઓએ સંબંધિત સ્પેસ એજન્સી સાથે સંપર્ક ગુમાવ્યો છે.ચાંગ’ઇ-4 મિશન માટેનો ડેટા રિલે ઉપગ્રહ ચીનનો ક્વિકિયો, 2018માં લોન્ચ થયા બાદ પૃથ્વી-ચંદ્ર L2 બિંદુની નજીક પ્રભામંડળની ભ્રમણકક્ષામાં ખસેડવામાં આવ્યો હતો.
• હાલમાં, ચાંગ’ઇ 4 દ્વારા ઉડેલું ચીનનું યુટુ-2 રોવર ચંદ્રની સપાટી પર એકમાત્ર ઓપરેટિંગ રોવર તરીકે ઊભું છે, જે ચંદ્રની દૂરની બાજુએ સક્રિયપણે શોધખોળ કરે છે.શું ચંદ્રયાન-3 સાથે ટકરાવાનો ખતરો છે?
• ચંદ્રની આસપાસ ફરતા ઘણા અવકાશયાન છે, જે ક્યારેક તેમના ઓવરલેપિંગ રૂટ્સને કારણે એકબીજાની ખૂબ નજીક આવે છે.ISRO કહે છે કે આનાથી તેઓ અથડાય તેવી સ્થિતિ પણ સર્જી શકે છે, તેથી આ અનિશ્ચિતતાને ટાળવા માટે અથડામણ ટાળવાના ઉપાયો અપનાવવામાં આવે છે.ઈસરોએ માહિતી આપી હતી કે ચંદ્રયાન-2ને LRO અને KPLO સાથે નજીકના મુકાબલાને રોકવા માટે ત્રણ અથડામણ ટાળવાના પગલાં લેવામાં આવ્યા છે.
• ISROએ એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે, “ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં જટિલ દાવપેચને ટાળવા માટે એજન્સીઓ વચ્ચે અસરકારક સંકલન થઈ રહ્યું છે.ચંદ્રયાન-3 મિશન માટેનું પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ આવનારા ઘણા વર્ષો સુધી લગભગ 150 કિમીની ઊંચાઈના ગોળાકાર LLOમાં ચંદ્રની આસપાસ પરિભ્રમણ કરે તેવી અપેક્ષા છે.”