History of city name : ખેડાના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ, જાણો સમસ્ત વાર્તા
Mar 26, 2025 | 6:08 PM
ખેડા ગુજરાત રાજ્યના મધ્ય ભાગમાં આવેલું એક મહત્વપૂર્ણ શહેર છે. તે ખેડા જિલ્લામાં આવેલું છે અને કૃષિ, ઇતિહાસ અને રાષ્ટ્રપ્રેમ માટે વિશેષ ઓળખ ધરાવે છે. ખેડા શહેર અને જિલ્લામાં ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ દરમિયાન પણ મહત્વની ભૂમિકા નિભાવી છે.
ખેડા નામના ઉદ્ભવ અંગે વિવિધ માન્યતાઓ છે. એક માન્યતા મુજબ, "ખેડા" શબ્દ સંસ્કૃતના "ખેડ" (ખેતર અથવા ખેત) પરથી આવેલ હોઈ શકે, જેનો અર્થ છે ખેતીપ્રધાન ભૂમિ. ખરેખર, ખેડા જિલ્લામાં ખેતીનો મુખ્ય વ્યવસાય છે, અને આ વિસ્તાર ઉપજાઉ જમીન માટે પ્રખ્યાત છે.
ખેડા પ્રાચીનકાળમાં અનહિલવાડ પાટણ અને વડનગર જેવા શહેરો સાથે સંકળાયેલું હતું. અહીંના ભૂગર્ભ અવશેષો અને મંદિરો દર્શાવે છે કે તે એક સાંસ્કૃતિક અને વેપારી કેન્દ્ર હતું.
11મી-12મી સદી દરમિયાન, સોલંકી વંશના શાસન દરમિયાન ખેડા એક મહત્વનું સ્થળ હતું. 15મી સદીમાં અમદાવાદ સ્થપાયા પછી પણ ખેડા એક મહત્વનું વ્યાપાર કેન્દ્ર રહ્યું.
19મી સદીમાં, બ્રિટિશ શાસન હેઠળ ખેડા જિલ્લો તેમના કરવેરા અને જમીન નીતિઓથી પ્રભાવિત થયો. 1918માં મહાત્મા ગાંધી અને સરદાર પટેલના નેતૃત્વમાં "ખેડા સત્યાગ્રહ" ચલાવવામાં આવ્યો. ખેડા જિલ્લામાં ખેતીની નિષ્ફળતા અને બધી પડકારો હોવા છતાં, બ્રિટિશ શાસકે ખેડૂતો પર વધુ કર (ટેક્સ) વસૂલવાનો નિર્ણય લીધો. ( Credits: Getty Images )
ગાંધીજી, વલ્લભભાઈ પટેલ, અને અન્ય સ્વતંત્રતા સેનાનીઓએ આનો વિરોધ કર્યો અને ખેડા સત્યાગ્રહ દ્વારા "કરભોગ" (ટેક્સ ચૂકવવાનો ઇનકાર) આંદોલન શરૂ કર્યું. આંદોલન સફળ થયું અને બ્રિટિશ સરકારે ટેક્સ માફ કર્યો, જે ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં એક મોટો વિજય હતો.
મુઘલ શાસકો અને પછી બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન, ખેડા એક આર્થિક અને રાજકીય કેન્દ્ર હતું. 1918માં, ગાંધીજીના નેતૃત્વમાં ખેડામાં સત્યાગ્રહ યોજાયો, જે બ્રિટિશ શાસન સામે ખેડા જિલ્લાના ખેડૂતોના વિરોધનું પ્રતીક બની રહ્યું.
ખેડા જિલ્લામાં અનેક પ્રાચીન મંદિર અને હવેલીઓ છે, જે શિલ્પકલા અને સ્થાપત્યની શ્રેષ્ઠતા દર્શાવે છે. આજે, ખેડા કૃષિ અને ઉદ્યોગ ક્ષેત્રે મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપતું શહેર છે, તેમજ તેની ભૂગોળિક સ્થિતિના કારણે નડિયાદ અને આણંદ જેવા શહેરોની નજીક આર્થિક રીતે સમૃદ્ધ છે.
ખેડાનું નામ અને ઇતિહાસ ભારતના કૃષિ, રાષ્ટ્રીય આંદોલન અને વેપાર સાથે ઊંડે જોડાયેલું છે. ખેડા સત્યાગ્રહ અને તેની કૃષિપ્રધાન સંસ્કૃતિ તેનુ મહત્વ વધુ ઉજાગર કરે છે. આજનું ખેડા એક વિકસતું અને સમૃદ્ધ જિલ્લો છે, જે કૃષિ અને ઔદ્યોગિક વિકાસમાં યોગદાન આપી રહ્યું છે.