History of BHU: BHUની સ્થાપના મહામના મદનમોહન માલવિયા દ્વારા થઈ, જાણો 105 વર્ષ જૂની યુનિવર્સિટી ઈતિહાસ
બનારસ હિન્દુ યુનિવર્સિટી એટલે કે, BHUનું નામ દેશની તે સંસ્થાઓમાં લેવામાં આવે છે જે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારતનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. 105 વર્ષ જૂની આ યુનિવર્સિટીમાં પ્રવેશ મેળવવા માટે આજે પણ લાખો ઉમેદવારો પ્રવેશ પરીક્ષા આપે છે.
બનારસ હિન્દુ યુનિવર્સિટી એટલે કે, BHUનું નામ દેશની તે સંસ્થાઓમાં લેવામાં આવે છે જે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારતનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. 105 વર્ષ જૂની આ યુનિવર્સિટીમાં પ્રવેશ મેળવવા માટે આજે પણ લાખો ઉમેદવારો પ્રવેશ પરીક્ષા આપે છે. 1360 એકરમાં ફેલાયેલી આ યુનિવર્સિટીનો ઈતિહાસ પણ ખૂબ જ રસપ્રદ છે. ચાલો બનારસ હિન્દુ યુનિવર્સિટીની રચનાની વાત પર એક નજર કરીએ.
1915-1916માં મહામના પંડિત મદન મોહન માલવિયા દ્વારા સ્થાપિત બનારસ હિંદુ યુનિવર્સિટી, દેશની સૌથી પ્રતિષ્ઠિત કેન્દ્રીય યુનિવર્સિટીઓમાંની એક છે. જે પવિત્ર શહેર વારાણસીમાં આવેલું છે. 1916 માં, વસંત પંચમીના દિવસે, મહામના પંડિત મદન મોહન માલવિયાએ યુનિવર્સિટીનો પાયો નાખ્યો હતો. તે સમયે વિદેશી શાસન હોવા છતાં, આ યુનિવર્સિટીના નિર્માણ માટે 1360 એકર જમીન મહામનાને દાનમાં આપવામાં આવી હતી.
BHUની સ્થાપના 04 ફેબ્રુઆરી 1916ના રોજ થઈ હતી. તેના નિર્માણની ઘણી વાર્તાઓ છે, જેમાંથી સૌથી પ્રસિદ્ધ છે કે જ્યારે માલવિયાજીએ આ યુનિવર્સિટીના નિર્માણ માટે કાશીના રાજા પાસેથી જમીન માંગી ત્યારે તેણે તેના માટે એક અનોખી શરત મૂકી હતી. કાશી નરેશે એક શરત મૂકી કે તે એક દિવસમાં પગપાળા ચાલીને જેટલી જમીન માપશે તેટલી રકમ તેને મળશે. પછી મહામના આખો દિવસ ચાલીને રાજા કાશી પાસેથી યુનિવર્સિટી માટે જમીન લીધી. જેમાં તેમણે 11 ગામો, 70 હજાર વૃક્ષો, 100 પાકાં કૂવા, 20 કાચા કૂવા, 40 પાકાં મકાનો, 860 કાચા મકાનો, એક મંદિર અને એક ધર્મશાળાનું દાન કર્યું હતું.
તે જ સમયે, BHU- bhu.ac.in ની સત્તાવાર વેબસાઇટ પર ઉપલબ્ધ માહિતી મુજબ, બનારસ હિન્દુ યુનિવર્સિટી એશિયાની એકમાત્ર સૌથી મોટી રહેણાંક યુનિવર્સિટી છે. પંડિત મદન મોહન માલવિયા જી, ડૉ. એની બેસન્ટ અને ડૉ. એસ. રાધાકૃષ્ણન જેવા મહાન લોકોના સંઘર્ષને કારણે આટલું મોટું શિક્ષણ કેન્દ્ર ઊભું થયું.
ઈતિહાસકારો જણાવે છે કે, બનારસ હિંદુ યુનિવર્સિટીની કલ્પના સૌપ્રથમ દરભંગા નરેશ કામેશ્વર સિંહ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. 1896માં એની બેસન્ટે સેન્ટ્રલ હિન્દુ સ્કૂલની સ્થાપના કરી. મહામના સાથે બનારસ હિંદુ યુનિવર્સિટીનું સપનું પણ આ બે લોકોનું હતું. આ પ્રસ્તાવ 1905માં કુંભ મેળા દરમિયાન લોકો સમક્ષ લાવવામાં આવ્યો હતો. ત્યારે સરકારને એક કરોડ રૂપિયા જમા કરાવવાના હતા. આખું નાણું 1915માં જમા કરાવ્યું હતું.
જાન્યુઆરી 1906માં સનાતન ધર્મ મહાસભાની બેઠકમાં લેવાયેલા નિર્ણયને સામેલ કરીને, મહામાનાએ સમિતિના સચિવ તરીકે 12 માર્ચ 1906ના રોજ યુનિવર્સિટીનું પ્રથમ પ્રોસ્પેક્ટસ બહાર પાડ્યું. આ યુનિવર્સિટીમાં આયુર્વેદિક (મેડિસિન), વૈદિક, કૃષિ, ભાષા, વિજ્ઞાન, અર્થશાસ્ત્ર, ફાઇન આર્ટસ કોલેજ જેવા વિભાગોનો સમાવેશ થાય છે. આ સંસ્થાએ આઝાદી પછી ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામ અને રાષ્ટ્ર નિર્માણમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે.