Independence Day 2023 : શું છે ભારતની આઝાદી સાથે જાપાનનું કનેક્શન ? વાઈસરોય 15 ઓગસ્ટને શા માટે માને છે શુભ?
માઉન્ટબેટન તેની પત્ની અને પુત્રી સાથે બગીમાં સ્થળ પર આવ્યા હતા. ભીડ એટલી મોટી હતી કે તેઓ ધ્વજ ફરકાવવાના સ્થળે પહોંચી શક્યા ન હતા. તેના કપડાં પરસેવાથી ભીંજાઈ ગયા હતા. તેમની પુત્રીએ હીલ્સ સાથે સેન્ડલ પહેર્યા હતા. તેણે હાથ વડે સેન્ડલ ઉપાડ્યું અને ધ્વજ ફરકાવવાના સ્થળે પહોંચી.
Independence Day 2023 : બ્રિટિશ સરકારની યોજના જૂન 1948માં ભારતને આઝાદ કરવાની હતી. આ એપિસોડમાં લોર્ડ માઉન્ટબેટન ફેબ્રુઆરી 1947માં વાઇસરોય તરીકે ભારત આવ્યા હતા. પરંતુ સ્થિતિ એવી બની કે અંગ્રેજો માટે ભારતને આશ્રિત રાખવું મુશ્કેલ બની ગયું. મુસ્લિમ લીગના નેતા મોહમ્મદ અલી ઝીણા ભાગલા પર અડગ હતા. આવી સ્થિતિમાં 3 જૂન 1947ના રોજ માઉન્ટબેટને ઐતિહાસિક બેઠક યોજી હતી.
15મી ઓગષ્ટે ભારત આઝાદ થશે તે નક્કી હતું. વાઇસરોય 15 ઓગસ્ટને શુભ માનતા હતા કારણ કે બે વર્ષ પહેલા, 15 ઓગસ્ટ, 1945ના રોજ જાપાનના સમ્રાટ હિરોહિતોએ રેકોર્ડ કરેલા રેડિયો સંદેશમાં મિત્ર દેશોને શરણાગતિની જાહેરાત કરી હતી.
ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદએ આપ્યું હતું ભાષણ
14/15 ઓગસ્ટ 1947ની મધ્યવર્તી રાત્રે બંધારણ સભાની પાંચમી બેઠક દરમિયાન ભારતની સ્વતંત્રતાને ઔપચારિક કરવામાં આવી હતી. બંધારણ સભાના અધ્યક્ષ ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદની અધ્યક્ષતામાં 11 વાગ્યે બેઠક શરૂ થઈ. સૌ પ્રથમ સુચેતા ક્રિપલાણીએ ‘વંદે માતરમ’ ગાયું. આ પછી ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદનું ભાષણ આ પંક્તિઓ સાથે શરૂ થયું – “આપણા ઇતિહાસની આ ગૌરવપૂર્ણ ઘડીએ, જ્યારે ઘણા વર્ષોના સંઘર્ષ પછી આપણે આ દેશનું શાસન સંભાળી રહ્યા છીએ, ત્યારે ચાલો આપણે સર્વશક્તિમાન શક્તિને વિનમ્ર ધન્યવાદ આપીએ કે જેણે મનુષ્ય અને દેશનું ભાગ્યને આકાર આપ્યો.”
ભારતની સ્વતંત્રતા માટેની દરખાસ્ત
આ પછી, પંડિત નેહરુએ સૌપ્રથમ બંધારણ સભામાં ભારતની આઝાદીનો પ્રસ્તાવ રજૂ કર્યો. આ પછી તેમનું ‘મિટિંગ વિથ ડેસ્ટિની’ ભાષણ થયું, જે વિશ્વના ઈતિહાસના પ્રસિદ્ધ ભાષણોમાંનું એક છે. પંડિત નેહરુના પ્રસ્તાવને મુસ્લિમ લીગના સભ્ય ચૌધરી ખલીકુઝમાને મંજૂરી આપી હતી. આ પછી ડૉ. રાધાકૃષ્ણનનું ભાષણ થયું અને તેમણે એસેમ્બલીમાં પ્રસ્તાવને મંજૂરી આપવાની ભલામણ કરી.
બંધારણ સભાનું વિસર્જન
પછી ડૉ. પ્રસાદે પ્રસ્તાવ મૂક્યો કે ‘વાઈસરોયને જાણ કરવામાં આવે છે કે ભારતની બંધારણ સભાએ ભારત પર શાસન કરવાની સત્તા સંભાળી છે’. આ પછી મુંબઈથી આવી રહેલા શિક્ષણવિદ અને સ્વાતંત્ર્ય સેનાની હંસા મહેતાએ ભારતનો રાષ્ટ્રધ્વજ રજૂ કર્યો જે સ્વીકારવામાં આવ્યો. સુચેતા ક્રિપલાનીના ‘સારે જહાં સે અચ્છા’ અને ‘જન ગણ મન’ સાથે બંધારણ સભા સમાપ્ત થઈ.
સ્વતંત્ર ભારતના પ્રથમ ગવર્નર જનરલ
15 ઓગસ્ટના રોજ સવારે 8 વાગ્યે કેબિનેટની પ્રથમ બેઠક મળી હતી. મુખ્ય ન્યાયાધીશ હીરાલાલ કાનિયાએ વાઈસરોય માઉન્ટબેટનને ગવર્નર-જનરલ તરીકે શપથ લેવડાવ્યા હતા. અહીં એક રસપ્રદ ટુચકો છે. છેલ્લી રાત્રે પંડિત નેહરુ અને ડૉ.પ્રસાદ માઉન્ટબેટનને સ્વતંત્ર ભારતના પ્રથમ ગવર્નર જનરલ બનવાનું આમંત્રણ આપવા ગયા હતા. આ બેઠકમાં ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદે માઉન્ટબેટનને એક પરબિડીયું આપ્યું, જેમાં કેબિનેટ સભ્યોના નામ હતા.
પ્રથમ વખત સ્વતંત્ર ભારતનો ધ્વજ ફરકાવ્યો
પંડિત નેહરુ અને રાજેન્દ્ર પ્રસાદની વિદાય પછી જ્યારે માઉન્ટબેટને તે પરબિડીયું ખોલ્યું ત્યારે તેમાં માત્ર સાદો કાગળ હતો. વાઇસરોયના શપથ લીધા પછી બીજા દિવસે સવારે માઉન્ટબેટને વડાપ્રધાન નેહરુ અને તેમના મંત્રીમંડળને શપથ લેવડાવ્યા. બાબુ જગજીવન રામ હોસ્પિટલમાં હોવાના કારણે શપથ ગ્રહણમાં હાજર રહ્યા ન હતા. ત્યારબાદ માઉન્ટબેટન દ્વારા એક નાનકડું ભાષણ થયું, ત્યારબાદ વર્તમાન સંસદ ભવનની ટેરેસ પર પ્રથમ વખત સ્વતંત્ર ભારતનો ધ્વજ ફરકાવવામાં આવ્યો. આ પ્રસંગે સંસદ ભવનનાં કેમ્પસમાં હજારો ઉત્સાહી લોકોની ભીડ ઉમટી પડી હતી. આકાશ નારાઓથી ગુંજી ઉઠ્યું હતું.
માઉન્ટબેટન ધ્વજ ફરકાવવાના સ્થળે પહોંચી શક્યા ન હતા
બહુ ઓછા લોકો જાણે છે કે સ્વતંત્ર ભારતનો પહેલો ઔપચારિક અને જાહેર ધ્વજ ફરકાવો 15મી ઓગસ્ટે સાંજે 5 વાગ્યે ઈન્ડિયા ગેટ પાસેના પ્રિન્સેસ પાર્કમાં થયો હતો. આ પ્રસંગે ઈન્ડિયા ગેટ પાસે એક લાખથી વધુ લોકોની ભીડ હતી. માઉન્ટબેટન તેની પત્ની અને પુત્રી સાથે બગીમાં સ્થળ પર આવ્યા હતા. ભીડ એટલી મોટી હતી કે તેઓ ધ્વજ ફરકાવવાના સ્થળે પહોંચી શક્યા ન હતા. તેના કપડાં પરસેવાથી ભીંજાઈ ગયા હતા. તેમની પુત્રીએ હીલ્સ સાથે સેન્ડલ પહેર્યા હતા. તેણે હાથ વડે સેન્ડલ ઉપાડ્યા અને ધ્વજ ફરકાવવાના સ્થળે પહોંચી.
ઈન્ડિયા ગેટની સામે હજારો બાળકો રડતા હતા
ભારે ઘોંઘાટ વચ્ચે કારમાં બેસીને માઉન્ટબેટને ધ્વજ ફરકાવવાનો સંકેત આપ્યો. આ સમારોહમાં નાના નવજાત બાળકો સાથે મોટી સંખ્યામાં મહિલાઓ પણ આવી હતી. ભીડ અને ભેજના કારણે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડી રહી હતી. બાળકો રડતા હતા, અસ્વસ્થ હતા. જેથી મહિલાઓ બાળકોને હવામાં ઉછાળી રહી હતી. તે દિવસે આવા હજારો બાળકો ઈન્ડિયા ગેટની સામે હવામાં તરતા હતા. પરંતુ ધ્વજવંદન થતાં જ વરસાદ શરૂ થયો. બીજો ચમત્કાર થયો. ભગવાને પણ પ્રસંગને રંગીન બનાવ્યો. આકાશમાં મેઘધનુષ્ય દેખાયું, જેને સ્વતંત્ર ભારતના ધાર્મિક લોકો ભગવાનનો શુભ આશીર્વાદ માનતા હતા.
પંડિત નેહરુએ સ્વતંત્ર ભારતનું પ્રથમ ભાષણ આપ્યું હતું
શું તમે જાણો છો કે લાલ કિલ્લા પર પહેલીવાર ક્યારે ધ્વજ ફરકાવવામાં આવ્યો હતો? તો તારીખ યાદ રાખો – 16 ઓગસ્ટ 1947 એટલે કે આઝાદી મળ્યાના એક દિવસ પછી. 16 ઓગસ્ટે લોકોનું મનોબળ ઉંચુ હતું. લાલ કિલ્લાની બહાર મેદાનમાં મેળો ભરાયો હતો. મીઠાઈ વહેંચવામાં આવી રહી હતી. લોકો ગળે મળીને ઉજવણી કરી રહ્યા હતા. બાળકો માટે લાકડાનો ઝૂલો રાખવામાં આવ્યો હતો. વાંદરાઓ નાચીને લોકોનું મનોરંજન કરી રહ્યા હતા. રીંછ કરતબ બતાવી રહ્યું હતું. ટોળામાં સર્પપ્રેમીઓ સાપ રમાડતા હતા. દરેક જણ સ્વતંત્રતામાં તરબોળ હતા. આવા વાતાવરણમાં પંડિત નેહરુએ લાલ કિલ્લા પરથી પહેલીવાર સ્વતંત્ર ભારતનું પહેલું ભાષણ આપ્યું હતું.
