બ્રિટિશ શાહી શાસનથી આઝાદી માટે દેશના સંઘર્ષમાં સર્વોચ્ચ બલિદાન આપનાર ક્રાંતિકારી સ્વાતંત્ર્ય સેનાની શિવરામ હરિ રાજગુરુની આજે 113 મી જન્મજયંતિ છે. શિવરામ હરિ રાજગુરુ અને સાથી ક્રાંતિકારી સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ ભગતસિંહ અને સુખદેવ થાપરને લાહોરમાં બ્રિટિશ પોલીસ અધિકારી જોન પી સોન્ડર્સની હત્યા કરવા બદલ ફાંસીની સજા ફટકારવામાં આવી હતી.
24 ઓગસ્ટ, 1908 ના રોજ મહારાષ્ટ્રના ઘેડમાં જન્મેલા, રાજગુરુ માત્ર છ વર્ષના હતા ત્યારે તેમના પિતા ગુમાવ્યા હતા. ખેડમાં પ્રાથમિક શિક્ષણ પૂર્ણ કર્યા બાદ, રાજગુરુએ પૂનાની ન્યૂ ઈંગ્લિશ હાઈસ્કૂલમાં અભ્યાસ કર્યો. ખૂબ નાની ઉંમરે, તેઓ સેવા દળના સભ્ય બન્યા હતા. વારાણસીમાં અભ્યાસ કરવા દરમ્યાન તેઓ દેશના કેટલાક ક્રાંતિકારીઓને મળ્યા હતા. તે બાદ તેમનામાં પણ દેશની લડતમાં ભાગ લેવાનો જુસ્સો જાગ્યો હતો.
બાદમાં, રાજગુરુ હિન્દુસ્તાન સોશિયાલિસ્ટ રિપબ્લિકન એસોસિએશનમાં જોડાયા, જેણે અંગ્રેજોને હાંકી કાઢવા માટે ક્રાંતિકારી હિંસાને ટેકો આપ્યો હતો. 17 ડિસેમ્બર, 1928 ના રોજ રાજગુરુએ પોતાના સાથી ક્રાંતિકારીઓ ભગતસિંહ અને સુખદેવ થાપર સાથે લાહોરમાં બ્રિટીશ પોલીસ અધિકારી જોન પી સોન્ડર્સની ગોળી મારી હત્યા કરી હતી. લાલા લજપતરાયની હત્યાનો બદલો તેમણે લીધો હતો.
સ્વતંત્રતા સેનાની લાલા લાજપત રાયના મોતનો બદલો લેવા માટે હત્યાનું મૂળ લક્ષ્ય પોલીસ અધિક્ષક જેમ્સ સ્કોટ હતું, ઓલ-બ્રિટીશ ‘સાયમન કમિશન’નો વિરોધ કરી રહેલા શાંતિપૂર્ણ માર્ચ દરમિયાન પોલીસ દ્વારા લાઠીચાર્જ દરમિયાન ઇજાઓ ભોગવ્યા બાદ તેઓ મૃત્યુ પામ્યા હતા. સુખદેવની જેમ જ શિવરામ રાજગુરુ પણ બ્રિટિશરો સામે લડવા સતત કાર્યશીલ રહ્યા હતા. જેનો ભારતનો ઇતિહાસ સાક્ષી છે.
ત્રણ મહાન નાયકોની ધરપકડ કરવામાં આવી, ટ્રાયલ કરવામાં આવી અને સોન્ડર્સની હત્યાના દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યા બાદ ત્રણેયને મૃત્યુદંડ આપવામાં આવ્યો. 23 માર્ચ, 1931 ના રોજ ત્રણેયને લાહોર જેલમાં ફાંસી આપવામાં આવી હતી. તેમના અમલ અંગે વ્યાપક મીડિયા અહેવાલો પણ છપાયા હતા. રાજગુરુ એક સારા પહેલવાન પણ હતા. તેમને કાશીની ખુબ ઊંચી એવી ઉત્તમા ડિગ્રી પણ મેળવી હતી.
રાજગુરુ, ભગતસિંહ અને સુખદેવને બ્રિટીશ રાજ્ય દ્વારા ફાંસી આપવામાં આવી હતી પરંતુ તેમના વિચારો, દેશભક્તિ અને બલિદાનને યાદગાર રાખવા જોઈએ, જેથી વર્તમાન અને ભાવિ પેઢીઓ તેમની પાસેથી પ્રેરણા લઈ શકે અને રાષ્ટ્ર નિર્માણમાં પોતાને સમર્પિત કરી શકે.