કાતિલ ઠંડી છતાં કેલિફોર્નિયાના જંગલોમાં કેવી રીતે લાગી આગ ? આ છે કારણ

અમેરિકાના કેલિફોર્નિયાના જંગલો છેલ્લા કેટલાક દિવસથી આગની ઝપેટમાં છે. આ આગમાં અત્યાર સુધીમાં 25 લોકોના મોત થયા છે, જ્યારે લગભગ 30 લોકો લાપતા છે અને સેંકડો ઘરો બળીને રાખ થઈ ગયા છે. આ આગ હજુ પણ કાબુ બહાર છે. લાખો લોકોને તેમના ઘર છોડવાની ફરજ પડી છે અને હોલીવુડ હિલ્સ જેવા પોશ વિસ્તારોમાં કેટલાક સેલિબ્રિટીના ઘરો પણ બળીને ખાક થયા છે.

મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, 90 હજાર લોકોને ઇમરજન્સી શહેર છોડવાની ચેતવણી આપવામાં આવી છે. પવનની ગતિ આગાહી કરતા ઓછી હતી જેના કારણે બચાવ ટીમોને આગ પર કાબુ મેળવવામાં ઘણી મદદ મળી રહી છે. હાલમાં પેલિસેડ્સ અને ઇટન સિવાયના વિસ્તારોમાં આગ લગભગ કાબુમાં આવી ગઈ છે. અત્યાર સુધીમાં આગમાં 12 હજારથી વધુ ઇમારતો બળીને ખાક થઈ છે, જ્યારે 40 હજાર એકર વિસ્તાર રાખમાં ફેરવાઈ ગયો છે.

મીડિયા અહેવાલ મુજબ, લોસ એન્જલસમાં લાગેલી આગમાં અત્યાર સુધીમાં 11.60 લાખ કરોડ રૂપિયાથી 13 લાખ કરોડ રૂપિયા સુધીનું નુકસાન થયું હોવાની ધારણા છે. અહીં આગ પર અમુક હદ સુધી કાબુ મેળવી લેવામાં આવ્યો છે. લોકોને માસ્ક પહેરવાની અપીલ કરવામાં આવી છે.

આગની અસર એટલી વિનાશક છે કે વીમા કંપનીઓ તેને ઇતિહાસની સૌથી મોંઘી આગ ​​માની રહી છે. એવો અંદાજ છે કે બળી ગયેલી મિલકતોની કિંમત આશરે 8 બિલિયન ડોલર સુધી પહોંચી શકે છે. કેલિફોર્નિયાના જંગલોમાં આગ લાગવી સામાન્ય બાબત છે, પરંતુ આ વખતે ભયંકર આગ લાગી છે અને આશ્ચર્યજનક વાત એ છે કે તે ઠંડીની ઋતુમાં લાગી છે, સામાન્ય રીતે શિયાળામાં આગની ઘટનાઓ બનતી નથી. તો કેલિફોર્નિયાનું લોસ એન્જલસ અત્યારે કેમ સળગી રહ્યું છે અને આ આગ આટલી વિનાશક કેમ છે ?

કેવી રીતે લાગી આગ ?

કેલિફોર્નિયામાં લોસ એન્જલસ શહેર પર્વતોની વચ્ચે આવેલું છે. અહીં પાઈનના જંગલો છે. ગયા અઠવાડિયે સૂકા પાઈનના વૃક્ષોમાં આગ લાગી હતી. આગામી થોડા કલાકોમાં આગે લોસ એન્જલસના મોટા વિસ્તારને પોતાની ઝપેટમાં લઈ લીધો. જંગલમાં આગ લાગ્યા પછી લગભગ 160 કિમી પ્રતિ કલાકની ઝડપે ફૂંકાતા સાન્ટા પવનોએ આગને વધુ તીવ્ર બનાવી દીધી.

સામાન્ય રીતે પાનખર ઋતુમાં ફૂંકાતા આ પવનો ખૂબ જ ગરમ હોય છે. જે દક્ષિણ કેલિફોર્નિયાને સૌથી વધુ અસર કરે છે. આ પવનો ગ્રેટ બેસિનના રણ વિસ્તારોમાં ઉદ્ભવે છે અને પશ્ચિમ કિનારા તરફ આગળ વધતાં ગતિ મેળવે છે.

જાન્યુઆરીમાં આગ લાગવી કોઈ એલર્ટથી ઓછું નથી

સામાન્ય રીતે જંગલમાં આગ જૂનથી ઓક્ટોબર દરમિયાન લાગતી હોય છે, પરંતુ જાન્યુઆરીમાં આગનું આટલું ભયંકર સ્વરૂપ પહેલીવાર જોવા મળ્યું છે. આ વર્ષની શરૂઆતમાં કેલિફોર્નિયામાં આગ ફાટી નીકળવી અત્યંત દુર્લભ છે, નિષ્ણાતો આને આબોહવા પરિવર્તનના સ્પષ્ટ સંકેત તરીકે જુએ છે. આ કારણે આગ લાગવાની શક્યતા સતત વધી રહી છે. યુએસ સરકારના સંશોધનમાં સ્પષ્ટપણે જણાવાયું છે કે પશ્ચિમ અમેરિકામાં જંગલોમાં લાગેલી ભીષણ આગ આબોહવા પરિવર્તન સાથે જોડાયેલી છે.

આગ લાગવાની ઘટનાઓમાં રેકોર્ડ બ્રેક વધારો

આ વખતે 9 જાન્યુઆરી, 2025 સુધીમાં લોસ એન્જલસ કાઉન્ટીમાં 60 થી વધુ ફાયર એલર્ટ જાહેર કરવામાં આવ્યા છે. આ આંકડો 2012 થી 2024 સુધીના સરેરાશ કરતા 40 ગણો વધારે છે. જ્યારે સામાન્ય રીતે જાન્યુઆરી-માર્ચ વચ્ચે કોઈ આગની ચેતવણી નોંધાતી નથી. અગાઉ 2021 એક એવું વર્ષ હતું, જ્યારે આ સમયગાળા દરમિયાન 10 થી વધુ ચેતવણીઓ જાહેર કરવામાં આવી હતી અને તે વર્ષ કેલિફોર્નિયા માટે આગની દ્રષ્ટિએ સૌથી ખરાબ સાબિત થયું હતું.

આ ઉપરાંત શિયાળા દરમિયાન થતો વરસાદ અને ઠંડી આ વખતે ગાયબ છે. ઓક્ટોબરથી લોસ એન્જલસમાં માત્ર 4 ટકા વરસાદ પડ્યો છે. દુષ્કાળ એટલો વધી ગયો છે કે વનસ્પતિ આગ પકડવાની તૈયારીમાં છે. તેના ઉપર સાન્ટા એનાના તીવ્ર અને સૂકા પવનોએ આગ ઓલવવાના દરેક પ્રયાસને નિષ્ફળ બનાવ્યા છે.

20મી સદીના મધ્યભાગથી આબોહવા પરિવર્તનને કારણે વૈશ્વિક સ્તરે અસ્થિર હવામાન પરિસ્થિતિઓના બનાવોમાં 31થી 66 ટકા વધારો થયો છે, એમ વૈજ્ઞાનિકોએ એક નવા અભ્યાસમાં શોધી કાઢ્યું છે. આનો અર્થ એ થયો કે કેલિફોર્નિયામાં દાયકાઓ સુધી દુષ્કાળ રહ્યો પછી 2022-2023માં ભારે વરસાદ પડ્યો અને હવે 2024માં દુષ્કાળ પાછો આવ્યો છે. હવામાનમાં આ ફેરફાર આબોહવા પરિવર્તનને કારણે વધુ તેજ બન્યો છે.

આગમાં કોણ ઘી હોમી રહ્યું છે ?

કેલિફોર્નિયાના જંગલોમાં લાગેલી આગ કુદરતી અને માનવસર્જિત કારણોનું ઘાતક મિશ્રણ છે. વધતા વૈશ્વિક તાપમાનને કારણે જમીન એટલી ગરમ અને સૂકી થઈ ગઈ છે કે આગ લાગવાની શક્યતા અનેકગણી વધી ગઈ છે. 2023 અને 2024 જે અત્યાર સુધીના સૌથી ગરમ વર્ષો હોવાની ધારણા છે, તેના કારણે આ સમસ્યા વધુ વકરી છે.

દક્ષિણ કેલિફોર્નિયાના સાન્ટા એના પવનોને કારણે આગ પર કાબુ મેળવવો મુશ્કેલ બની રહ્યો છે. આ પવનો આગને એટલી બધી ફેલાવે છે કે તેને રોકવી લગભગ અશક્ય બની જાય છે. જ્યારે લોકો જંગલો અને શહેરી વિસ્તારો વચ્ચે ઘરો બનાવે છે ત્યારે પરિસ્થિતિ વધુ ખતરનાક બની જાય છે. વૈજ્ઞાનિકો કહે છે કે હવે પ્રશ્ન ફક્ત આગનો નથી, પરંતુ તેની સાથે સંકળાયેલી ચેતવણીનો છે. કેલિફોર્નિયામાં આગની વધતી જતી ઘટનાઓ આબોહવા પરિવર્તનનો સીધો સંકેત છે. જેમ જેમ તાપમાન વધશે, જંગલની આગની આ ભયાનક તસવીરો સામાન્ય બની જશે.

મીડિયા અહેવાલ મુજબ પવન હવે નબળો પડી ગયો છે અને 50-80 કિમી/કલાકની ગતિએ ફુંકાઈ રહ્યો છે, પરંતુ આગ હજુ પણ સક્રિય છે. નિષ્ણાતોના મતે આગને સંપૂર્ણપણે કાબુમાં લેવી હજુ પણ મુશ્કેલ રહેશે.

છેલ્લા 50 વર્ષમાં કેલિફોર્નિયામાં 78થી વધુ વખત લાગી આગ

કેલિફોર્નિયા ઘણા વર્ષોથી દુષ્કાળનો સામનો કરી રહ્યું છે. આ વિસ્તારમાં ભેજનો અભાવ છે. આ ઉપરાંત આ રાજ્ય અમેરિકાના અન્ય વિસ્તારો કરતાં ઘણું ગરમ ​​છે. આ જ કારણ છે કે ઉનાળાની ઋતુમાં અહીં જંગલમાં આગ લાગવાની ઘટનાઓ ઘણીવાર બને છે. આ ક્રમ વરસાદની ઋતુ આવે ત્યાં સુધી ચાલુ રહે છે. જો કે, છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં દરેક ઋતુમાં આગ લાગવાના બનાવોમાં વધારો થયો છે.

છેલ્લા 50 વર્ષોમાં કેલિફોર્નિયાના જંગલોમાં 78 થી વધુ આગના બનાવો બન્યા છે. કેલિફોર્નિયામાં જંગલોની નજીક રહેણાંક વિસ્તારો વિકસ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં આગથી થતું નુકસાન વધુ હોય છે. લોસ એન્જલસમાં 1933માં લાગેલી ગ્રિફિથ પાર્ક આગ કેલિફોર્નિયાની સૌથી મોટી આગ હતી. તેણે લગભગ 83 હજાર એકર વિસ્તારને ઘેરી લીધો હતો. લગભગ 3 લાખ લોકોને પોતાના ઘર છોડીને અન્ય શહેરોમાં જવું પડ્યું હતું.