સામાન્ય માણસને લાગ્યો ઝટકો, આટલા રૂપિયા મોંઘુ થયું જીરું- ઓછા વરસાદે વધારી ખેડૂતની મુશ્કેલી
ગુજરાતની જેમ જેસલમેર અને બાડમેર સહિત જીરું ઉગાડતા મોટા જિલ્લાઓ વરસાદની અછતનો સામનો કરી રહ્યા છે. તેના કારણે પશ્ચિમ રાજસ્થાનમાં દુષ્કાળ જેવી સ્થિતિ ઉભી થઈ શકે છે.
નબળા ચોમાસાની આશંકા વચ્ચે છેલ્લા એક મહિનામાં જીરાના (Cumin) ભાવમાં વધારો થયો છે. જીરુંએ રવિ પાક છે, જે રાજસ્થાન અને ગુજરાતમાં(Gujarat) ઉગાડવામાં આવે છે. સારા ચોમાસાના (Monsoon) વરસાદ દ્વારા છોડવામાં આવતી જમીનની ભેજ બીજ મસાલા પાક માટે શ્રેષ્ઠ છે. આ કારણે ઉત્પાદન પણ સારું છે. જીરાનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક ગુજરાતમાં 24 ઓગસ્ટ સુધી 59 ટકા ઓછો વરસાદ નોંધાયો છે. ઉત્તર ગુજરાતના મુખ્ય ઉત્પાદક ક્ષેત્રમાં 62% વરસાદની અછત છે.
ગુજરાતની જેમ જૈસલમેર અને બાડમેર સહિત જીરું ઉગાડતા મોટા જિલ્લાઓ વરસાદની અછતનો સામનો કરી રહ્યા છે. તેના કારણે પશ્ચિમ રાજસ્થાનમાં દુષ્કાળ જેવી સ્થિતિ ઉભી થઈ શકે છે. ઊંઝા બજારમાં જીરાના ભાવ એક મહિના કરતા પણ ઓછા સમયમાં 2,000 અથવા 15 ટકા વધી ગયા છે. 30 જુલાઈના રોજ 13,620 પ્રતિ ક્વિન્ટલથી જીરાનો ભાવ વધીને 24 ઓગસ્ટના રોજ 15,400 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલ થયો હતો.
ઝડપથી વધતા ભાવ
સપ્ટેમ્બરમાં ડિલિવરી માટે NCDEX જીરુંનો કોન્ટ્રાક્ટ વાયદા બજારમાં રૂ.15,470 પ્રતિ ક્વિન્ટલ ક્વોટ થયો હતો. જ્યારે ઓક્ટોબર અને નવેમ્બર ડિલિવરી માટેના કરાર મંગળવારે અનુક્રમે રૂ. 15,740 અને રૂ. 15,935 નક્કી કરવામાં આવ્યા છે. આવનારા દિવસોમાં પણ જીરાના ભાવ વધશે તે આ સંકેત હોઈ શકે છે. આ વર્ષે અત્યાર સુધીમાં જાન્યુઆરી 2021માં રૂ. 12,960ના સ્તરથી 20 ટકાનો વધારો થયો છે.
ચોમાસામાં વિલંબને કારણે અટકળો તીવ્ર બની છે
વિલંબિત ચોમાસા અંગેની અટકળોને કારણે વેપારીઓએ ભાવમાં વધારો કર્યો છે. જ્યારે સ્થાનિક માંગ ધીમી છે અને નિકાસની માંગ પણ મર્યાદિત છે. ઊંઝાના એક નિકાસકારે બિઝનેસ લાઈનને કહ્યું “વ્યાપાર રૂબરૂ છે, કારણ કે દરેક ભાવની હિલચાલ પર નજીકથી નજર રાખે છે. અનિશ્ચિતતા ચોમાસાને કારણે છે. વર્તમાન દરો આ વર્ષ માટે સૌથી વધુ છે, જ્યારે આગામી સપ્તાહમાં ભાવ કેટલો ઘટશે કે વધશે તેની અમને કોઈ જાણકારી નથી.
ભાવમાં ઘટાડો માત્ર વરસાદને કારણે આવશે
ઊંઝા બજારના આંતરિક સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે ભાવનો ટ્રેન્ડ ચિંતાજનક છે. જો સારો વરસાદ પડે તો તે સુધરી શકે છે. એક વેપારીએ જણાવ્યું હતું કે “અમને શંકા છે કે સારા વરસાદ બાદ ભાવ જલ્દી સુધરી શકે છે. ચોમાસામાં વિલંબને કારણે શિયાળુ પાક માટે પાણીની ઉપલબ્ધતા અંગે ચિંતા છે. સારા વરસાદથી ખેડૂતોને થોડી રાહત મળશે અને સાથે જ ભાવમાં પણ ઘટાડો થશે.
જીરું માટે જમીનમાં ભેજ જરૂરી
જીરું એક શિયાળુ પાક છે, જે મુખ્યત્વે રાજસ્થાનના શુષ્ક વિસ્તારો અને ગુજરાતના ભાગોમાં ઉગાડવામાં આવે છે. સાઉથ એશિયા બાયોટેકનોલોજી સેન્ટર ((SABC)ના ડિરેક્ટર ભગીરથ ચૌધરીએ જણાવ્યું હતું કે સારા ચોમાસાના વરસાદથી બાકી રહેલી જમીનની ભેજ બીજ મસાલા પાકની ઉત્પાદકતામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.
SABC રાજસ્થાનમાં બાયોટેકનોલોજી વિભાગનો એક સંકલિત પેસ્ટ મેનેજમેન્ટ (IPM) પ્રોજેક્ટ અમલમાં મૂકી રહી છે. હજારો ખેડૂતો આ સાથે સંકળાયેલા છે. ચૌધરીએ કહ્યું કે રાજસ્થાનના પશ્ચિમ જિલ્લાઓમાં દુકાળ જેવી સ્થિતિ છે, જ્યાં જીરું ઉગાડવામાં આવે છે. પાંચ જિલ્લાઓમાં વરસાદની કમી 35-50 ટકાની વચ્ચે છે. તેમાં જેસલમેર અને બાડમેરનો સમાવેશ થાય છે.
જીરુંનું ઉત્પાદન
એક અંદાજ મુજબ 2020-21 દરમિયાન જીરાનું ઉત્પાદન 8.56 લાખ ટન થવાનો અંદાજ હતો, જે પાછલા વર્ષના 9.12 લાખ ટન કરતા ઓછો છે. 2020-21 દરમિયાન આ વિસ્તારમાં 12.41 લાખ હેક્ટર (એલએચ)નો નજીવો ઘટાડો થયો હતો, જે અગાઉના વર્ષમાં 12.76 લાખ હતો. જીરુંનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક ગુજરાત છે, જ્યાં 2020-21 દરમિયાન ઉત્પાદન 4.29 લાખ ટન રહ્યું હતું, જ્યારે રાજસ્થાનમાં મસાલા બીજ પાક 4.25 લાખ ટનનો અંદાજ હતો.
આ પણ વાંચો :અફઘાનિસ્તાનમાં કથળતી પરિસ્થિતિઓ પછી કેન્દ્રનો નિર્ણય, અફઘાનીઓ ઇ-વિઝા પર જ ભારત આવી શકશે