LIC IPO: રિટેલ ઇન્વેસ્ટર્સ માટે માઠાં સમાચાર , LIC ના IPO પહેલાં સરકારી કંપનીઓમાં પબ્લિક હોલ્ડિંગનો નિયમ દૂર કરાયો
કોઈપણ IPO માં જે પણ હિસ્સો વેચાય છે તેમાં જે પણ રોકાણકાર આવે છે તે રિટેલ શ્રેણીમાં આવે છે. ભલે તે કોઈ પણ કંપની હોય જ્યાં સુધી LICની વાત છે તે શરૂઆતમાં ઇશ્યૂમાં માત્ર 10% હિસ્સો વેચી શકે છે
LIC IPO: દેશની સૌથી મોટી વીમા કંપની ભારતીય જીવન વીમા નિગમ (LIC) ના IPO પહેલા સરકારે મોટો નિર્ણય લીધો છે. આ અંતર્ગત લિસ્ટેડ સરકારી કંપનીઓમાં લઘુત્તમ પબ્લિક હોલ્ડિંગનો નિયમ નાબૂદ થઇ શકે છે. સરકારે આ સંદર્ભમાં જાહેરનામું બહાર પાડ્યું છે. રિટેલ રોકાણકારો માટે આ માઠાં સમાચાર માનવામાં આવે છે.
કંપની રિટેલ રોકાણકારની શ્રેણીમાં આવે છે. કોઈપણ IPO માં જે પણ હિસ્સો વેચાય છે તેમાં જે પણ રોકાણકાર આવે છે તે રિટેલ શ્રેણીમાં આવે છે. ભલે તે કોઈ પણ કંપની હોય જ્યાં સુધી LICની વાત છે તે શરૂઆતમાં ઇશ્યૂમાં માત્ર 10% હિસ્સો વેચી શકે છે. તે પછી તે બાદમાં બાકીનો હિસ્સો વેચી શકે છે. આ પાછળનું કારણ એ છે કે પહેલા નાનો હિસ્સો વેચીને બજારનો મૂડ સમજવો અને તેના મૂલ્યાંકનની સાચી રીતે ગણતરી કરવી.
આ હિસ્સો અનેક તબક્કામાં વેચવામાં આવશે ઇશ્યૂ પછી સરકાર તેને ઘણા તબક્કામાં વેચી શકે છે. આગળ જતાં શક્ય છે કે કંપનીને ઇશ્યૂ કરતા વધારે વેલ્યુએશન મળી શકે અને સરકારને હિસ્સો વેચવા પર વધુ નાણાં પણ મળી શકે. આ કિસ્સામાં વીમા ક્ષેત્રની એક મોટી કંપનીના ભૂતપૂર્વ એક્ઝિક્યુટિવે જણાવ્યું હતું કે રિટેલ રોકાણકારોને દૂર રાખવાની આ સીધી યોજના છે. જ્યારે જાહેર જનતાનો લઘુતમ હિસ્સો નાબૂદ કરવામાં આવે છે ત્યારે જાહેર જનતા તેમાં કેવી રીતે ભાગ લેશે? એટલે કે LIC જેવી મોટી કંપનીઓમાં રિટેલ રોકાણકારોને દૂર કરવામાં આવી રહ્યા છે. એટલું જ નહીં આ પછી મોટી કંપનીઓ કે મોટા રોકાણકારો આવી કંપનીઓમાં શેરધારક બનશે.
મોટા રોકાણકારોને વધુ હિસ્સો મળશે એક અધિકારીએ કહ્યું હતું કે અસર એ થશે કે મોટા રોકાણકારોને વધુ હિસ્સો આપવામાં આવશે અને હજારો રોકાણકારોને બદલે માત્ર મોટી સંખ્યામાં રોકાણકારો જ હિસ્સેદાર હશે. LIC ના ઇશ્યૂ પહેલા સરકારનો આ નિર્ણય છૂટક રોકાણકારો માટે કમાણીની મોટી તક ગુમાવી શકે છે.
ઓછામાં ઓછો 25% હિસ્સો જાહેર જનતા પાસે હોવો જોઈએ અત્યાર સુધી, સેબીના નિયમ મુજબ કોઈપણ લિસ્ટિંગ કંપનીમાં ઓછામાં ઓછો 25% હિસ્સો જાહેર જનતા પાસે હોવો જરૂરી છે. 2010 સુધી આ નિયમ 10%હતો પરંતુ તે જ વર્ષે તેને વધારીને 25%કરવામાં આવ્યો. જોકે આ હિસ્સો કંપનીના લિસ્ટિંગના 3 વર્ષમાં કરવાનો હતો. LIC IPO ની તૈયારી શરૂ થતાં જ સરકારે તાજેતરમાં સરકારી કંપનીઓ માટે આ નિયમ બદલ્યો છે. નવા નિયમમાં એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે તેને ત્રણ વર્ષમાં નહીં પણ 5 વર્ષમાં પૂર્ણ કરવાનું રહેશે.
માર્ચ સુધીમાં ઇશ્યૂ આવશે LIC નો ઇશ્યૂ આવતા વર્ષે માર્ચ પહેલા આવવાનો છે. આ દ્વારા સરકાર 80 હજારથી 1 લાખ કરોડ રૂપિયા એકત્ર કરવાની યોજના બનાવી રહી છે. લિસ્ટિંગ બાદ તેનું માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન રૂ. 10-12 લાખ કરોડ થવાની ધારણા છે. એટલે કે, તે દેશની સૌથી મોટી કંપની રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝની નજીક હશે. કંપનીએ યોગ્ય પોલિસીધારકોનો ડેટાબેઝ બનાવવાનું શરૂ કર્યું છે. ઘણા લોકો પાસે LIC ની એકથી વધુ પોલીસી છે. કંપનીની પ્રક્રિયા સિંગલ બેનિફિશિયરી નક્કી કરશે. LIC માં સરકારની મૂડી માત્ર 100 કરોડ રૂપિયા છે. જોકે છેલ્લા 50 વર્ષથી તે માત્ર 5 કરોડ રૂપિયા હતી અને 2012 માં તેને વધારીને 100 કરોડ રૂપિયા કરવામાં આવી હતી.
