કપરા સમયે કોઈએ સાથ નહોતો આપ્યો ત્યારે ભારતે કરી હતી મદદ, જાણો ભારત-કતરની મિત્રતાના 5 મોટા કારણ
India Qatar Relationship: કતાર ભલે મિડલ ઈસ્ટનો નાનકડો દેશ હોય, પરંતુ તેની વિદેશ નીતિના મામલે દુનિયામાં તેની એક અલગ ઓળખ છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં કતારે સમગ્ર વિશ્વ સમક્ષ મધ્યસ્થી તરીકે રજૂ કરીને એક નવું ઉદાહરણ સ્થાપિત કર્યું છે. આટલું જ નહીં, દુનિયાના જે મોટા દેશો એકબીજાને આંખ મીંચીને જોવા નથી માંગતા તેઓના પણ કતાર સાથે સારા સંબંધો છે. જેમાં ચીન, અમેરિકા, રશિયા અને ઈરાનનો સમાવેશ થાય છે. આવી સ્થિતિમાં કતાર સાથે સારા સંબંધો ભારત માટે પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
અબુધાબીમાં સ્વામી નારાયણ મંદિરનું લોકાર્પણ કર્યા બાદ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી કતાર પહોંચી ગયા છે. કતાર સરકારે તેમના સ્વાગત માટે ડિનરનું આયોજન કર્યું હતું. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની કતાર ખાતેની આ બીજી મુલાકાત છે. અગાઉ તેઓ જૂન 2016માં કતાર ગયા હતા.
જો કે કતાર અને ભારત વચ્ચેના સંબંધો હંમેશા સારા રહ્યા છે, પરંતુ નવા સંજોગોમાં સ્થિતિ વધુ સુધરી રહી છે. પીએમ મોદીની આ મુલાકાતના પ્રસંગે, ચાલો જાણીએ તે પાંચ મોટી બાબતો અથવા પ્રસંગો, જે ભારત અને કતારની મિત્રતા મજબૂત કરવાના પુરાવા આપે છે.
મૃત્યુદંડની સજા પામેલા ભૂતપૂર્વ ભારતીય નૌકાદળની મુક્તિ
કતારમાં દોઢ વર્ષ સુધી ચાલેલા ટ્રાયલ બાદ આઠ ભૂતપૂર્વ ભારતીય નૌસૈનિકને મૃત્યુદંડની સજા ફટકારવામાં આવી હતી. ભારતે આ જાણ્યા બાદ આશ્ચર્ય વ્યક્ત કર્યું પરંતુ કતાર સાથે કડક શબ્દોમાં વાત કરવાને બદલે તેણે આ મામલાને કાયદાકીય અને વ્યૂહાત્મક રીતે હાથ ધર્યો.
આનું પરિણામ એ આવ્યું છે કે પહેલા કતારની કોર્ટે દરેકની સજા ઓછી કરી અને પછી થોડા દિવસ પહેલા જ તેમને છોડી દીધા. જેમાંથી સાત પૂર્વ મરીન પણ સ્વદેશ પરત ફર્યા છે. આને ભારતની રાજદ્વારી જીત માનવામાં આવી રહી છે એટલું જ નહીં, ઝડપથી સુધરતી અર્થવ્યવસ્થાની અસર અન્ય દેશો પર પણ જોવા મળી રહી છે.
જ્યારે કતાર પર પ્રતિબંધ મુકાયો હતો ત્યારે ભારતે કતારને ટેકો આપ્યો હતો
2017માં જ વિશ્વને સમજાયું કે કતાર સાથે ભારતના સંબંધો કેટલા મજબૂત છે. આ એ સમયગાળો હતો જ્યારે ચાર ખાડી દેશોએ કતાર પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. ત્યારપછી સાઉદી અરેબિયા, યુએઈ, બહેરીન અને ઈજિપ્તે કતાર સાથેના સંબંધો તોડી નાખ્યા અને તેના વિમાનોને તેમની હવાઈ ક્ષેત્રમાં પ્રવેશવા પર પ્રતિબંધ લગાવી દીધો.
આ બહિષ્કારનું નેતૃત્વ સાઉદી અરેબિયા પોતે કરી રહ્યું હતું, જે ભારતનો સારો મિત્ર છે. આવી સ્થિતિમાં ભારતે આ મામલામાં દખલ તો ન જ આપી પરંતુ કતારને મદદ કરવામાં પણ પાછી પાની કરી નહીં. આ પછી ભારતે ત્યાં ખાદ્યપદાર્થો અને દવાઓ મોકલીને પોતાની મિત્રતાનો દાખલો બેસાડ્યો. કતાર પણ મુશ્કેલ સમયમાં ભારતને સાથ આપવા પ્રત્યે નરમ વલણ જાળવી રહ્યું છે.
કુદરતી ગેસના પુરવઠા માટે બંને દેશો વચ્ચે કરાર
ભારત અને કતાર વચ્ચે આગામી 20 વર્ષ માટે એક મહત્વપૂર્ણ કરાર પર પણ હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા છે. 78 અબજ ડોલરના આ કરાર હેઠળ કતાર વર્ષ 2048 સુધી ભારતને લિક્વિફાઇડ નેચરલ ગેસ (LNG) સપ્લાય કરશે. આ માટે ભારતની સૌથી મોટી એલએનજી આયાતકાર કંપની પેટ્રોનેટ એલએનજી લિમિટેડ (પીએલએલ) એ સરકારી કંપની કતાર એનર્જી સાથે કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. આ અંતર્ગત ભારતને દર વર્ષે કતાર પાસેથી 7.5 મિલિયન ટન ગેસ મળશે.
કતાર ભારતને ઓછા ભાવે ગેસ સપ્લાય કરે છે
વર્ષ 2016ની વાત કરીએ તો કતારે ભારતને લગભગ 50 ટકા ડિસ્કાઉન્ટ પર LNG સપ્લાય કર્યું હતું. ત્યારબાદ કતાર ભારતને પાંચ ડોલર પ્રતિ મેટ્રિક મિલિયન બ્રિટિશ યુનિટના ભાવે ગેસ આપતો હતો, જ્યારે તેના એક વર્ષ પહેલા ભારતે 12 ડોલરમાં એલએનજી ખરીદ્યો હતો. એક વર્ષ પછી જ જ્યારે કતારે છૂટ આપી ત્યારે ભારતે કેટલાય અબજ ડોલરની બચત કરી હતી. જ્યારે, કતારે ભારતને 12 હજાર કરોડ રૂપિયાનો દંડ ભરવામાં પણ છૂટ આપી છે. આજે, ભારતની કુલ LNG આયાતમાં કતારનો હિસ્સો 40 ટકા સુધી પહોંચી ગયો છે.
કતારની અર્થવ્યવસ્થામાં ભારતીયો મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે
કતારની વાત કરીએ તો કતાર ત્રિપુરા રાજ્ય કરતાં થોડું મોટું છે અને માત્ર 25 લાખની વસ્તીવાળા આ દેશમાં માત્ર સાડા સાત લાખ ભારતીયો છે. આવી સ્થિતિમાં, ત્યાંની અર્થવ્યવસ્થામાં ભારતીયોનું મોટું યોગદાન છે. કતાર ચેમ્બર ઓફ કોમર્સ એન્ડ ઈન્ડસ્ટ્રીના રિપોર્ટ અનુસાર 6000થી વધુ નાની-મોટી ભારતીય કંપનીઓ ત્યાં બિઝનેસ કરી રહી છે.
કતારને તેનું શ્રમબળ પણ ભારતમાંથી મળે છે અને તેના સંસાધનો તેના કામદારો પર નિર્ભર છે. ત્યારે UAE સહિત મધ્ય એશિયાના અન્ય દેશો પણ ભારતની નજીક આવી રહ્યા છે, તેથી કતાર માટે પણ ભારત સાથે સારા સંબંધો જાળવવા જરૂરી બની ગયા છે.
કતાર ભલે મિડલ ઈસ્ટનો નાનકડો દેશ હોય, પરંતુ તેની વિદેશ નીતિના મામલે દુનિયામાં તેની એક અલગ ઓળખ છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં કતારે સમગ્ર વિશ્વ સમક્ષ મધ્યસ્થી તરીકે રજૂ કરીને એક નવું ઉદાહરણ સ્થાપિત કર્યું છે. આટલું જ નહીં, દુનિયાના જે મોટા દેશો એકબીજાને આંખ મીંચીને જોવા નથી માંગતા તેઓના પણ કતાર સાથે સારા સંબંધો છે. જેમાં ચીન, અમેરિકા, રશિયા અને ઈરાનનો સમાવેશ થાય છે. આવી સ્થિતિમાં કતાર સાથે સારા સંબંધો ભારત માટે પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
Latest News Updates
