Electricity Crisis : દેશમાં કોલસાના અભાવે સર્જાયું વીજળી સંકટ, જાણો તમારા ખિસ્સાને કેવી રીતે કરશે અસર
Electricity Crisis : આ સમયે સમગ્ર દેશ વીજળી (Eelectricity)ના મોટા સંકટમાંથી પસાર થઈ રહ્યો છે. તમામ પ્રયાસો છતાં એવું લાગે છે કે આગામી મે-જૂન અને જુલાઈમાં પણ તમારે લાંબા વીજ કાપ વચ્ચે દિવસો અને રાત પસાર કરવી પડી શકે છે.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી ગરમી (Heatwave) ખુબ વધતી જાય છે અને આ વર્ષે ગરમીએ જાણે બધી મર્યાદા ઓળંગી નાખી હોય તેમ જણાય છે. પરસેવો પાણીની જેમ વહી રહ્યો છે. હવે પંખા, કુલર પણ તમારો પરસેવો રોકવામાં નિષ્ફળ સાબિત થઈ રહ્યા છે. તમે અંદાજો લગાવી શકો કે એસી હવે લોકોની કેટલી જરૂરીયાત બની ગઈ છે. હવે આવી કાળજાળ ગરમીમાં વીજળીના મળે તો ખુબ કપરી પરિસ્થિતી થઈ જતી હોય છે. પરંતુ, વાસ્તવિકતા એ છે કે આ સમયે સમગ્ર દેશ વીજળીના મોટા સંકટ (Power Crisis)માંથી પસાર થઈ રહ્યો છે. તમામ પ્રયાસો છતાં એવું લાગે છે કે આગામી મે-જૂન અને જુલાઈમાં પણ તમારે લાંબા વીજ કાપ (Power Cut) વચ્ચે દિવસો અને રાત પસાર કરવી પડી શકે છે. હવે એ વાત પર આવીએ કે આવું કેમ થઈ રહ્યું છે.
આની ચર્ચા કરતા પહેલા તમને એ જાણીને ગુસ્સો આવવો જ જોઈએ કે સરકારો ભૂતકાળની કટોકટીમાંથી બોધપાઠ કેમ નથી લેતી. કારણ કે વધુ સમય વીતી ગયો નથી, જ્યારે દેશ આવા વિજળી સંકટમાં આવી હતો. ત્યારે પણ કોલસાની અછત હતી અને આજે પણ આવી જ સ્થિતિ છે. ફરી આ વખતે કોલસાને કારણે વધુ મુશ્કેલી વીજ સંકટ આવી રહ્યુ છે, કારણ કે ગરમીના કારણે વીજળીની માંગ ખુબ વધી રહી છે અને પાવર હાઉસને કોલસો મળી રહ્યો નથી. ગયા વર્ષે કોવિડની બીજી લહેર દરમિયાન હોસ્પિટલોની સામે ઓક્સિજન માટે જે ચિંતાની સ્થિતિ હતી. આવો જ એક કિસ્સો હવે વીજળી સંબંધિત છે. મતલબ કે હોસ્પિટલોને પણ વીજળી પહોંચાડવા માટે સંઘર્ષ કરવો પડે છે.
વીજળીની માંગ રેકોર્ડ સ્તરને વટાવી ગઈ છે
દેશમાં વીજળીની માંગ રેકોર્ડ સ્તરને પાર કરી ગઈ છે. હવે સ્થિતિ એવી છે કે દેશના 173 પાવર પ્લાન્ટમાંથી 105 કોલસો ખતમ થવાના આરે છે. કોલસાનો વર્તમાન સ્ટોક તેના નિશ્ચિત સ્તરના 25 ટકાથી ઓછો છે. હવે એક તરફ કોલસો નથી અને બીજી તરફ વીજળીની માંગ રેકોર્ડ તોડી રહી છે. 26 એપ્રિલે મહત્તમ પાવર માંગ 201 GWને વટાવી ગઈ હતી. ગયા વર્ષે 7 જુલાઈએ દેશમાં મહત્તમ વીજ માંગ 200 ગીગાવોટની નજીક હતી. વીજળીની માંગની આ સ્થિતિ એવી છે, જૂનમાં આ માંગ વધીને 215-220 GW થઈ શકે છે.
જો આપણે દેશના મુખ્ય થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ્સની વાત કરીએ તો તેમાંથી રાજસ્થાનમાં 7માંથી 6, પશ્ચિમ બંગાળમાં તમામ 6, ઉત્તર પ્રદેશમાં 4 માંથી 3, મધ્ય પ્રદેશમાં 4 માંથી 3, મહારાષ્ટ્રમાં 7 માંથી 7 અને આંધ્ર પ્રદેશના તમામ 3 પ્લાન્ટમાં કોલસાનો સ્ટોક ખૂબ જ નીચા સ્તરે પહોંચી ગયો છે. પાવર પ્લાન્ટની ફરિયાદ છે કે રેલ રેકના અભાવે કોલસો મેળવવામાં વિલંબ થઈ રહ્યો છે.
વીજ સંકટનો અંદાજો એ વાત પરથી લગાવો કે દેશની આર્થિક રાજધાની મુંબઈ અને તેની આસપાસના વિસ્તારોમાં જ્યાં પહેલા 24 કલાક વીજળી હતી, ત્યાં સતત વીજ કાપ છે. બિહાર અને ઉત્તરાખંડમાં પણ ગ્રામીણ અને શહેરી વિસ્તારોમાં અવારનવાર પાવર કટ થાય છે. રાજસ્થાનમાં વીજળીની માંગમાં 31 ટકાનો વધારો થયો છે, જેના કારણે દરરોજ 5થી 7 કલાક વીજ કાપ કરવામાં આવી રહ્યો છે. જો યુપીની વાત કરીએ તો ભારતના આ સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતા રાજ્યમાં 3,000 મેગાવોટ પાવરની અછત છે. આશરે 23,000 મેગાવોટની માંગ સામે પુરવઠો માત્ર 20,000 મેગાવોટ મળી રહ્યો છે. વીજ સંકટના કારણે અનેક શહેરોમાં 8થી 9 કલાકનો કાપ છે.
પાવર ડિસ્કોમ પર કોલ ઈન્ડિયાના હજારો કરોડ રૂપિયા બાકી છે
આ બધાની વચ્ચે એ પણ જાણી લો કે અલગ-અલગ રાજ્યોની પાવર ડિસ્કોમ પર કોલ ઈન્ડિયાના હજારો કરોડ રૂપિયા બાકી છે. કોલ ઈન્ડિયા પર દેશની તમામ ડિસ્કોમ્સનું કુલ રૂ. 7918.72 કરોડનું દેવું છે. આમાં પશ્ચિમ બંગાળના 1066.40 કરોડ, ઝારખંડના 1018.22 કરોડ અને તમિલનાડુના 823.92 કરોડ રૂપિયા બાકી છે.
ઉનાળો પણ તમામ રેકોર્ડ તોડી રહ્યો છે. દેશના ઘણા ભાગોમાં તાપમાનમાં સતત વધારો થઈ રહ્યો છે. હવામાન વિભાગે હીટ વેવની ચેતવણી જાહેર કરી છે. હવે કોલસાની અછતને જોતા રેલ્વેએ ટ્રેનો પણ કેન્સલ કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. સરકારનો પ્રયાસ પેસેન્જર ટ્રેનો રદ કરીને કોલસાના રેકને પાવર પ્લાન્ટ સુધી લઈ જવાનો છે. રેલવેએ 24 મે સુધી 670 પેસેન્જર ટ્રેનો રદ કરી છે. તેમાંથી 500થી વધુ ટ્રેનો લાંબા અંતરની મેલ અને એક્સપ્રેસ ટ્રેનો છે. વીજળીની કટોકટી માત્ર લોકોના પરસેવાથી છૂટી રહી છે. હવે તેની અસર તમારા ખિસ્સા પર પણ પડશે.
તમે કેવી રીતે વિચારશો? હકીકતમાં પાવર કટના કારણે કોલ્ડ સ્ટોરેજને પાવર કરવા માટે જનરેટર ચલાવવા પડશે. કારખાનાઓની હાલત પણ એવી જ હશે. તેનાથી તેમનો ખર્ચ વધશે અને સામાન મોંઘો થશે અને તેની સીધી અસર સામાન્ય માણસના ખિસ્સા પર પડશે. એટલે કે સરકાર સામે આ સમયે મોટો પડકાર છે. તેની પાસે સમય ઓછો છે. કોલસાની કટોકટીનો તાત્કાલિક ઉકેલ લાવવો પડશે, જેથી સમગ્ર દેશની જનતા આગામી 2-3 મહિના સુધી આ ગરમીનો સામનો કરી શકે.
