તમારા બેંક ખાતામાંથી ગઠિયાઓ OTP થી પૈસા ઉપાડી ગયા ? આમા બેંકની ભૂલ ખરી ? ગયેલા રૂપિયા કેવી રીતે પાછા મેળવશો ?
સાયબર ફ્રોડ કરનારાઓ અવનવી રીતે લોકોને ઠગે છે. સાયબર ઠગાઈ કરનારાઓ મોટાભાગે OTPના નામે અનેકને સાયબર ક્રાઈમના શિકાર બનાવે છે. OTP લઈને બેંક ખાતા સાફ કરી નાખતા હોવાના અનેક કિસ્સાઓ સામે આવ્યા છે ત્યારે ચાલો જાણીએ કે, ગઠીયાઓ દ્વારા OTPના નામે બેંક ખાતામાંથી રૂપિયા લઈ જાય તેમાં બેંકની કેટલી જવાબદારી અને એ રૂપિયા પાછા મેળવવા માટે શું કરવું.
આજકાલ સાયબર ગુનેગારો OTP (વન ટાઈમ પાસવર્ડ) નો ઉપયોગ કરીને નિર્દોષ લોકોને છેતરે છે. આ ગુનેગારો લોકો પાસેથી OTP લે છે અને તેમના બેંક ખાતામાંથી પૈસા ચોરી લે છે. પરંતુ પ્રશ્ન એ છે કે શું આ ફક્ત ખાતાધારકની ભૂલ છે, કે પછી બેંકની પણ કોઈ જવાબદારી છે ? જાણીતા સાયબર ક્રાઇમ નિષ્ણાત અમિત દુબેએ ટીવી9 ડિજિટલના પોડકાસ્ટ પર આ પ્રશ્નનો જવાબ આપ્યો હતો, અને આવા કિસ્સાઓમાં પૈસા કેવી રીતે પાછા મેળવી શકાય તે પણ સમજાવ્યું હતુ.
જ્યારે સાયબર ગુનેગારો OTP દ્વારા છેતરપિંડી કરે છે, ત્યારે સૌ પ્રથમ બેંક તરફથી ડેટા ભંગ (માહિતીની ચોરી) થાય છે. ગુનેગારો પાસે પહેલાથી જ લોકોની અંગત માહિતી હોય છે, જેના કારણે છેતરપિંડી કરવી સરળ બને છે. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) ની માર્ગદર્શિકા અનુસાર, જો બેંકની બેદરકારીને કારણે આવું થાય છે, તો બેંક તેના માટે જવાબદાર રહેશે અને તે ખાતાધારકને પૈસા પરત કરશે.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં સાયબર ક્રાઇમના કેસોમાં વધારો થયો છે. NCRBના ડેટાનો ઉલ્લેખ કરતા અમિત દુબેએ જણાવ્યું હતું કે કોવિડ પહેલા દરરોજ 500-700 સાયબર ક્રાઇમના કેસ નોંધાતા હતા, પરંતુ હવે આ સંખ્યા વધીને 30,000 થી 40,000 થઈ ગઈ છે. આનો અર્થ એ થયો કે સાયબર ગુનેગારોનું નેટવર્ક ઝડપથી વધી રહ્યું છે, અને લોકો તેનો ભોગ બની રહ્યા છે.
જો તમારી સાથે સાયબર છેતરપિંડી થઈ હોય, તો સૌ પ્રથમ તમારે તાત્કાલિક ફરિયાદ નોંધાવવી જોઈએ. સાયબર ક્રાઈમ પોર્ટલ પર ફરિયાદ નોંધાવ્યા પછી પણ 99 ટકા કેસોમાં પૈસા પરત મળતા નથી.
જો તમે છેતરપિંડીના અડધા કલાક કે એક કલાકની અંદર ફરિયાદ કરો છો, તો તમારા પૈસા પાછા મળવાની શક્યતા વધી જાય છે. આ માટે, તમે 1930 સાયબર ક્રાઈમ હેલ્પલાઈન પર કૉલ કરી શકો છો અથવા cybercrime.gov.in પોર્ટલ પર ફરિયાદ નોંધાવી શકો છો.
ગૃહ મંત્રાલયની સાયબર ક્રાઈમ હેલ્પલાઈન કોઈપણ શંકાસ્પદ બેંક ખાતાને 48 કલાક માટે ફ્રીઝ કરી શકે છે. આનાથી, છેતરપિંડી કરાયેલા પૈસા બ્લોક કરી શકાય છે, જેથી પૈસા પાછા મળવાની શક્યતા રહે.
જો કોઈ તમારા બેંક ખાતામાં પૈસા ટ્રાન્સફર કરી રહ્યું છે, તો તમારે કંઈ કરવાની જરૂર નથી. સાયબર ગુનેગારો પૈસા આપવાના લોભમાં તમને ફિશિંગ લિંક્સ મોકલે છે, જેના પર ક્લિક કરવાથી તમારા ખાતામાંથી પૈસા ઉપાડી લેવામાં આવે છે.
તમારે કોઈપણ લિંક પર ક્લિક કરવાનું ટાળવું જોઈએ. કોઈએ ક્યારેય જાળમાં ન ફસાવું જોઈએ. ઉપરાંત, બાળકોએ ઓનલાઈન ગેમ્સ રમતી વખતે ખાસ કાળજી લેવી જોઈએ, કારણ કે તેઓ પણ સાયબર છેતરપિંડીનો ભોગ બની શકે છે. ઓનલાઈન ગેમિંગ દરમિયાન સાયબર હેકર્સ બાળકો દ્વારા છેતરપિંડી કરે છે.
અમિત દુબે કહે છે કે સાયબર ક્રાઇમ વધી રહ્યો છે અને તેનો ભોગ ન બનવા માટે જાગૃત રહેવું જરૂરી છે. જો તમે છેતરપિંડીનો ભોગ બન્યા છો, તો શક્ય તેટલી વહેલી તકે ફરિયાદ નોંધાવો અને યોગ્ય પગલાં લો જેથી તમને તમારા પૈસા પાછા મળી શકે.