One Nation One Election : ‘એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી’ બિલ સોમવારે લોકસભામાં રજૂ થઈ શકે છે, સરકારે સાંસદોને મોકલ્યો ડ્રાફ્ટ

કેન્દ્રીય કેબિનેટે ગુરુવારે દેશમાં એક સાથે ચૂંટણી એટલે કે ‘એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી’ માટેના બિલને મંજૂરી આપી દીધી છે. તેમજ હવે સરકાર લોકસભામાં આને લગતા બે બિલ રજૂ કરવા જઈ રહી છે. સરકારે આ બિલનો ડ્રાફ્ટ લોકસભાના સભ્યોને મોકલી આપ્યો છે. એવું માનવામાં આવે છે કે સરકાર સોમવારે આ બંને બિલને લોકસભામાં રજૂ કરી શકે છે.

આનાથી 129મો બંધારણીય સુધારો થશે

આ બિલ દ્વારા બંધારણમાં બે મુખ્ય ફેરફારો કરવામાં આવનારા છે. આનાથી 129મો બંધારણીય સુધારો થશે અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ દિલ્હી અને જમ્મુ અને કાશ્મીરના કાયદાઓમાં ફેરફાર થશે. સરકાર એક દેશ, એક ચૂંટણી સાથે સંબંધિત જે બે બિલ લાવવા જઈ રહી છે તેનું નામ છે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ કાયદા (સુધારા) બિલ, 2024 અને બંધારણ (એકસો અને 29મો સુધારો) બિલ, 2024.

129મા બંધારણીય સુધારામાં કયા ફેરફારો થશે?

સરકાર આવતા અઠવાડિયે સંસદમાં આ સંબંધિત બિલ રજૂ કરીને બંધારણના ચાર અનુચ્છેદમાં સુધારાનો પ્રસ્તાવ મૂકશે. આ ચાર કલમો 82A, 83, 172 અને 327 છે. બંધારણ સુધારા વિધેયકમાં નવી કલમ 82A (લોકસભા અને તમામ વિધાનસભાઓની એક સાથે ચૂંટણી) અને કલમ 83 (સંસદના ગૃહોનો કાર્યકાળ), કલમ 172 (રાજ્યની વિધાનસભાનો કાર્યકાળ) અને કલમ 327 (પ્રસ્તાવના)માં સુધારાનો સમાવેશ થાય છે. બંધારણના અનુચ્છેદ 327માં, ‘વિભાગોનું સીમાંકન’ શબ્દોને ‘એકસાથે ચૂંટણી યોજવી’ શબ્દો દ્વારા બદલવામાં આવશે.

કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ સરકારના કાયદામાં પણ ફેરફાર

સરકારે એકસાથે ચૂંટણી યોજવા માટે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ સરકાર અધિનિયમ, 1963ની કલમ 5 અને ગવર્નમેન્ટ ઑફ કેપિટલ ટેરિટરી ઑફ દિલ્હી એક્ટ, 1991ની કલમ 5માં સુધારો કરવાની દરખાસ્ત કરી છે.

જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન અધિનિયમ 2019 ની કલમ 17 માં પણ સુધારો કરવામાં આવશે જેથી લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજી શકાય. આ બિલમાં 2034 પછી એકસાથે ચૂંટણી કરાવવાનો પ્રસ્તાવ છે.

રામનાથ કોવિંદની અધ્યક્ષતામાં સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી

સરકારે કહ્યું કે વર્ષ 1951-52, 1957, 1962 અને 1967માં લોકસભા અને તમામ રાજ્યોની વિધાનસભાઓની સામાન્ય ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજાઈ હતી. જો કે,1968 અને 1969 માં, કેટલીક વિધાનસભાઓના અકાળ વિસર્જનને કારણે લોકસભાની એક સાથે ચૂંટણીઓ યોજવાનું ચક્ર વિક્ષેપિત થયું હતું.

એકસાથે ચૂંટણી યોજવા માટે 2 સપ્ટેમ્બર 2023 ના રોજ ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામ નાથ કોવિંદની અધ્યક્ષતામાં એક ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી. વિચાર-વિમર્શ અને તપાસ પછી સમિતિએ 14 માર્ચ, 2024 ના રોજ રાષ્ટ્રપતિને એક સાથે ચૂંટણી યોજવા માટે તેની ભલામણો સુપરત કરી.